Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде. Саясаттанудың негізгі парадигмалары мен мектептері

1. 
   Саяси пікірдің қалыптасуының, дамуының периодтылығы.
   

1. 
   Ежелгі дүние олшылдарының саяси пікірлері.
   

2. 
   Қайта өрлеу кезеңнің және Ортағасыр саяси ойлары.
   
3. 
   Жаңа заман саяси теориялары.
   

1- кезең ежелгі қоғамның ХІХ ғасыр ортасына дейін болған саяси пікірінің пайда болуы және тұрақтануын сипаттайды.

1-кезеңде 3 периоды бар:

1) Ежелгі қоғам мен Ортағасырдағы саяси пікірлердің пайда болуы.

2) Ағарту және Қайта өрлеу кезеңдеріндегі саяси идеялардың өркендеуі.

3) ХІХ ғасырдың І жартысындағы және ортасындағы саяси оқудың құрылуы және жүйеленуі.

ХІХ ғасырдың ортасынан ХХ ғасырдың ортасына дейінгі саяси пікірдің жүйеленуімен сипатталады.

2-кезеңде 2 период бар:

1) ХІХ ғасырдың ІІ жартысынан ХХ ғасырдың басына дейінгі саяси ғылымның қалыптасуы.

2) Оның ХХ ғасырдың 20-40 жылдарында қолдануы.

3-кезең (қазіргі) – саяси теория өркендеуінің кезеңі - ХХ ғасырдың ІІ жартысы қазіргі уақытқа дейін.

1. Ежелгі дүнеижүзінің саяси оқытылуы

1.1. Ежелгі дүниежүзінің саяси оқытылуы.

Жалпы қоғамдық реттілік туралы ойлар дүние ғарыштың реттіліктің қосалқы бөлшегі ретіндегі мемлекет пен биліктің ғажайып қаситтері туралы тезисінен алынады. Қоғам құрылымы туралы ежелгі ойшылдрадың пікірлері бағыт-бағдар ретінде саналды да басыбайлылардың назарына аударылған.

1.2 Ежелгі Грекияның саяси оқытылуы.

Саяси ойлар (идеялар)теориялық формаларға тән біртұтастық пен жүйелік қасиеттерге ие болды. Саяси теориялардың дамуына қоғамдық өмір ұйымдастыруының ерекше формасы –полис (қала-мемлкет) қажет болды.

2. Ортағасырдың саяси ой –пікірлері.

Ортағасырларда (V-ХVғ.) діни көзқарас басым болды. Оның негізгі христиан шіркеу болды. Оның мағынасы Қудай бар дүние жаратушы және қоғамдағы өзгерістер Құдайдың марапаттанумен немесе жазалауымен анықталатындығында жатыр.

Жаңару кезеңнің саяси пікірлері.

Осы кезде феодалдық бөлшектену аяқтала бастады, мемлекеттердін орталықтандыру жаңа саяси оқытышуына себеп болды. Онда шіркеуге бағынбайтын мемлекет пен ортақтандырылған мемлекеттік билік туралы талаптар қойылған.

• 
  қалыптаса бастаған буржуазияның талаптарын баяндады, феодалды саяси кезектіліктің бұрыс екенің талқылады;
  
• 
  әлеуметтік теңдік, еркіндік, рационализм принциптеріне құрылған қоғамның болуына бағытталған;
  
• 
  басты құқық принциптеріне негізделген. Ол – адамға туа берілген құқық. (өмір сүруге құқығы, тәуелсіз даму, еңбек, мемлекеттік пен қоғамдық істерге араласу).
  

Социологияның саяси ғылымға (саяси өмірдегі эволюцияның әлеуметтік механизмнің рөлін түсіну) әсер етуінің күшеюі жаңа болды. Басты назарда: саяси процестер мен билік рационализациялау мәселелері; либералдау теориялармен демократия теориялардың дамуы, жұмысшы таптың даму концепциялары.

Әдебиет:

1.Жамбылов Д. Саясаттану. А., 2003

2.Қуандық Е. Саясаттану. А., 2001

3.Байдельдинов Л. А. Теориялық саясаттану. А., 2005

4.Мағзұмов М. Т. Саясаттану негіздері. Дәріс курсы. Өскемен, 2002