Ҧлы сӛзден ҧлағат алайық

 
256 
 
Дҥниежҥзін  шарпитын  саяси,  діни  қақтығыстар  басталып  кетсе 
Қазақстан  Республикасы  аман  қалады  дегенге  ойсыздар  мен 
ақымақтар ғана иланар!
 
 
Олай болса біз не істеуіміз керек?
 
 
Жай адамдардың қолынан келері –
 
бейтарап болмау!
 
 
Ол  ҥшін  біз  мемлекетіміз  ҧсынып,  ҧстанып  отырған  жҽне  сол 
арқылы  тыныштық  пен  берекеге  жеткізіп  отырған  саясатымыз  бен 
дінімізге  жат  пиғылдардан  жҧртымызды  таза  сақтауға  тырысуымыз 
қажет... 
 
 
Жаңадан  пайда  болатын  діни  ағымдар
 
атам
-
заманнан  бастап 
елді  ыдыратудың  ерекше  жолы  екені  дҽлелденген.  Кейбір  ағымдар 
қоғамдағы қайшылықтардан ҿздеріне бақ пен тақ іздейтін, абырой мен 
атақ  іздейтіндерге  таптырмайтын  қҧрал  болды.  Ел  тыныштығына, 
мемлекет бірлігіне қауіп тҿндіреді. 
 
 
Діни ҥгіт –
 
елге ең қабылданғыш, ең сенімге ие болғыш ҥгіт! 
 
Бір кездерде діни қамқоршысыз қалған қазақ жастарының біразы басқа 
діндерге  кіріп,  енді  біразы  қауіпті  секталарға  тартылып  жатыр  деп, 
баспасҿз жар салып жатыр.
 
 
Жастар неге адасады?.. Себептерін санап кҿрелік:
 
 
Негізгі себеп –
 
халықтың діни сауатының кемдігі. 
 
 
Тағы  бір  себеп  –
 
мемлекетіміздің  діни  ҥгіт  таратушыларға 
шамадан  тыс  ерік  беріп  жіберуі.  Адам  баласы  имандылық  істерге 
қҧмар болса керек, сондықтан олар соған жеткізер жол іздейді. 
 
 
Тағы  бір  себебі  тыңдаушыға  діни  ҥгітші  сҿзінің  бҽрі  қҧран 
сҿзіндей  шындық  болып  кҿрінетіні  (содан  барып  ол  кім  бҧрын  барса, 
соның жақтасы).
 
 
Діни  ҥгітті  жҥргізу  оңай.  Олардың  пайдаланатын  басты  қҧралы 
бар,  ол  –
 
ҥгітке  ергендердің  ана  дҥниедегі  баратын  жҧмағы!  Бірақ 
олардың  ашып  айтпайтын  бір  нҽрсесі  бар,  ол  бҧ  дҥниедегі  –
 
―ел 
тыныштығы, жҧрт берекесі‖ деген тҥсінік. 
 
 
Ойланатын жағдайлар кҿп секілді...
 
Ойлануға тҧрарлық, сақтануға тҧрарлық бір қауіп бар, ол –дінге сенгіш 
пенделерді оп
-
оңай діни фанатизмге дейін жеткізуге болатындығы.  
 
 
Ал  фанатизм  мен  терроризм  арасы  екі  кҿздің  арасынан  қашық 
емес  делінеді.  Солай  екендігінің  дҽлелі  –
   
Ирак  пен  Палестина.  
Фанатизм  дертіне  шалдығып,  ҿздерін  ҿздері  ҿлімге  қиғандарды, 
террорлық  ҽрекеттерге  барып  мыңдаған  жазықсыз  жандарды
 
мерт 
еткендерді кҿре отырып, қалай ойланбассың, қалай қорықпассың?..
 
Мҽселен,  Ипакта  мҧсылмандар  бірішиит,  екішісі  сунит  болып 
қырылысып жатыр. Кейбір сыртқы кҥштерге керегі де сол.
 
 
Жаратылыс атты ғажайыптың адам баласы жаралғалы ҿзгермес 
бір  заңы  бар,  ол  –
   
ҽке  мен  бала  арасындағы  қайшылық,  жарлының 
байға қызғанышы, бағыныштының басшыға қарсылығы! Бҧлар сҿз жоқ 
адам бойына туа бітетін қайшылықтар! 
 

 
257 
 
Міне,  адамдардың  осындай  табиғи  сезімдерін  ҽдемі  пайдалана 
алатындар, сол қайшылықтарды ҥдете тҥсетіндер оп
-
оңай ел беделіне 
ие  бола  алады,  санасы  қайшылыққа  қҧмарларды  соңдарына  ерте 
алады.  Ҽлгі  аты  аталғандарды  бір
-
біріне  жау  ете  алады.  Пенде 
бойындағы бҧл осалдықты діни ҥгітшілер ҽдемі пайдалана алады.  
 
 
Мемлекет  пен  дін  бҿлек  деген  тҧжырымға  мен  қарсы  жанмын. 
Заң мен ереже де, дін мен қоғамдық бірлестіктер де, молда мен жеке 
адамдар да,  барлығы  да  ҿз  мемлекеті ҥшін,  ҿз  халқы  ҥшін  еңбек етуі 
тиіс.
  
 
Қажет  болған  кҥні  Америка  ҿзінің  ҿмір  бойы  пайдаланып, 
басқаның  басына  ҽңгір  таяқ  есебінде  пайдаланып  келген 
демократиялық  қағидаларынан  айнып  шыға  келді.  ―Адам  правосы‖ 
аталатын атақты уағызын қазір ҿздері таптап, ҿздері аяққа басып жҥр.
 
Дін  мемлекеттен  тыс  деген  қағида  –
 
ҿзің  отырған  бҧтағыңды  ҿзің 
аралау деген сҿздей кҿрінеді, маған.
 
 
Қазақстан  –
 
кҿптеген  ҧлттардың  ҿкілдері,  кҿптеген  дін  ҿкілдері 
тҧратын республика. Маңғыстау облысы да сондай облыс. Сондықтан 
да  осындай  кҥрделі  аймақтарда  ҧлт  пен  ру,  дін  мен  сенім 
мҽселелеріне  аса  сақтықпен  бару  қажет  дер  едік.  Ел  тыныштығына 
нҧқсан  келтірер  ағымдар  туып  жатса,
 
оған  дер  кезінде  тосқауыл  қою 
керек.
 
 
―Мен  ешқандай  партияның  мҥшесі  емеспін‖  деп  мақтанатындар 
бар.  Бірақ  солардың  кҿпшілігі  біреудің  ықпалында  жҥреді.  Біреудің 
сҿзін сҿйлеп, сойылын соғады.
 
 
Бір  партияға  мҥше  бола  жҥріп  елімізде  болып  жатырған  саяси
-
ҽлеуметтік  ҿзгерістерге  еш  назар  салмастан,  бабаларының  кеше  кім 
болғанын,  ҧрпақтарының  ертең  кім  боларына  қам  жеместен  ас  ішіп, 
аяқ босататындар да бар. 
 
 
Бірақ солардың қай
-
қайсысына да ―сен неге менше ойламайсың‖ 
деп кінҽ артуға бола ма?
 
 
Ҽрине,  болмайды.  Біз  басқаларға  саяси,  не  діни  кҿзқарасың 
менің  кҿзқарасыммен  ҥйлеспейді,  ҥндеспейді  деп  кінҽ  артудан 
аулақпыз. Бірақ ҽлгі баяндап ҿткен ел берекесі, ел тыныштығы секілді 
мҽселелерге  келетін  болсақ,  біз  жеке  кісіге  емес  (қайталап  айтамын, 
жеке  кісіге  емес,  сондықтан  да  кҿкірегімізде  аты  тҧрғандардың  бір  де 
біреуінің атын атамай отырмыз), елге қауіпті деп есептеген ағымдарға 
қарсы пікірімізді ашық айтудан жалықпауға тиіспіз. 
 
 
Шынтуайтқа келгенде менің –
 
дінде де, сопылықта да, зікіршілікте 
де  жанымды  қинайтындай  шаруам  жоқ.  Қҧдайым 
-   
жҥрегімде!  Бірақ 
менің  жанымды  шырылдататын  бір  нҽрсе  бар.  Ол  –
 
қазіргі  Егемен 
еліміздің  тағдыры!  Сол  ел  тыныштығы!  Болашақ  ҧрпақ  қамы!  Ҿз 
отбасымның қамы!
 
 
Мемлекетіміз  егемендік  алғалы  зор  табыстарға  жетті.  Біз 
нҽтижесін кҿріп
 
отырмыз. Соның арқасында ҧйқымыз тыныш, ҿміріміз 

 
258 
қауіпсіз, нан
-
шайымыз бар. Сондықтан да, мен зор ризашылығыммен, 
мемлекетіміздің жҥргізіп отырған саясатын қостауға тиістімін! 
 
 
Ау,  елу
-
алпыстан  асқандар!  Біз,  бҥгінгі  жастарға  жаны  ашитын, 
ертеңгі  ҧрпақ  тағдыры  толғандыратын  жасқа  жеткен  адамдар  емеспіз 
бе! 
 
 
Қыркҥйек айында Абайдың 160 жылдық мерекесіне шақырылып, 
сол елде мен Абай ауданының Қҧрметті азаматы (1996 жылы беріпті), 
Семей мемлекеттік педагогикалық институтының Қҧрметті профессоры 
деген    атақтарға  ие  болып  қайттым.    Сол  елде:  ―Маңғыстаулықтар 
келіп  бізге  сопылық  ҥйретіп  кетіп  еді.  Солардың  ішінде  сен  де 
бармысың?‖ деп кекеткендер болды. 
 
 
Жақында  31  каналдан  басын  бҧлғақтатып,  бірдеңелерді  айтып, 
арпалысып  отырған  біраз  сопылық  жолға  тҥскен  жастарды  кҿргенде 
мен  қатты  шошынып  қалдым.  Ҿйткені,  сопылық  тҽрбие,  зікір  салу 
адамды  экстаздық  деңгейге  дейін  жеткізеді  дейді...  Ал  экстаз  бен 
фанатизм  арасы  да  онша  қашық  емес  болса  керек.  Фанатизм  мен 
терроризм деген ҧғымдар егіз секілді.
 
 
Еліміз  демократия  бағытында  ҥлкен  жетістіктерге  жетіп  жатыр. 
Ҽсіресе сҿз бостандығы дегені шексіз шырқап кетті деп ойлаймыз.
 
 
Біздің  елімізде  кейбір  газеттер  Елбасы  атына  қаншама  қара 
кҥйелерін жағып жатады. Оларға ешкім ештеңе деп жатқан жоқ.  Бҧ не 
сонда? Бейқамдық па?
  
 
Мемлекет  пен  қайраткерлер  аттарына  да  қаншама  атақтар 
тағылып  жатады.  Ешкім  ештеңе  деп  жатырған  жоқ.    Бҧл  не  сонда? 
Баяғы қазақшылық па?..  
 
 
Сонда  біз  демократия,  сҿз  бостандығы  деген  тҥсініктердің  ең 
жағымсыз  жақтарына  ҿз  еліміздің  тыныштығына  қарсы  ҽрекет  етуіне 
мҥмкіндік беріп отыра береміз бе?
 
 
Қазақ ―бҧқсаң,сҧға береді‖ деп осындайда айтты ма екен?..
 
 
Қарт  бураның  ғҧмырындай  қанша  ғҧмырымыз  қалды  (―Ҥш  Қиян‖ 
газетінің болжамы), оны тек қана бір Алла біледі. Қанша қалса да, біз 
ендігі жерде тентектерді тезге салатын, кҥйлегендерді қайытатын (бҧл 
сҿз  ―Ҥш  Қиян‖  журналисінің  сҿзі)  жобадан  ҿтіп  кеттік.  Біздің  барлық 
ойымыз  да,  барлық  ісіміз  де    ―ел  тыныштығы,  егемен  еліміздің 
болашағы‖ деген тамырлардан нҽр алып жатпақ. 
 
 
Біздің дін мҽселесі жҿнінде бір
-
ақ пікіріміз бар... Ол: 
 
 
Еліміздің барлық діни басшылары жиналып діни басқарма қҧрған 
екен,  біз  сол  басқарманы  мойындаймыз!  Солардың  сҿзіне  сенеміз, 
айтқанымен  жҥреміз!
 
 
Діни  басқарманың  басшысы  облысымызда  бас  имамды 
тағайындаған  екен,  біз  сол  кісіні  мойындаймыз.  Сол  кісімен 
ақылдасып, кеңес сҧраймыз.
 
 
Танымдарымыз  да,  тҥсініктеріміз  де 
- 
естіміш  пен  оқымыштан 
жинақталған нҽрселер. Сондықтан да анау айтты деп ананың соңына, 
мынау  айтты  деп  мынаның  соңына  ере  алмаймыз.  Басқалардың  да 

 
259 
солай  еткені  дҧрыс  дер
 
едік.  Ҿйткені  біздердің  кҿпшілігіміздің  арнайы 
діни білімдеріміз жоқ.
 
 
Кез
-
келген  дін,  діни  тҥсініктер,  діни  ағымдар  –
 
Қазақстан 
Республикасының тыныш ҿмір сҥруін қамтамасыз етерліктей, тек қана 
Алла Тағалаға емес, жастардың  Қазақстанға деген де сҥйіспеншілігін 
оятарлықтай мақсатта қызмет етуі қажет деп есептейміз. 
 
 
Біздер,  жай  адамдар,  ендігі  жерде  діни  басқарманың  да,  мешіт 
имамдарының  да  ҿз  рольдерін  кҿтеру  ҥшін  анық  бағдары  бар 
жҧмыстар жоспарлап, соларды іске асырғанын кҿргіміз келеді. 
 
 
Қалай  болғанда  да  жастар  санасы  ҥшін  кҥресте  ешкімге  де  есе 
жіберуге болмайды. Бҧл –
 
ақиқат!
 
 
Бҧл шаруа тек қана оқу
-
ағарту мекемелерінің, діни басқарманың 
жҧмысы емес, ол 
- 
ҽкімшіліктердің де, қатардағы жай азаматтардың да 
парызы.
 
 
Алдағы  уақытта  барлық  бала  тҽрбиесімен  айналысатын 
мекемелер, ата
-
аналар жастар санасын жат ел мен жат дін ҥгіттерінен 
қалай қорғау керек екеніне назар аударса дейміз. 
 
 
Жастарды  имандылық  уағыздардан  шет  қалдырмай,  бірақ  олар 
санасын  бҥгінгі  дін  менен  ертеңгі  жҧмақ  ҥшін  деп  емес,  жеріміз 
Қазақстан,  еліміз  қазақ  ҥшін  деп  еңбек  ететін  қайраткерлер 
дайындауға баса назар аударылса деген тілек айттамыз...
 
 
Бҧл  мақала  діндар  аскеттердің,  сопылардың  соңына  ергендерге 
қарсылық ретінде жазылып отырған жоқ. 
 
 
Мақала:
 

 
кҥштілер ҽлсізге кҥш кҿрсете бастаған заманда; 
 
ҽлемде діни қайшылықтың беттері ашыла бастаған кезеңде;
 

 
мҧсылман мен мҧсылман баласы бір
-
біріне жау кҿзбен қарайтын 
шаққа жеткенде;
 

 
мҧсылман  елдер  мен  мҧсылман  елдер  бір
-
біріне  қару  жҧмсай 
бастаған сҧмдықта;
 

 
кҥніне  қырық  қҧбылып  тҧрған  ҽлемдік  саяси  тҧрақсыздық 
жағдайында  жазылып отыр...
 
 
Сҿз  соңында  айтарым,  ―Мҧсылман  мен  мҧсылманның  ҥш  кҥн 
араздасып  жҥруі  жарамсыз  қылық‖  деген  екен  пайғамбарымыз.  Осы 
ҧлы сҿзден ҧлағат алайық, ағайын.
 
 
 
 
 
 
«Егемен Қазақстан», 14.04.2006
 
 
 
 
 
5.8. 
Ҥлгі ала білген ҥлгі бола да біледі
 
  
 
Тҽуелсіздік!.. 
 
 
Қазақ  халқы  ҥшін ҧмытылуға  айнала  бастаған  ―Тҽуелсіздік‖  атты 
осы қасиетті де, қҧдіретті тҥсінік туралы он бес жыл бойы сҿз тигендер 
ауыздарын  толтыра  айтып  та,  қалам  ҧстайтындар  қҧмарлары 
қанғанша жазып та келеді. 
 

 
260 
 
Бҧл кезең –
 
қазақ халқының басына бағы қонған, бақыты оралған 
кезең  болды.  Оған  басты  себеп  тарих  дҿңгелегінің  бақыт  нҥктесінің 
қазақ  халқының  маңдайына  тап  келуі  болса,  екінші  осы  шақта  жан
-
жақты  білім  мен  тҽжрибе  иесі,  кҿргені  мен  ҿнегесі  мол  Нҧрсҧлтан 
Ҽбішҧлының билік басына сҽйкес келуі болды.
 
 
Осы  15  жыл  бойы  жҧрт  тҽуелсіздігіне  деген  сағынышын  ҧлан
-
ғайыр тойлары арқылы кҿрсетіп жатты. 
 
 
Бірақ бҽріміз бірдей тҽуелсіздік атты қҧбылысты болмысымызбен 
қабылдап, оның рахатына жан
-
тҽнімізді бҿлей, мағынасына ой жҥгірте 
тҥсіне  алдық  десек  артық  айтқан  болар  едік.  Біреулер  жаңа 
мемлекетке сенбеді. Біреулер билікке іліне алмағанына ҿкінді.
 
 
15  жыл  бойғы  айтылған  сан  тҥрлі  пікірлерге  бҧ  кҥндері  ой 
жҥгірткендер ел ішінде Тҽулсіз Қазақстанымыздың осы жылдар
 
ішінде 
жеткен  жетістіктерін  ауыз  толтыра  аспандататындар    мен  аузын  қу 
шҿппен  сҥртіп  бҽрін  жоққа  шығаратындардың  да,  кеудесін  қуаныш 
кере мақтанатындар мен  жылдан
-
жылға ойбайын ҥдете, қара аспанды 
тҿндіре тҥсетіндердің де, ел қуанып тойлап жатырғанда жҧртта қалған 
жетімдей  зар  қақсайтын  заржақтардың  да,  істі  дҿңгелетіп  алып 
кететіндер  мен  қолына  алғаны  кері  кететіндердің  де  кездесетінін 
байқар еді.
 
 
Тҽуелсіздігіміз 15 жасқа толып, ―Азамат‖ атанып жатқан шақта біз 
ҽлгілердің қай
-
қайсысына да іш тартпай, ҿзімізге ―шҧкір, шҥкір‖ дегізіп, 
қанағат  пен  парасатқа  жҥгіндіртіп  келген,  сонымен  қоса  ―ай,  ҽттеген
-
ай‖  дегізіп  қабақты  шыттырмай,  таңдайды  қақтырмай  қоймайтын 
мҽселелердің де кездескенін сҿз етпек болып отырмыз.  
 
 
Алдымен,  біз  ҿзіміздің,  республикамыздың  ҽрбір  басқан  сҽтті 
қадамына  гҥл  тҿсеуге  дайындардың,  ҽр  тындырған  ісіне  кҿкірегін 
қуаныш  кернеп,  аузы  жеткенше  мадақтауға  бейімдердің,    ҽр  іс 
тындырған ел азаматын ардақтауға қҧмарлар сапында екендігімізді де 
ескерте кеткіміз келеді. 
 
 
Сонымен...
 
 
Бҥкіл ҽлемдегі тілдестер мен ниеттес адам пенделері жеке
-
жеке 
мемлекет  қҧрып  алып,  мыңдаған  жылдар  бойы  ҿздерінің  тарихтарын 
парақтап  жатқанда  тҽуелсіздігіне  жаңадан  ие  болып  жатырған  біздер 
кімбіз?.. 
 
 
Кеңестік  тарихшылар  дҽлелдеп,  қҧлаққа  қҧйып  кеткендей,  жаңа 
қалыптаса бастаған жас халықпыз ба?.. 
 
 
Ҽлде  кейбір  мҽңгҥрт  бауырларымыз  бен  қазақ  халқының  ел 
болып қалыптасуы жандарына бататындардың айтып жҥргеніндей ҽлі 
ҧлт болып ҥлгермеген, екі аяқты тіршілік иелеріміз бе?.. 
 
 
Біздің  халықты  саналы  тіршілік  басталғалы  батыстың  тілін 
шығысқа  ҧғындырып,  оңтҥстік  ісін  солтҥстікке  жалғастырып,  ҽлемдік 
тарихты  жасасуға  атсалысып,  кҿшпелілер  атанып  жҥргендер  еді 
дейтіндер ойы шындыққа жақын ба?..
 

 
261 
 
Қалай  дегенменен  де,  біз  алдымен  бірнеше  сҧрақтарға  жауап 
іздеп кҿрелікші...
 
 
Қазақтардың тез тіл табысып, тез бауырласып кететіні неліктен? 
 
 
Қазақ  неге  алғашқы  танысқаннан  бастап  бҿтен  біреуді  бауырым 
деп,  тағы  сол  секілді  біреуді  тамырым  деп  атап,  тіпті  біреулерге  ҿкіл 
ҽке атанып, мойнына міндет қамытын кие салатыны қалай?
 
 
Қазақ  халқының  қай  заманда  да  сҿзі  мен  уҽдесінің  қҧлы 
болғандығы неліктен?
 
 
Осындай  ойларға  батқанда  біз  қазақ  халқының  шындығында  да 
ерекше халық екеніне кҿз жеткізе бастағандай боламыз.  Содан барып 
біз  қазақ  халқын  ҽлемдегі  ең  бір  ежелгі,  ең  бір  адал,  бір  сҿзді, 
дарынды халық дегендер пікіріне қосылғымыз келіп тҧрады. 
 
Ежелгілігіне  –
 
Аллатағаланың  ҿз  қолымен  илеп,  ҿз  демімімен  жан 
беріп, атын Адам атаса, қазағымыз сол Алла сҿзін жоғалтпай ҽлі кҥнге 
Адам  атын  ардақтаумен  келе  жатуы  дҽлел    бола  алмас  па  екен 
дейміз... 
 
Бҧдан  5
-
6  мың  жыл  бҧрын  ҿмір  сҥрген  шумерлер  тілінің  біздің  тілге 
жақын болуы да сол пікірді дҽлелдеуге еңбек етіп жатқандай кҿреміз...
 
Сол  секілді  жҧртымыздың  басқаларды  бауырға  тартқыштығы, 
қамқорлағыштығы  тек  қана  бҥгін  пайда  болған  қасиет  еместігін,  оның 
ежелден  келе  жатқан,  тегімен  тамырлас  мінезі  екендігін  де  есепке 
алуға болатын дҽлел деп ойлаймыз...
 
Қазақ халқының болмысында қалыптасқан: 
 
жаратылыспен біте қайнасқан табиғатпен ҥндестігі;
 
даналықтан туындар шешендігі;
 
ақындықтан туындар айтқыштығы;
 
ҧлылықтан туындар аңқаулығы;
 
қайырым мен ізгілік белгісіндей бауырмалшылығы; 
 
дархандық пен бейқамдықтан туындар қамсыздығы;
 
мыңға жалғыз шабатын батырлығы... 
 
секілді қасиеттері сын айтуға болатын жағымсыз қасиеттерінен айқын 
басым  тҥсіп  жатады.  Осылай  тҥсіну  қазақ  халқының    ескілігі  мен 
естілігінде  жатырғандығы  деп  ойлауға  мҥмкіндік  бергендей...  Бҧл 
қасиеттерді    қазақтар  бойынан  ешкім  алып  тастай  да,  ҿшіре  де 
алмайды. Қазақтардың Жаратқан берген сол қасиеттерін 300 жылдық 
бодандық бҧғауы да ҿшіре
 
алмады.
 
Орыс тілді қазақтар мен ―асфальт қазақтары‖ аталып жҥргендер мынау 
ҿтпелі нарық кезеңде қазақылық тҿл мінезін қанша ҿзгертсе де ертеңгі 
туар ҧрпақ ҿз болмысымен, қазақтығымен ҿмірге келмек. Ҿйткені ҽлгі 
қасиеттер қазақтың  болмысымен бірге жаратылған.
 
Сондықтан  да  қазақ  халқының  бағы  жанған  барында  да,  жолы 
болмаған  жоғында  да  бар  елге  жҥзі  жарқын,  қойны  кең,  қҧшағы  ашық 
болған!  Қандай  қиыншылықтан  ҿтсе  де,  басына  қандай  сын  сағаты 
туса да солай болып қала бермек.
 

 
262 
Бабаларымыздың  кҿпшілік  жағдайда  ҿзіне  зиянға  шығып  жататын 
ҽлгідей  қасиеттері  ҥшін  біз  ҿкінбеуіміз  керек  секілді,  тарылмауымыз 
дҧрыс  деп  ойлаймыз.  Қайта  қазақ  болып  туып,  ҽлгі  қасиеттердің 
бойымызда бар екенін мақтаныш тҧтуымыз керек!
 
Ойланып кҿрелікші, басына іс тҥскен кезде басқа елдер қалайша қазақ 
халқынан пана тапқыш? 
 
Қазақ халқы неге басқаларды бауырына басқыш!
 
Неге қазақ халқы соңғы бір асым етін аш баласына асып бермей, қонақ 
келіп қалар деп сақтайды?..
 
Себебі –
 
қазақ халқы солай жаратылған! 
 
Мҥмкін  Аллатағала  қазақтарды  жалпы  адам  пенделеріне  ҥлгі  болсын 
деп осылай жаратқан болар... 
 
Сол табиғи болмысты ҧлт кемшілігі деп есептемей, қҧдайының берген 
сыйы  деп  қастерлей  білу  қазіргі  қазақ  азаматының  парызы  деп  тҥсіну 
қажет болар. 
 
Соған келіссек қазақ керуенінің ноқтасын қолына ҧстағандардың басты 
міндеттерінің  бірі  жҧртымыздың  бойындағы  сол  қасиеттерді  сақтауға 
тырысу, ҧрпақ  болмысынан жоғалмауын қамтамасыз етуге еңбек ету 
деп қызмет еткені дҧрыс болар еді.
 
Бҧл іс қазақтардың тек қана ана тілінде ойлауы, қазақ тілінде сҿйлеуі 
арқасында қамтамасыз етіле алады.
 
15  жылдық  тҽуелсіздігімізде  кҿптеген  жетістіктерге  жетіп,  Қазақстан 
аты ҽлемге аян болған шақта, қазақтар спорт пен ҿнерде,  ғылым мен 
ҿндірісте жетістіктерге жетіп жатқан кезде, ҿздерінің ерекше дарынды 
халық  екенін  дҽлелдеп  жатқан  кезде,  ана  тілін  ардақтау  мҽселесінде 
ілгері баса алмауы ҿкінішті
-
ақ. 
 
Осы  15  жыл  бойы,  Қазақстанның  аты  ҽлемге  танылған  жылдарының 
ішінде  біраз  ―ай,  ҽттеген
-
ай‖  дегізген,  біраз  бас  шайқата  ҿкіндірген, 
ілгері басуға қанша талпынғанмен аяқтағы тҧсау аттатпаған ісіміз осы 
мҽселеде, тіл мҽселесінде кездесті.
 
Содан  барып  ҧлттық  намыс  қамшыланбады.  Содан  барып 
жағымпаздық  пен  пара,  қатыгездік  пен  қанағатсыздық  қазақтың  тҿл 
қасиеттерінен оза бастады. 
 
Қазақтардың  билік  пен  байлық  тҧтқасын  ҧстағандардың  ҧлттық 
намысын  қалпына  келтіре  алмауы  –
 
ҧлдарын  ҧлттығынан  айырар, 
қыздарын қылығынан айырар қауіп.
 
Біздің  ойымызша  тіл  мҽселесі  шешілсе,  ҧлт  намысы  қалпына  келеді. 
Ҧлт намысы қалпына келсе ҽлгі жаман қасиеттер таза тҽнде бит ҿмір 
сҥре  алмайтыны  секілді,  ҿз
-
ҿзінен  жоғала  бастайды.  Сондықтан  да 
коррупцияға қарсы кҥрес, параға қарсы кҥрес, арақ пен есірткеге қарсы 
кҥрес  деп  шығарылатын  қаржылардың  негізгі  бҿлігін  баланың  оқуы 
мен  тҽрбиесіне,  адам  жаны  мен  тҽнінің  сауығуына  жҧмсаса  ҽлгі 
кесапаттар ҿз
-
ҿзінен қҧрып кетері сҿзсіз.
 

 
263 
Ҧлдарымыз  бен  қыздарымызды  ана  тілінен  айыру  оларды  қазақтық 
болмысынан  ажырату  деп  тҥсіне  еңбек  етпейтіндер  халқымыздың 
тҽніне еңбек еткенменен жанына еңбек ете алмайды. 
 
Кеңес  ҿкіметі  кезінде  тҽнді  қамдап,  жанды  ҧмыту  кеселіне 
ҧшырағандар  міне  енді  тҽуелсіздігіміздің  15  жылдығына  дейін  ана 
тілімізді ілгері бастырмай отыр.
 
Қазақстан Республикасының тҽуелсіздігінің болашағы қазақ халқының 
рухани  тҽуелсізденуіне  байланысты,  ал  рухани  тҽуелсіздік  ана 
тіліміздің тағдырына тҽуелді!..  
 
Елбасымыздың  ―15  жылда  аю  да  бірдеңе  ҥйренетін  еді  ғой‖    деген 
қанатты сҿзі бҧл мҽселе тағдырына оң ҽсер етеді деп дҽметеміз.  
 
 
 

жүктеу/скачать 1,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: