Саяси элиталар және саяси көшбасшылық

Қазақ тілінде элита терминінің бір баламасы ретінде «дегдар» сөзі қолда­нылып жүр. Тіпті, елімізде «Дегдар» атты гуманитарлық қоры жұмыс істей­ді. Қазақ тілі қорына иран тілінен («дәһ­дар» – бастық, ел басқарушы) ен­ген. Диалектологиялық сөздіктерде «асыл тұ­қымды, өте жақсы, ерекше тәу­ір, заты бар, текті» деген мағынаны бе­реді. Мы­салы, Біржан сал: «Ұл тумас Қазан­қаптай ата ұлынан, тұқымы дегдар шық­қан жатынынан» десе, Сұлтанмахмұт Торай­ғыровтың «Қамар сұлу» романында: «Ежелден дегдарлымысың тұқымы оңған, малыңа, басыңа да қыдыр қон­ған» деген шумақтар кездеседі. Бұдан бөлек ақсүйек, бекзат нәсіл, бекзада, төре, қожа деген сөздер қолданылады. Шәкәрім қажының «Ең жақсы адам не қылған кісі?» деген сауалына «ел тағдырын шешер биліктің екі тізгін, бір шылбыры кемелдің, үздіктің үздігінің қолында болуы қажет» делінетін сөзі бар екен. Шоқан мен Абайдың көзқарастарында да элита теориясын ұлттық мазмұн тұрғысынан байы­туға қызмет ететін ой-пікірлер кездеседі. Сайып келгенде, элита түсінігі қазақ үшін текпен байланысты дүние.

Қазақ тілінде элита терминінің бір баламасы ретінде «дегдар» сөзі қолда­нылып жүр. Тіпті, елімізде «Дегдар» атты гуманитарлық қоры жұмыс істей­ді. Қазақ тілі қорына иран тілінен («дәһ­дар» – бастық, ел басқарушы) ен­ген. Диалектологиялық сөздіктерде «асыл тұ­қымды, өте жақсы, ерекше тәу­ір, заты бар, текті» деген мағынаны бе­реді. Мы­салы, Біржан сал: «Ұл тумас Қазан­қаптай ата ұлынан, тұқымы дегдар шық­қан жатынынан» десе, Сұлтанмахмұт Торай­ғыровтың «Қамар сұлу» романында: «Ежелден дегдарлымысың тұқымы оңған, малыңа, басыңа да қыдыр қон­ған» деген шумақтар кездеседі. Бұдан бөлек ақсүйек, бекзат нәсіл, бекзада, төре, қожа деген сөздер қолданылады. Шәкәрім қажының «Ең жақсы адам не қылған кісі?» деген сауалына «ел тағдырын шешер биліктің екі тізгін, бір шылбыры кемелдің, үздіктің үздігінің қолында болуы қажет» делінетін сөзі бар екен. Шоқан мен Абайдың көзқарастарында да элита теориясын ұлттық мазмұн тұрғысынан байы­туға қызмет ететін ой-пікірлер кездеседі. Сайып келгенде, элита түсінігі қазақ үшін текпен байланысты дүние.