Сайф Сараи «Гүлістан бит түрки» еңбегінің соңғы 4

Сайф Сараи «Гүлістан бит-
Сайф Сараи «Гүлістан бит-
түрки» еңбегінің соңғы 4
түрки» еңбегінің соңғы 4
бөліміне теориялық
бөліміне теориялық
талдау.5топ
талдау.5топ
Орындағандар;Нурхожаева Арайлым
Орындағандар;Нурхожаева Арайлым
Чукен Елдана
Чукен Елдана
Бейсенбекова Ақерке
Бейсенбекова Ақерке
Ризабек Аружан
Ризабек Аружан
Мұстафа Сағираа
Мұстафа Сағираа

Сайф Сараи(1321,Сарайшық-1396,Мысыр)-қыпшақ
Сайф Сараи(1321,Сарайшық-1396,Мысыр)-қыпшақ
ақыны,Алтын Орда дәуір
ақыны,Алтын Орда дәуір
әдебиетінің көрнекті өкілі.Ол
әдебиетінің көрнекті өкілі.Ол
лирик және эпика қын, жазушы және аудармашы
лирик және эпика қын, жазушы және аудармашы
ретінде түркі тектес халықтар әдебиеті мен тілінің
ретінде түркі тектес халықтар әдебиеті мен тілінің
өзінен кейінгі кезеңдерде дами түсуіне мол үлес
өзінен кейінгі кезеңдерде дами түсуіне мол үлес
қосып, едәуір ықпал еткен қаламгер.Сайф Сараи
қосып, едәуір ықпал еткен қаламгер.Сайф Сараи
шығармашылығын ұзақ жылдар бойы зерттеген
шығармашылығын ұзақ жылдар бойы зерттеген
көрнекті совет ғалым Әмір Нәжіп ақын өз
көрнекті совет ғалым Әмір Нәжіп ақын өз
шығармаларының бәрін қыпшақ тіліне жазғанын айта
шығармаларының бәрін қыпшақ тіліне жазғанын айта
келіп,әрі оның қыпшақтар ішінде кеиінірек
келіп,әрі оның қыпшақтар ішінде кеиінірек
қазақ
қазақ
халқының негізін құраған ру тайпалардан шыққанын
халқының негізін құраған ру тайпалардан шыққанын
ерекше атап көрсетеді.
ерекше атап көрсетеді.
Сайф Сараи
Сайф Сараи

«Гүлістан бит-түрки» («Түркі тіліндегі
«Гүлістан бит-түрки» («Түркі тіліндегі
Гүлістан») деп аталады.Сараидың
Гүлістан») деп аталады.Сараидың
бізге жеткен жалғыз көлемді
бізге жеткен жалғыз көлемді
еңбегі.Бұл
еңбегі.Бұл
еңбегін Еділ сағасында
еңбегін Еділ сағасында
Сарай қаласында
Сарай қаласында
бастап
бастап
Египеттегі
Египеттегі
Ніл Өзені бойында
Ніл Өзені бойында
жазған.Бұл өзі
жазған.Бұл өзі
парсы тәжік әдебиеттінің классигі
парсы тәжік әдебиеттінің классигі
Сағди Ширазидің «Гүлстан» атты
Сағди Ширазидің «Гүлстан» атты
шығармасының еркін аудармасы.
шығармасының еркін аудармасы.
«Гүлістан бит-түрки»
«Гүлістан бит-түрки»

Ел билеушілер арасындағы тәж бен тақ үшін, байлық пен
Ел билеушілер арасындағы тәж бен тақ үшін, байлық пен
мансап үшін жиі-жиі болатын қанды соғыстардың, ағайын
мансап үшін жиі-жиі болатын қанды соғыстардың, ағайын
адамдар арасындағы бақталастық пен алауыздықтың, шектен
адамдар арасындағы бақталастық пен алауыздықтың, шектен
тыс қатыгездіктің зардаптарын паш ету. Ақын ел басқаратын
тыс қатыгездіктің зардаптарын паш ету. Ақын ел басқаратын
жандардың әділ, ақылды, мейірімді, жомарт болуын көксейді,өз
жандардың әділ, ақылды, мейірімді, жомарт болуын көксейді,өз
оқырманын алға қойған мақсатқа жету үшін қажымай-талмай
оқырманын алға қойған мақсатқа жету үшін қажымай-талмай
күресуге үндейді. Адам бойындағы ең асыл қасиеттерді —
күресуге үндейді. Адам бойындағы ең асыл қасиеттерді —
махаббатты, ақыл мен парасатты, мейірімділікті, бауырмал
махаббатты, ақыл мен парасатты, мейірімділікті, бауырмал
болуды көкке көтере жырлайды.
болуды көкке көтере жырлайды.
Дастанның негізгі идеясы
Дастанның негізгі идеясы

1915 жылы Анкарада шығатын журналдардың бірінде түркі
1915 жылы Анкарада шығатын журналдардың бірінде түркі
тіліне аударылған Сағдидің „Гүлстан» дастаны Гол- ландиядан
тіліне аударылған Сағдидің „Гүлстан» дастаны Гол- ландиядан
табылғаны туралы шағын ғана хабар жариялан- ды. Бірақ оған
табылғаны туралы шағын ғана хабар жариялан- ды. Бірақ оған
ешкім назар аудармады. 1950 жылы профессор Феридун Нафиз
ешкім назар аудармады. 1950 жылы профессор Феридун Нафиз
Узлук Голландияның Лейден университеті кітапханасы қорынан
Узлук Голландияның Лейден университеті кітапханасы қорынан
„Гүлстанның» фо- токөшірмесін алып, оған шағын алғы сөз
„Гүлстанның» фо- токөшірмесін алып, оған шағын алғы сөз
жазды да, 1954 жылы Анкарада жеке кітап етіп басып
жазды да, 1954 жылы Анкарада жеке кітап етіп басып
шығарды.Сайф Сараи хижра жыл санауы бойынша, 793 жылдың
шығарды.Сайф Сараи хижра жыл санауы бойынша, 793 жылдың
тамыз (шаввал) айында „Гүлстанды» аударма жасап бітірген. Бүл
тамыз (шаввал) айында „Гүлстанды» аударма жасап бітірген. Бүл
— жаңаша жыл санау есебі бойынша, 1391 жылдың тамыз айы.
— жаңаша жыл санау есебі бойынша, 1391 жылдың тамыз айы.
Ақын „Гүлстанды» жетпіс жасымда аударып біттім деп отыр. Де-
Ақын „Гүлстанды» жетпіс жасымда аударып біттім деп отыр. Де-
мек, Сайф Сараи 1321 жылы туылған екен. Бүл кезде Ал- тын
мек, Сайф Сараи 1321 жылы туылған екен. Бүл кезде Ал- тын
Орданы Өзбек хан билеп түр еді.
Орданы Өзбек хан билеп түр еді.
«Гүлістан бит-түрки» ҚОЛЖАСБАСЫНЫҢ
«Гүлістан бит-түрки» ҚОЛЖАСБАСЫНЫҢ
ТАБЫЛУЫ,ЗЕРТЕЛУІ ЖАРИЯЛАНУЫ
ТАБЫЛУЫ,ЗЕРТЕЛУІ ЖАРИЯЛАНУЫ

Алайда қыпшақ тілінде жазылған орта ғасырдың аса
Алайда қыпшақ тілінде жазылған орта ғасырдың аса
қүнды әдеби ескерткіші — «Гүлстан бит-түрки»
қүнды әдеби ескерткіші — «Гүлстан бит-түрки»
шығармасын егжей-тегжейлі зерттеген ғалым ӘМІР
шығармасын егжей-тегжейлі зерттеген ғалым ӘМІР
Нәжіп болды. Ғалым С. Сараи шығармасының қызықты
Нәжіп болды. Ғалым С. Сараи шығармасының қызықты
жазылу тарихын, оның әдеби мәнін, тілін, сол дәуірдің
жазылу тарихын, оның әдеби мәнін, тілін, сол дәуірдің
әдеби және тілдік ерекшеліктерін кең көлемде зерттеп,
әдеби және тілдік ерекшеліктерін кең көлемде зерттеп,
„Гүлстан бит- түркті» қазіргі орыс графикасы бойынша
„Гүлстан бит- түркті» қазіргі орыс графикасы бойынша
транскрипция жасады, әрі орыс тіліне жолма-жол
транскрипция жасады, әрі орыс тіліне жолма-жол
аударма жасап шықты. Сондай-ақ С. Сараи
аударма жасап шықты. Сондай-ақ С. Сараи
аудармасының өзіндік ерек- шеліктерін ашты,
аудармасының өзіндік ерек- шеліктерін ашты,
шығарманың қыпшақ тілінде жа- зылғанын толық
шығарманың қыпшақ тілінде жа- зылғанын толық
дәлелдеп берді.
дәлелдеп берді.
ӘМІР НӘЖІП
ӘМІР НӘЖІП

Композициялық құрылысы
Композициялық құрылысы
Сайф Сараи өзі үстаз тұтқан Сағди
Сайф Сараи өзі үстаз тұтқан Сағди
ақынның „Гүлста- нын» аудару
ақынның „Гүлста- нын» аудару
барысында шығарманың
барысында шығарманың
композициялық құрылысын бұзбай,
композициялық құрылысын бұзбай,
сол күйінде сақтап қалуға әрекет
сол күйінде сақтап қалуға әрекет
жасаған. Сондықтан парсы тіліндегі
жасаған. Сондықтан парсы тіліндегі
„Гүлстан» секілді қыпшақ тіліндегі С.
„Гүлстан» секілді қыпшақ тіліндегі С.
Сараи аударған „Гүлстан бит-турк» те
Сараи аударған „Гүлстан бит-турк» те
сегіз тараудан тұрады.
сегіз тараудан тұрады.

Бірінші тарау — ел билеушілер туралы.
Бірінші тарау — ел билеушілер туралы.
Екінші тарау — халық бүқарасы жайында.
Екінші тарау — халық бүқарасы жайында.
Үшінші тарау — қанағат-ынсаптың пайдасы жөнінде.
Үшінші тарау — қанағат-ынсаптың пайдасы жөнінде.
Төртінші тарау — тілге сақ болудың пайдасы жөнінде.
Төртінші тарау — тілге сақ болудың пайдасы жөнінде.
Бесінші тарау — жігіттік шақтың көріністері хақында.
Бесінші тарау — жігіттік шақтың көріністері хақында.
Алтыншы тарау — кәріліктің адамды кәріп етіп қоятыны туралы.
Алтыншы тарау — кәріліктің адамды кәріп етіп қоятыны туралы.
Жетінші тарау — тәлім-тәрбиенің әсері жайында.
Жетінші тарау — тәлім-тәрбиенің әсері жайында.
Сегізінші тарау — әңгімелесудегі әдептілік мәселесі туралы.
Сегізінші тарау — әңгімелесудегі әдептілік мәселесі туралы.
Тараулары :
Тараулары :

Сайф Сараидың «Гүлістан бит-түрки» еңбегі-
Сайф Сараидың «Гүлістан бит-түрки» еңбегі-
сан ғасырларды көктей өтіп, бүгінгі күнге
сан ғасырларды көктей өтіп, бүгінгі күнге
тарихи көркемдік маңызын төмендетпей
тарихи көркемдік маңызын төмендетпей
жеткен,уақыт
жеткен,уақыт
сынынан өткен әдеби
сынынан өткен әдеби
мұраларымыздың бірі.
мұраларымыздың бірі.
Қортынды
Қортынды

Кері байланыс:
Кері байланыс:
Сайф Сараи
Сайф Сараи
дың 3 нақыл
дың 3 нақыл
сөздерін жалғастыр
сөздерін жалғастыр
Тоқ адамға-
Тоқ адамға-
Сау адам-
Сау адам-
Қиын күнде-
Қиын күнде-