Садыћов Т. С., т б. Дљниежљзi тарихы


Рейган—Буш республикалыћ ќкiмшiлiгiнiѓ ћызметi



Pdf көрінісі
бет62/311
Дата06.01.2022
өлшемі14,18 Mb.
#13520
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   311
Рейган—Буш республикалыћ ќкiмшiлiгiнiѓ ћызметi. 1980 жылѕы
ћарашада =ткен президенттiк сайлауда Рейган жеѓiске жеттi.
Р.Рейганныѓ кiмет басына келуiмен елде жаѓа консервативтiк баѕытћа
бет бџрушылыћ байћалды. Республикашылдардыѓ ќлеуметтiк-экономикалыћ
саясаты «рейганомика» деп аталды. Бџл саясаттыѓ мќн-маѕынасы ќлеуметтiк
ћажеттiлiкке жџмсалатын шыѕындарды кљрт азайтуѕа, ћоѕамныѓ эконо-
микалыћ мiрiне мемлекеттiѓ араласуын мейлiнше азайтуѕа, коорпорация-
лардыѓ салыћтарын тмендетуге џмтылѕандыћ едi.
Рейганныѓ экономикалыћ саясатына тќн болѕан жаѕдайлар —
жекеменшiк кќсiпкерлiктi ћолдау, Пентагоннан басћа барлыћ
ведомстволардыѓ бюджетiн ћысћарту, федералдыћ шыѕындарды
азайту жќне орташа тапћа баѕдарланѕан ќлеуметтiк саясат жљргiзу
болды.


56
3 млн мектеп оћушылары тегiн ертеѓгi тамаћтан ћаѕылды.
Жџмыссыздыћ пен мљгедектiк љшiн бюджеттен берiлетiн жќрдем аћша,
студенттерге мемлекеттен тыс орындар беретiн жќрдем аћша м=лшерi
азайтылып жiберiлдi, «рейганомиканыѓ» к=зге тљскен оѕаш шарасы —
салыћ реформасы болды. Мџндай реформаныѓ ћажеттiгi экономикаѕа
жџмсалатын капиталдар табу ћажеттiгiмен тљсiндiрiлдi. Мџныѓ =зi
iс жљзiнде салыћ ауыртпалыѕын корпорациялардыѓ иыѕынан
еѓбекшiлердiѓ иыѕына аудару болды. Корпорациялардан алынатын
салыћтар љшiн федералдыћ љкiметтiѓ бюджетiне тљсетiн ћаржыныѓ
жалпы сомасы екi есе ћысћартылды.
Рейган елдiѓ iшiнде ћатал баѕыт жљргiзе отырып, ћџнсыздануды
ауыздыћтай алды, экономикалыћ ћџлдыраушылыћты тоћтатып,
жџмысшы ћозѕалысын тежедi. С=йтiп, ол 1984 жылы екiншi мерзiмге
ћайта сайланды. Р.Рейганныѓ екiншi президенттiгi кезiнде iшкi
саясатта сол бџрынѕы шаралар жљргiзiле бердi. Ал «рейганомика»
тек ћана оѓды нќтижелер берумен шектелген жоћ. Елде бюджет
тапшылыѕы адам айтћысыз жаѕдай туѕызды. Мемлекеттiк борыш
2 трлн доллардан асып тљсiп, 1985 жылдыѓ кљзiне ћарай АЋШ
к=птеген жылдар iшiнде алѕаш рет кредиторлыћ елден борышћа
белшесiнен батћан елге айналды.  Осы кезеѓде бџћараныѓ кљрт
кедейленуi байћалды. Аћ Љйге республикашылдар келгенге дейiн
24 млн америкалыћтыѓ табысы кедейшiлiк шебiнен аспады, ал 1985
жылы олардыѓ саны 35 млн азамат болды.
1984 жылѕы сайлаудаѕы жеѓiстен кейiн  iле-шала Р.Рейган сыртћы
саясатта бџрынѕы баѕытын жљргiзе беруге тырысты. Солай бола тџрса
да, КСРО-даѕы =згерiстер АЋШ-ты =зiнiѓ стратегиясын ћайта ћарауѕа
ќкелiп соћты. Екi ел арасында жаћындасушылыћ басталды. Ядролыћ
ћарусызданудыѓ бастамасы жасалды. Мџныѓ =зi республикалыћ
ќкiмшiлiктiѓ беделiн едќуiр к=терiп, оныѓ алдаѕы болатын сайлауда
ќсерi болѕаны с=зсiз.
Вице-президент Дж.Буш (љлкен) республикалыћ партиядан
кандидат болып шыћты. 1988 жылы =ткен сайлауда Буш айћын
басымдылыћпен жеѓiске жеттi.
Республикалыћ ќкiмшiлiк =неркќсiп =ндiрiсiн жаѓарта дамыту
ж.нiнде шаралар ћолданып, жаѓа технологиялар енгiзiле бастады. Бџл,
бiр жаѕынан, =ндiрiстi сауыћтыруѕа бастаса, ал, екiншi жаѕынан
жџмыс орындарыныѓ ћысћаруына жќне жџмыссыздыћтыѓ к=беюiне
ќкелiп отырды.
Буштыѓ президенттiгi тџсында уаћытша жџмыс iстейтiндер мен
жџмыспен толыћ ћамсыздандырылмаѕан жџмысшылар мен
ћызметшiлердiѓ саны к=бейгенi байћалды. Буштыѓ бастамасымен
салыћ жеѓiлдiгiнiѓ ћолайлы жљйесiн ћолдану арћылы шаѕын
кќсiпорындарѕа ћолдау к=рсетудiѓ баѕдарламасы жасалды. Бiраћ
оларды жљзеге асыру мљмкiн болмай-аћ ћойды.


57
Сыртћы саясатта Канадамен байланыс жасау кеѓейе бастады.
Жапониямен арадаѕы ћатынастарѕа айрыћша назар аударылды. Екi
ел арасындаѕы сауда-экономикалыћ ћаражат жќне ќскери салалар-
даѕы ћарама-ћайшылыћтар реттелдi. Кеѓес жетекшiсi М. Горбачевпен
арадаѕы байланыс одан ќрi жалѕаса бердi. Онымен бiрнеше кездесу
=ткiзiлдi, олар, ресми болжамдар бойынша айтсаћ, екi елдi одан ќрi
топтастырып, «ћырѕићабаћ соѕыстыѓ» зардаптарын жоюѕа
баѕытталды. Соѕан  ћарамастан АЋШ дљниежљзiлiк љстемдiкке ие болу
талаптарынан бас тартћан емес жќне 90-жылдардыѓ басында «жаѓа
дљниежљзiлiк тќртiп» орнату ниетi бар екенiн мќлiмдедi.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   311




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет