Садыћов Т. С., т б. Дљниежљзi тарихы
—80-жылдардаѕы поляк даѕдарысы
жүктеу/скачать 14,18 Mb. Pdf көрінісі
|
дүниежүзі тарихы 11
| 70—80-жылдардаѕы поляк даѕдарысы. 60-жылдардыѓ ортасы-
нан бастап Поляк Халыћ Республикасыныѓ (ПХР) партия-мемлекеттiк басшылыѕында 1956 жылы айыпталѕан басшылыћ ќдiстерi ћалпына келтiрiле бастады. 1968 жылы )кiмет пен зиялы топ арасында жанжал туды. Зиялы топ мќдениет саясатындаѕы )ктемдiлiкке ћарсы наразылыћ бiлдiрдi. Елде экономикалыћ ћиыншылыћтар да жаћындап келе жатты. Халыћтыѓ тџрмыс-деѓгейiнiѓ т)мендегенi елеулi шиеленiске алып келдi. В.Гомулканыѓ љкiметi осынау жаѕдайдан шыѕудыѓ жолдарын iздестiрiп, 1970 жылѕы желтоћсанда кеѓiнен тџтынылатын тауарлардыѓ баѕасын едќуiр арттыру туралы шешiм ћабылдады, сонымен бiрге жалаћыныѓ деѓгейiн «)згертпедi». Бџѕан жауап ретiнде Гданскiде, Гдында, Щецинде, Балтыћ жаѕалауыныѓ басћа да ћалаларында ереуiл бџрћ ете тљстi. Оларды басу љшiн милиция мен ќскер пайдаланылды. Бџл оћиѕалар В.Гомулканыѓ ћызметтен кетуiне ќкелiп соћтырды. Партияныѓ Орталыћ Комитетiнiѓ бiрiншi хатшысы болып Эдвард Герек сайланды. Жаѓа поляк басшылыѕы баѕаныѓ )суiн тоћтатты жќне еѓбекшi- лердiѓ материалдыћ ќл-аућатын арттыру баѕытын жариялады. Жџмысшылар мен ћызметшiлердiѓ едќуiр категорияларыныѓ жалаћысы, к)пбалалы отбасына берiлетiн жќрдемдер, зейнетаћы м)лшерi к)бейтiлдi, шаруалардыѓ мемлекетке ауылшаруашылыћ 163 )нiмдерiн мiндеттi тљрде тапсыруы тоћтатылды. Алайда 70-жылдар- дыѓ ортасында жаѕдай таѕы да шиеленiстi. Польшаныѓ Батыстан жабдыћ пен технологияларды сатып алуы жќне iрi м)лшерде несиелер мен ћарыздардыѓ оралуы ћайтадан басталѕан даѕдарыстыѓ бiр себебi болды. Польшаныѓ Батыстыѓ ћаржы салымдарына баѕдар џстаѕаны елдiѓ борыштары к)беюiне ќкелiп соћтырды. Ћарыз бойынша т)лен- ген шыѕындардыѓ жыл сайынѕы )сiмi тауарлар мен ћызмет тљрiн экспорттаудан тљскен жыл сайынѕы табыстардан 25 % асып тљсiп отырды. Борыштарды )з тауарларын батысћа экспорттау есебiнен )темекшi болѕан љмiт аћталѕан жоћ. Борыштыѓ келесi сомасы т)лен- беген жаѕдайда Польшаѕа саяси талаптар ћойыла алатын едi. 70-жылдардыѓ ортасынан бастап Польшада оппозициялыћ кљштер белсендi ћимыл жасай бастады. 1980 жылѕы жазда кезектi даѕдарыс туды. Оѕан етке коммерциялыћ баѕаныѓ енгiзiлгенi себеп болды. Елде ереуiл толћыны )рiстедi. Гданьск ереуiл ћозѕалысыныѓ орталыѕына айналды. Ћалада тќуелсiз «Солидарность» кќсiподаѕы ћџрылып, Жарѕысы бекiтiлдi. Кќсiподаћтыѓ жетекшiлiгiне электрик Лех Валенса сайланды. Мџндай џйымныѓ ћажеттiлiгi ќбден пiсiп жетiлген едi, )йткенi ресми кќсiподаћтар iс жљзiнде еѓбекшiлердiѓ мљдделерiн ћорѕаудан ћалды. К)п џзамай, «Солидарность» кќсiп- одаћтан саяси џйымѕа айналды, ол )мiр сљрiп отырѕан ћџрылысты )згертудi )зiне маћсат етiп ћойды. 1981 жылы генерал Войцех Ярузельский партия басшылыѕына келдi. Ћоѕамдаѕы бiр-бiрiне ћарсы тџрушылыћ оппозициялыћ кљштердiѓ ашыћ ћаћтыѕысына џласып кетпеуi љшiн ол Мемлекеттiк кеѓестен елде ќскери жаѕдай енгiзудi талап еттi. Бџл, сонымен ћатар Польшаѕа Варшава Шарты џйымыныѓ кiруiне жол бермедi. «Солидарность» пен басћа да оппозициялыћ топтарѕа тыйым салынды. жүктеу/скачать 14,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|