582-603 жылдары Түрік мемлекетінде ыдырау үдерісі жүрді. 603жылы Түрік қағанаты Шығыс және Батыс болып бөлінді. Шығыс Түрік қағанатының жұрты көк түрік, ал Батыс Түрік қағанатының жұрты «он оқ бодун» - «он оқ елі» деп аталды.
Шаруашылығы: көшпелі мал шаруашылығы. Жер өңдеу кәсібімен де айналысқан. Киіз үйлерде тұрған. Ескерткіштері: «Күлтегін» 1968 жылы Монғолияда Орхон алқабында түркі руналық жазуның ескерткіші табылды, әзірше бұл түркі қағанаты дәуірінің алғашқы ескерткіші. Бұл жазулар кағандардың билеушілерінің қорған- жерлеу орындарында қойылған. Қағандар билеушілері – Таспара, Білге және оның ағасы Күлтегін. Міне, осы түркі жазуларынан біз түркі империясы – түркі елі (мемлекеті) туралы білеміз. Діни-наным сенімдері: алғашқы кезде мәйітті өртеп, күлін қойған. Кейінгі кезеңде қолданған заттарын бірге қойған. Салты: келген қонаққа қойдың басын қойған.
Батыс Түрік қағанаты– 603-704 жж. Астанасы – Суяб. «Он-оқ бұдун» мемлекеті деп аталды. Он тайпа -5 нушеби мен 5 дулу. Қаратаудан Жоңғарияға дейінгі жерді мекендеген. Алғашқы қағаны – Тардум(Дато) қаған. Саяси күшейген кезі – Шегу мен Тон қаған тұсында. Тон қаған салық жинауға жергілікті адамдарды бекітіп, «Селиф» атағын берген. Қаған руынан шыққандарға ябғу, шад, елтебер атағы берілді. Сот істерін атқарушылар – бұйрықтар мен тархандар. «Тат» - құл. Батыс Түрік қағанатының жергілікті жерлердегі негізгі тірегі – бектер.
Шығыс Түрік қағанаты– 682-744 жж. Территориясы – Қазақстан, Орталық Азия, Шығыс Түркістан, Оңтүстік Сібір.
