«Цустар» такырыбына аппликация

араштарда жапырак, пайда болуы, кустарды ц кел\ч т. б. Жазрытуры:,: тур а­
лы картинка к ар ау Такпак пен елец ж аттау.
С а б а к е т к 1 з у м е т о д и к а с ы
С абакты ц басында тэрбиеип балаларра: «Б1з сендермен жазгытурым т у ­
ралы кеп окыдык, такпак пен елец ж аттады к. Серуенде 
сендер кеп нэрсе 
керд1ндер. Келщ дер енд1 жазгытуры м жайында каргинканыц суретш сала- 
йык. Эрк1м езше унайтынын ойласын, мен сендерге бояу эз1рлеп койдым, оны­
мен сендер кеп сурет сала аласыцдар. Егер б 1реулерщ е тары да кандай да 
б!р бояу керек болса айтыцдар. Мен оны сендерге берем»,— дейд1.
Балалар ез беттершше сурет салады. Кейде акыл-кецес сурайды. П едагог 
эр ек етаз отырып калмауларын, бэршщ де сурет салуын немесе ойланып, ес- 
терше т у с 1руш бакылайды. К1мде-к1м су р е гп аз салса, суретш толыктыруга 
кемектесед1, серуенде кергендерш естерше салады.
С а б а к соцында суреттер стещ щ е койылады. Балалар эр турл1 картинка- 
ларды кызыктайды. Тэрбиеип жекелеген балаларра ж азгытурым туралы так ­
пак барлырына музыкалык сабакта 
уйренген елецд1 
айтуга усыныс ж а­
сайды.
С а б а к к а д а я р л ы к
Улкен табак кеплд1р кагаз, ашык жасыл, ашык сары, 
к ы з р ы л т
сары, 
к уц п р т коцыр, ак (баскалары да болады) бояулар эз1рлеу.

Е Р Е С Е К Б А Л А Л А Р Т О Б Ы
Бал ал ар ересек балалар тобына еткенде, заттардын, н е п з п
формасын бейнелеуд
1
мецгерш алады. Олар дедгелек, Т1К бу- 
рышты формалардын, уш бурыш ты шарды жабыстырып бейне- 
легенде, сопак, цилиндрлж формалардьщ суретш салганда ки- 
налмайды. Олар Т1к бурышты жэне формасы денгелек эр турл1 
пропорциялы заттарды ж ак сы кия алады. Алган б1Л1мдер1 кеп­
теген заттарды бейнелеуге жэне эр турл1 кубы лы сты керсетуге 
муМК1НД1К бередь
Ересек балалар тобында бакы лаулар мен сенсорлык тэрбие 
эсершен бал ал ард а заттардын тус1 мен формасы сиякты касиет- 
тер1 ж еш кен белпл1 б!р туспп к жуйелер1 пайда болады. Бул ту- 
С1Н1К баланьщ айналасындагыдан ж ак сы хабардар болуына, ка- 
былдаган заттар мен кубы лы старды ц е р е к ш е л т н едэу1р дэл 
ажыратып, б а г а л а у г а кемектесед1. «Балалар бакш асы тэрбиес1 
программасында» алты ж астагы баланьщ кабы лдаган заттар 
мен кубы лы старды талдап, корытындылауга, олардын белг1ле- 
р1н ажыратып, салыстыруга (мысалы, узындыгын, б ш к п п н , 
жалпактыгын, формасын, узакты гы н), олардын каз1рп езара 
байланысын белг1леуге каб1лет1 дамиды деп керсет1лген. Осы- 
нын н еп зш де заттардын езара улкенд1к карым-катысы, бшкт1П, 
ж уанды гы жайында, сондай-ак заттардын б е л ж те р ш щ де езара 
карым-катысы, би1кт1Г1 сиякты формасы туралы жэне б1рше-б1- 
р ш щ орналасуы ж©н1нде бал ал арга уйретуге мумк1нд1к туады. 
Заттарды н осы касиеттер1н ж абы сты руда, суретте, аппликацияда 
бере б1лу ушш, б ал ал арга к еш стж ж агдай туралы (жогары, 
томен, ж ан -ж акка, ортага, онга, солга), б ш к тж бойынша тра­
диция туралы (жогары, эл1 де жогары, ец б ш к ), узындык бойын­
ша (узындау, ец узын), ж уанды к (ж уан д ау — ж1Ц1шкелеу, Т1ПТ1 
Ж1Ц1шке) т. б. туралы ж ац а б ш м алу кажет.
Осы максатпен балалар заттарды тексергенде бейнелер ал- 
дында оларды езара касиеттерш е карай салыстырады, сондай-ак 
сол заттыц белшектерш де салыстырады.
Б1р 
затты ек!нш1 затпен салыстыру, дэл сол заттын белткте-
119

рш салыстырраннан гер1, балаларра онайра тусед1, сондыктан 
ж аб ы сты р уд а, сурет салуда, жел1мдеуде б1рдей б1рнеше затты 
бн1кт1Г1 немесе жалпактыры, узындыры, мысалы б1рнеше арашты 
(би1кт1Г1 эр турл1), б1рнеше уй немесе б1рнеше адамды (улкендер 
мен балаларды ) т. б. алдымен усынран жен.
М ундай 1стщ шенпмш ж ещ л с ю ж е т п бейнелегенде 1ске асы- 
рура болады. Б ал ал ар бш к араштардын арасындары юшкентай 
ёлканьщ («Кы ста суы к ю ш кентай ёлкара...» деп ол туралы елен 
айтатын), балалары н бала бакшара, мумкш улкен!н — мектепке, 
ал екш нлсш — б алалар бакш асы на экеле ж атк ан маманыц не­
месе папанын суреттерш аскан ынтамен салады; 1р1 жануарлар- 
ды, олардын балалары н жабыстырып жасайды. Сонымен, б
1
р мэ- 
селе — заттын б ш к т ш бойынша езара байланысын беру — эр 
турл! м азмунда шенплу1 мумк1н, мундайда оны эр бала езшше 
керсетед1. Тексеретш затты са б а к алдынан тандаранда, тэрбне- 
Ш 1 г е
ойыншык улкен итт1 жэне юш кене куш1кт1, улкен жэне 
К1ш - 
кене коянды, улкен жэне к1шкене куы рш акты алуына болады. 
К©пш1Л1Г1н — араштарды да, уйлерд1 де, эр турл1 к устарды да, 
адам дарды
да — б ал алар бакш асы
учаскес1нен, 
серуендеген 
кезде кешеден онай керуге болады. Заттар арасындары айыр- 
машыльщты, оларды салыстыруды балаларды н ездер1 байкай 
алатындай етш уйрету керек.
З аттардьщ арасында бшкт1Г1, жалпактыры, узындыры жары- 
нан айырмалары бар екен! туралы б!Л1м бер1к менгер1луге, ба-
I
«Б1з мамамен 
к ,ы д ы р ы п
ж ур м 13».
«Б13 
б т к
уйде турамыз».
120

лалар уш ш эбден тусш1кт1 болуга тшс, сондыктан узак, у ак ы тк а
дешн осы 61Л1МД1 бейнелеп керсететш такырыпка оралып отыр­
ран жен. Б алаларра таныс ем1рл1к кубы лы стардан баска, ер теп
жэне таныс эдебп шырармалардан, мысалы теремка туррындары, 
уш аю — ■
аттас ертепден, С. М ихалк овтщ елецшен Степа арай 
бейнелерш пайдаланран ж аксы .
Сондай-ак осы максатпен II. Токманованыц «Шырша» елецш 
ок,ыган да жаксы.
Ш ыршалар тур онаша,
Тебес1 кекпен таласа.
Ун катпай, шолып манайды,
Немерелерше карайды.
Ж а с шыршалар инедей,
Т ура алар ма билемей,
Кол устасып, эн салар,
Орманра барсан карсы алар.
Кзр1 орман мен ж а с шыршаньщ поэтикалык, бейнес1 балалар- 
дын колынан келедь Олар оны суретте суйсш е керсете алады 
(ересек б алалар тобы уш ш бул такырыптары с а б а к к а у л п жос- 
пар бер1лд1).
Ересектер тобынын езш де балалар адамды, терт аяк,ты жа- 
нуарларды, кустарды , балыктарды, уйлерд1, транспорттьщ кей- 
б 1 р турлерш, араштарды т. б. бейнелеудщ карапайым ТЭС1Л1Н 
менгерген. Ересек балалар тобында осы заттарды бейнелеу тэс1- 
л 1 дэлденед1.
Егер балалар бурын суретке адамнын басын домалак; ет1п, ал 
кейлег1н немесе тонын ту т а с салса, енд1 басы сопак ж асалад ы
да, денес1 ж огаргы жэне тем е н п бел1мге ажыратылады. Бул бэ- 
р1нен де балалар физкультура кш мдерш — майканы немесе фут- 
болканы жэне юбканы немесе трусид1 — бейнелегенде ж ак сы
керсет1лед1. Бастьщ у л к е н д т майканыц, кофтаньщ узындыгына 
катысты, ал кол мен аяк денеге катысты алынады (кол трусид1ц 
балагы на дешн, аяк дененщ у зы нды гы ндай). Егер шынтактан 
буг1лген колдын сурет1н салу немесе ж аб ы сты ру керек болса, 
шынтак кейлектщ белд1Г1 немесе кофтаньщ етег1 жэне юбка мен 
штанньщ басталаты н жермен децгей болатынына балаларды ц 
к ецл
1
н аудару кажет. М ундай салыстыруды балалар ж ак сы ту- 
С1нед1, с е й т т , бул — мэселеш 1С жуз1нде шешуд1 ж ещ лдетедк 
Т1к бурыш ка ж уы к майканыц формасы иыкты бел1п, колды бе- 
К1тет1н ж е р д
1
таб уг а кемектесед1. Ю бканыц етек ж агы б1раз ке- 
Ц1рек киылып, суретке де солай салынады. Егер де бал ал арга 
кейлек киген куырш актьщ немесе кыздыц сурет1н салуга тапсы- 
рылса, мундай жардайда да олар дененщ формасын бермейд1, 
кейлект1ц формасын беред1.
Баланыц немесе кыздыц фпгурасыныц сурет1н «Ж ацадан» 
салмас бурын, туст1 кагаздан мушелер1н киып алган пайдалы, 
оларды б1р-б1р1не елшеп, ж аксы лап орналастырып жел1мдеу 
керек. Бул, с аб ак та эркайсысы ездер1Н1ц фигураларын жел1мде-
121

«Ол ма — ол, Ленинградтык поч- 
ташы!»
:К,ыз кыдырып ;кур:
ген кезде, ж е к е д а р а ж у м ы с т а р ы б о луы , ал 

жүктеу/скачать 9,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: