§29.Өсімдіктердің тыныс алуы. Өсімдіктің тыныс алу үдерісінің қоршаған орта

298 
 
орталық? 
А.Сабақ.Ә.Бүршік.Б.Гүл.  
3.Тамыр қандай қызмет атқарады? 
А.Топырақтан сіңірген су мен минералды тұздарды сабаққа өткізеді. 
Ә.Фотосинтезге қатысады.Б.Гүлдейді. 
4.Кіндік тамыр қандай өсімдікке тән? 
А.Күнбағыс.Ә.Жуа.Б.Бидай. 
5.Тік сабақты өсімдікті ата? 
А.Құлпынай.Ә.Жүзім.Б.Бидай. 
6.Жатаған сабақты өсімдік? 
А.Терек.Ә.Бидай.Б.Қауын. 
7.Өсімдіктің өсімді мүшелерін атаңдар? 
А.Гүл,жеміс.Ә.Тамыр,сабақ,жапырақ.Б.Тұқым,гүл,жапырақ. 
8.Жасушаны зерттеген ғалым? 
А.Роберт Гук.Ә.Янсендер.Б.Павлов. 
9.Өсімдіктер туралы ғылым не деп аталады? 
А.Ботаника.Ә.Зоология.Б.Анатомия. 
10.Хлоропластар дегеніміз не? 
А.Өсімдікке қызыл,сары,түс береді.Ә.Өсімдікке жасыл түс береді. 
Б.Өсімдіктің тұқымында кездесетін ұсақ денешіктер. 
11.Жапырақ өсімдіктің қандай мүшесіне жатады? 
А.Өсімді мүшесіне.Ә.Көбею мүшесіне.Б.Тұқымына. 
12.Өсімдіктің  көбею мүшелерін атаңдар? 
А.Тамыр,сабақ,жапыр.Ә.Гүл,жеміс,тұқым.Б.Кіндік тамыр,шашақ тамыр. 
13Жемістер нешеге бөлінеді? 
А.2.Ә.3.Б.4. 
14Тамыр бөлімдерін атаңдар? 
А.Тамыр оймақшасы.Ә.Ұлпалар.Б.Бөліну,өсу.сору,өткізу. 
15.Өсімдіктердің қанша ұлпасы бар? 
А.4.Ә.6.Б.8. 

299 
 
Мағынаны  тану.(жаңа 
сабақтытүсіндіру) 
2-мин 
«Сөз жұмбақ» арқылы жаңа тақырыпты ашу. 
1.Өсімдіктің жер асты мүшесі. 
2.Жемістің ішінде болатын мүшесі. 
3.Гүлдің дәл ортасында орналасқан бөлімі. 
4.Гүлдің тозаңқаптан тұратын бөлімі. 
5.Өсімдіктің 
жерасты 
мүшесімен 
жер 
үсті 
мүшелерін жалғастыратын орталық. 
6.Өсімдік тіршілігіне қажетті зат. 
7.Өсімдіктің көбею мүшесі. 
8.Тамырдың топырақтан сіңіруі. 
  
Бірлесе    «сөзжұмбақ»   
тың  
шешуін  табады.  Жаңа 
тақырыптың не жайында 
екені анықталады . 
Тапсырмалар 
Жаңа тақырып бойынша тапсырмалар беріледі.  
Бірлесе  зерттеп  топта 
талқылап, постер құру. 
 
Тапсырмалар 
беру 
10мин 
 
 1-топ:Тамыр. 
Оттегінің 
сіңірілуі,көмірқышқыл 
газының бөлінуі. 
2-топ:Сабақ.Тыныс алу кезінде энергияның бөлінуі.  
3-топ: Жапырақ.Тыныс алуға әртүрлі жағдайлардың 
әсері. 
4-топ:Гүл.Ауа  ластануының  тыныс  алуға  тигізетін 
зияны.  
5-топ:Жеміс.Қоршаған  ортаны  ластанудан  қорғау 
шаралары. 
Мәтінді оқып, постермен жұмыс істейді. 
Тақырыппен 
танысып, 
тапсырманы орындайды. 
Сергіту сәті 
1 мин 
Сергіту жаттығуын орындату  
Жаттығуды орындайды. 
Жинақтау 
 14 мин 
Постерлер 
ілініп 
әр 
топ 
өз 
жұмыстарын 
таныстырады. 
 
Постерді 
іліп 
басқа 
топтарды 
жұмыстарымен 
таныстырады. 
Үлгерімі төмен оқушылармен жұмыс. 
Әр 
тапсырманы 
қайталату  арқылы  тілін 

300 
 
 Ой түрткі болу. 
жаттықтыру. 
Талантты  және  дарынды  балаларға  күрделірек 
тапсырма беру. 
Жекелей орындайды. 
Бағалау. 
1 мин 
 
Белсенді қатысып отыруы; 
 
Өткен  тақырып  бойынша  өз  ойын  еркін 
жеткізуі; 
 
тапсырманы  орындауы; 
Тақырыптың  маңызын түсінуі; 
Оқушыларға  өзін,  топты  ,топтарды  бағалау 
өлшемдері арқылы бағалату. 
Сабақтағы 
өзінің, 
топтың 
және 
басқа 
топтардың 
жұмысына 
баға беру. 
ББҮ 
кестесін 
толтырады. 
Рефлексия 
1 мин 
Сабаққа сыни тұрғыдан қарап тиімді жолдарды таба 
білгендіктерің  үшін  барлықтарыңа  рахмет.  Бір-
бірімізді қошеметтеп қол соғайық! 
 
 
 
 
 Бір-біріне  қол  соғып, 
қолдайды.  
Сабақ  туралы  пікірін 
айтады. 
Келесі тапсырма 
1 мин 
$ 29.Өсімдіктердің тыныс алуы.Оқу.6-кестені дәптерге жазу. 
 
 
 
 
 «Шамалған станциясындағы қазақ орта мектебі 
 мектепке дейінгі шағын орталықпен»  
коммуналдық мемлекеттік мекемесі, 
                                                                                  бастауыш сынып мұғалімі 
Есбергенова  Гулнара  Умбетбаевна 
 
Білім беру саласында сындарлы оқытудың  тиімді әдіс –тәсілдерін  пайдалану 
 
«Қазіргі  заманда  жастарға ақпараттық  
 технологиямен   байланысты   әлемдік  
                                                                                                  стандартқа  сай   мүдделі  жаңа  білім                
                                                                беру  өте қажет». 
 Н.Назарбаев 
 
 
          Бүгінгі  күні  дүние  жүзінде  міндетті  негізгі  білім  жүйесі  де  әр түрлі болып  отыр.   Бұл да  бір  
әлемдік  деңгейде  білім алуды  жоспарлаудың бастамасы. Білім беру саласын шынайы өмірлік кезеңдерге 
бейімдендіру мәселесі көтерілді, білім берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне бағыт 
жасалды. Ендеше әлем елдеріндегі осы тәсілдерді өз мектебіме неге енгізбеске?- деген сұрақ аясында мына 
дәйектемелерді келтіргім келді. 
Олар: 
 1.Әлемдік тәжірибелерді негізге ала отырып «Қалай оқу керектігін үйрену» 

301 
 
2.Сабақ барысында жеті модульді дұрыс, жүйелі ықпалдастыра отырып мұғалімдердің кәсіби құзіреттілігін 
көтеруге жұмылдыру. 
3.Білімді ұлт қалыптастыру.     
Егер мұғалімдер сабақты  зерттеп,   кеткен кемшіліктерді бірге талқылап, бірге  дұрыстаудың  жолын тапса, 
бір- біріне кәсіби  көмек  көрсетіп отырса,  неге оны  мектебіме  енгізбеске?! 
      Оқушылар топпен жұмыс  істеп, ұйымшылдық танытса, өздігінен  реттелсе, құрбы- құрдастары  арқылы  
да  білім  алып,алған  білімдерін  практика  да  пайдаланса,  өмірдегі    өз  жолын,  мамандығын      ерте    бастан  
таңдап, таба білсе, неге  біз  оны қолданбасқа?! 
       Біз әлі  де жас ұрпаққа  еркіндік беруден   қорқамыз, оларды үнемі  қасымызда  ұстап, айтқанымызбен 
жүргізгіміз келеді.  Белгілі бір қағидамен,  қатып қалған  тәртіппен  ұстағымыз келеді,  айту керекті  ғана  
айтқызып,  кейбір  жерде  тосқауыл  қоямыз.    Демократияның          ең  үлкен  жетістігі  адам  еркіндігін    заңды 
тұрғыдан қамтамасыз ете отырып,  білім мен  ғылымның  дамуының  даңғыл жолын  ашады. 
         Бүгінгі күннің  басты ұғымы  үйрету  емес,  үйрену. Мен мектебіме  өзгеріс  енгізуді  жатсынбаймын.  
Барлық білім бөлімдерінің мақсаты – өскелең  ұрпағына дәстүрлері  мен  мәдени  құндылықтарын  үйрету.  
Әлем елдерінің  озық  тәжірибелерін қабылдай отырып,  өз  халқымыздың  құндылықтарын  сақтайтын  әрі  
дамытатын оқыту тәсілдерін  енгізу -бүгінгі  күннің  өзекті  мәселесіне  айналды .Сондықтанда  сындарлы  
оқыту  тәсілдерін    енгізу,  жас  ұрпаққа    біліктілігін    қалыптастыру,  азаматтық    құндылықтарды  бағалау  
дағдыларын  бойына  сіңіру.                                             
        
 
     Педагогиканың  іргелі   мәселесі  -   іс-  әрекет.  Оқушы  іс- әрекет арқылы танымын жетілдіріп, тәжірибе  
мен  адамгершілік құндылыққа  ие болады. 
 
 
Жас    ұрпақ    -  ел    тірегі    ертеңіміздің    кепілі.  Президенттің    халыққа  жолдауында  айтқандай,  мектеп 
оқушыларын    отансүйгіштікке,  шығармашылыққа,  ақыл-  ойын    жан-  жақты  дамыту,  саналы  білім  беріп, 
тәрбиелеп,  оларға    қазіргі  нарық    қатынасының  талабына  сай    адам  етіп    шығару    міндеті    көзделген. 
Сондықтан  оқушылардың    функционалдық  сауаттылығын  қалыптастыруда    әрбір    сабақта    бұрыннан  
белгілі    мәліметтерді  қайталай  бермей,  оқытудың  жаңа  әдіс-  тәсілдерін  іздестіру  қажет.  Қазіргі    сабақты  
Блум  таксаномиясы  танымдық  салада        алты  деңгейге  бөлді  (  білу-  тапсырмаларды  айтады,  көрсетеді, 
түсіну-  суреттейді,  түсіндіреді,басқаша  атайды,  қолдану  –  суреттейді,  қолданады,шешеді,  талдау  – 
тексереді,  талдайды,  эксперимент  жасайды,салыстырады,  жинақтау  –  дизаинын  ойлап  табады 
жоспарды  іске  асырады,  бағалау  –  дәлелдерді  келтіреді,  өзінің  көзқарасын  қорғайды,  дәлелдейді, 
болжамдайды),  ол  ең  төменгі  деңгей  ретінде    фактілерді    қарапайым  қабылдау  мен  танудан    бастап, 
анағұрлым  күрделі    және    абстрактілі    психикалық    деңгейлерге    қарай    жылжи  отырып,  ең  күрделісі 
бағалау  деп  жіктей отырып, сабақтың нәтижесін жасауға оң  ықпал беріп жүр.  
  

302 
 
Күні  
13.09.2014ж 
Сыныбы 
4 
Сабақтың тақырыбы 
Ж.Жабаев     Балама хат 
Сабақтың мақсаты: 
1.
 
Ж.Жабаевтың өмірімен, шығармасымен таныстыру 
2.
 
 Өлеңнің  негізгі  ойын    ашу,  мәнерлеп  оқу    дағдысын  
қалыптастыру   
3.
 
 Отансүйгіштікке тәрбиелеу  
Сабақтан  күтілетін  нәтиже: 
1.
 
Ж.Жабаев «Балама хат»  өлеңінің мазмұнымен танысады. 
2.
 
Өлең идеясын  түсінеді. 
3.
 
Ақын  өлеңіндегі көзқарастарды табады.  
4.
 
«Балама  хат»  өлеңін  Сұраншы,  Саурық  батырларымен 
байланыстыру себебін талдайды  
      5.Соғыс кезі мен бейбіт өмірдегі балалар  өмірінің ұқсастығы      
          мен айырмашылығын  табады. 
      6. Ақын өлеңінің құндылығын бағалайды. 
 
Белсенді оқыту  әдістері 
АКТ, СТО: Венн диаграммасы, суретті  көрнекілік,топпен жұмыс 
Бағалау 
формативті бағалау:стикерлер, смайликтер, топтық бағалау. 
Дереккөздер: 
Оқулық, ғаламтор  мәліметтері. Үлестірмелі материал 2 апта 
Тапсырмалар: 
Кеспе үлестірмелі материалдар,  постер 
Сабақ   кезеңдері 
 
Мұғалім   әрекеті 
                  Оқушы  әрекеті 
І  Қызығушылығын  
ояту 
І. 
Оқушыларға 
психологиялық 
ахуал туғызу 
 
 
 
Миға  шабуыл 
 
 
 
 
1мин 
 
 
 
 
 
 
 
5 мин 
 
 
 
Сыныпта  жағымды  психологиялық 
ахуалды 
қалыптастыру 
 
үшін 
бейнетаспа 
бойынша 
дене 
шынықтыруды  ұйымдастыру 
Балалардан 
бейнетаспаны 
мұқият 
қарап,кім,қандай  шығарма,  қандай 
кездегі 
шығарма,тағы 
 
қандай 
шығармаларын 
білетінін 
айту 
ескертіледі.  
Бейнетаспадан 
Ж.Жабаев 
туралы 
мәлімет 
береді. 
«Ленинградтық 
өрендерім» 
өлеңін 
 
клипімен 
тыңдалады. 
 
Оқушы  жауаптарын  байланыстыра 
отырып,  сабақтың  тақырыбы  мен 
 Орындарынан  тұрып  жаттығу 
орындайды. 
 
 
 
 
Оқушылар 
тыңдайды. 
Айтылған ескертпелерге жауап 
іздейді. 

303 
 
 
 
Мақсат  қою  
 
 
3 мин 
мақсаты  хабарланады.  
Мағынаны тану  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Топпен  жұмыс 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сергіту  сәті 
 
 
Топпен  жұмыс 
 
 
 
2-3 
мин 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
10 мин 
 
 
 
 
 
 
 
1мин 
 
 
15 мин 
Топқа бөлу 
1-2 оқушыға мәнерлеп оқытады. 
Тапсырма -1 
Әр оқушы  өзі мәнерлеп оқиды. 
 
Тапсырма – 2 
І- топ   
 Өлеңнен 
ақынның 
 
баласына 
ризашылығын    білдіретін    жолдарды 
тауып жазу   
ІІ- топ    
Ақын  өлеңде    жауыздың    жайы  
қандай болады дейді. 
ІІІ-топ  
Алғадайға мінездеме бер 
ІY –топ   
 Жамбыл  атаның  баласына    айтқан 
сөзін тауып жаз. 
Музыка  қою 
Тапсырма -3 
 
І- топ   Неге «Балама хат» атады? 
Өлеңнен негізгі идеясын аш. 
ІІ- топ  
Неге 
ақын 
Саурық, 
Сұраншы 
батырларды  қатыстырып, жазды? 
ІІІ-топ  
Өлең  қандай    тарихи  оқиғаға 
байланысты жазылған? Дәлелде. 
ІY –топ   
Ақынның  баласына  жазған  хатына 
қалай жауап берер едіңдер? Неге? 
Оқушыларды  1,2,3,4,5,6  санын 
санау  арқылы    топқа  бөлініп, 
отырады. 
Тыңдайды,  мәнерлеп  оқуын 
бағалайды. (бас бармақпен) 
 
 
 
 
 
 
Оқушылар    өз    топтарында  
берілген  тапсырмаларды    жеке 
- жеке орындайды. 
Құрбы-құрдастарына 
көмек 
беруі ескертіледі. 
 
 
Балалардың 
жауаптары  
тыңдалады, талданады. 
 
Мадақтау,  марапаттау  арқылы 
бағаланады. 
 
Жаттығу жасау 
 
Постерлерін қорғайды. 
 
Басқа  топ  2  жұлдыз,  бір 
тілекпен бағалайды. 
 
 

304 
 
     
           Өнегелі ұстаздың ең басты қасиеті – әдіс-тәсілдерді жетік меңгеріп, орынды қолдана білуінде. Бүгінгі 
білім мен білік бәсекелес заманда ұландарымыз биіктен көрінуіне күнделікті ісіміздегі жаңашылдығымыз 
арқылы,  жан-жақты  берген  тәрбиеміз  арқылы  қол  жеткіземіз.  Ендеше  бізге  ой  өрісі  жоғары  дамыған, 
зерделі, жан-жақты дамыған, парасатты ұрпақ керек екенін бір сәтте естен шығармағанымыз жөн. 
 
 
 
 
Атырау  облысы  Индер  ауданы 
Мұқанғазы  Сиранов  орта  мектебінің   
қазақ  тілі  мен  әдебиеті  пәні  мұғалімі 
Мыңбаева Жанар 
 
Сыныбы:5 «ә»  
Пәні:қазақ тілі 
Сабақтың тақырыбы: Буын.Буын түрлері. 
Сабақтың мақсаты:тақырыпты еске түсіріп,қайталай отырып, тереңдете, жан-жақты ашу,сөздерді буынға 
бөлу, оның маңызы және буынның түрлерінің жасалу жолын үйрету; 
Дамытушылығы:жаттығу  мысалдар  арқылы  буынның  жасалу  жолы,  қызметі  жайлы  мағлұмат  беру, 
буынның түрлерін ажырата білуге дағдыландыру; 
Тәрбиелігі:сөздік қорын, тілдерін дамыту, адами қасиеттерге баулу. 
Сабақтың түрі: аралас сабақ. 
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, баяндау, тапсырмалар орындау, тест жұмысы. 
Сабақтың жабдығы: сызба-кестелер, слайдтар. 
Сабақтың барысы.1. Ұйымдастыру кезеңі. 
                                2.Өткен тақырыпты пысықтауға арналған тест жұмысы. 
                                3.Жаңа сабақ түсіндіру. 
Ой  толғаныс 
 
Венн  диаграммасы 
 
Бағалау.  
 
Үйге  тапсырма  
3 мин 
 
2 мин 
 
 
2 мин 
Тапсырма -4 
Соғыс  кезі  мен  бейбіт  өмірдегі 
балалар    өмірінің  ұқсастығы  мен 
айырмашылығын  табу 
 
Ақынға  хат  жазу 
Арнайы    берілген    кестеге  
жазады.  
 Арнайы  берілген    кестеге  әр 
тапсырма 
бойынша 
орындағанына  балл  қояды.  
Жиналған  баллдың    санына 
қарай 
 
өздерін 
өздері 
бағалайды. 
Ақынның  хатына қалай  жауап 
берер едің?  Неге? 

305 
 
І.Толықтыруды қажет ететін тест 
1.Әліпбиде көрсетілген таңбалар ........................деп аталады. 
2.А,Ә,О,Ө,Е,Э..................... дауыстылар. 
3.А,О,Ұ,Ы,У..........................дауыстылар. 
4.О,Ө,Ұ,Ү,У...........................дауыстылар. 
5.Езулік дауыстылар саны........................ 
6.П-Б дыбыстары......................құрайды. 
7.Ұ дыбысы..............................дыбыс. 
8.Қатаң дауыссыздардың саны......................................... 
9.Ұяң дауыссыздардың саны............................................. 
10.Үнді дауыссыздардың саны......................................... 
ІІ.Жаңа сабақты түсіндіру. 
Сұрақ-жауап арқылы жаңа сабақтың тақырыбын ашу. 
«Дарындылар» сөзінен дауысты дыбыстар санын анықтау, буынға бөлу. 
                                                               Ашық   
                                         Б                    Тұйық                       
                                                               Бітеу 
 
А    а-на                          Т       аң                       Б           сән 
       ә-ке                                   ән                                     бал 
 
Формуласы: А: дауысты*дауыссыз+дауысты 
                       Б: дауысыз+дауысты+дауыссыз 
                       Т: дауысты+дауысыз 
ІІІ.Жаттығу жұмыстарын орындау. 
     Оқулық бойынша     
     293,302-жаттығу.Сөздерге фонетикалық талдау жасау. 
 
ІҮ.Тапсырмалар орындау. 
№1 
Тұйық буында тұрған сөзді көрсетіңіз. 
.................................................................................................. 
 
          Аз             Көп              Сала              Апа 

306 
 
№2 
Дауыстыдан басталып, дауыссызға аяқталған буынды табыңыз. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ІҮ.Тапсырмалар орындау 
№1 
Тұйық буында тұрған сөзді көрсетіңіз. 
 
 
 
          Аз                 Көп                         Сала                                  Апа 
№2 
Дауыстыдан басталып, дауыссызға аяқталған буынды табыңыз. 
 
 
 
          Ана         Арсыз                           Баба                                   Талқан 
 
№3 
Берілген  сөздерді ашық және бітеу буындардың түрлеріне қарай топтастырыңыз. 
Бітеу буын                                                  Ашық буын 
 
 
 
                       ................ 
  Аз 
 Көп 
       Сақа 
   Өмір 
Ана 
Арсыз 
Баба 
Талқан 

307 
 
Мақтаншақ, шөп, бала,жыр, қала, аға, көз, бір,дала, сана, мұз, ана, шөл,сары, тана. 
№4 
Керекті сөздердің көмегімен сөйлемдерді толықтырыңыз. 
-Ата,ең қымбат   ............  (нәрсе,ауа) не? 
-Туған жеріңнен   ............  (арзан,қымбат) еш нәрсе жоқ. 
-Не? 
-Сенің кіндік қаның тамған  ........... (су, топырақ)  осында! 
-Ең алғашқы татқан   .........   (буың, суың) осы жердікі! 
-Ең алғаш рет көшет шыбықты  ........  (сен, ол) осы топыраққа  шаныштың.  
 (Баспасөз беттерінен) 
№5 
Өлең жолдарынан бітеу буынды тауып, көк түске бояңыз. 
Ме-нің е-лім- а-лып ел, 
«Бар ғой он-да бә-рі!»-дер. 
Ө-зен де бар, көл де бар, 
Те-ңіз де бар, шөл де бар. 
А-лу-ан құс пен а-ңы бар. 
А-лып ел-ді та-нып ал! 
                                               (Б.Жақып) 
№6 
Ашық буында тұрған сөзді көрсетіңіз. 
1.Ат;                                 2.Сара;                                    3. Әже; 
Сана;                                 Ермек;                                      Екпін; 
Мектеп;                            Хат;                                           От; 
Қарбыз.                            Асхат.                                       Астық.  
Ү.Жаңа сабақты бекіту. 
1.Берілген сөйлемдердің дұрыс немесе бұрыс екенін анықтаңыз. 
Дұрыс ----Бұрыс 
     *               *         Бір ғана дауыссыз дыбыс буын құрайды. 
    *                 *         Буын үш түрге бөлінеді. 
    *                 *      Дауысты дыбыстар буын құрамайды. 
     *               *        Бітеу буынның екі жағы дауыссыз,ортасы дауысты   
                                 дыбыстан тұрады.     
      *              *         Дауыссыздан басталып,дауыстыға бітетін буынды 
 
 
 

308 
 
                                 ашық буын дейміз.    
     *                 *       Сөзде дауысты дыбыстың санына қарай буын болады. 
       *                 *     Бір ғана дауысты дыбыс буын бола алады. 
ҮІ.Бағалау.        
ҮІІ.Үйге тапсырма.  
1.Буын.Буынның түрлерін оқуға.           
2.305-жаттығу.                    
 
 
 
 
 
КГУ «Казахская средняя  школа с дошкольным 
  мини- центром»  станции Шамалган  учитель  
 русского  языка и литературы  
Имбетова  Ажаргул Джалиевна 
 

жүктеу/скачать 9,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: