ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

Аннотация 

Музыка  пробуждает  творческие  способности  детей,  сложных  и  многих  элементов  в 

воспитания  поколений.  Все  эти  элементы  касается  в  процессе  организованной  учебной 

деятельности. 

 

Музыка  дает  детям  развиваться  в  разных  направлениях  психологического  аспекта, 

раскрывается  в  плане  фантазии,  мысли  и  т.д,  а  также    детей  воспитывает  в 

эмоциональном  чувствительности  (нежности,  чувствительности,  понимание  тонкости 

музыкального науки и раскрытии внутреннего понимания музыки). 

Барлық  әлемдегі  ең  өзекті  мәселелердің  бірі  –  әр  халықтың  өскелең  ұрпағының  жүйелі 

тәрбиесі, әрі жарқын болашағы. Олай дейтін себебіміз әр ұлттың өзіне тән ұлттық салт – 

дәстүрі,  ұлттық  мәдениеті,  ұлттық  музыкалық  жанры  болады.  Оны  атадан  балаға, 

келешек  ұрпаққа  жеткізу  мына  біздің  тікелей  міндетіміз  болып  саналады.  Соның  ішінде 

музыка  жетекшісі  негізгі  рөл  атқарады.  Ұлтымыздың  елдік  асыл  қасиетін  жалғастырар 

кейінгі  толқын  биік  деңгейде  өсіп,  өркендеп,  қалыптасуы  үшін  бар  күш-жігерін  жұмсап, 

балалардың ақылды да, парасатты болып ер жетуіне үлкен мән беруіміз керек. Ол үшін жас 

ұ

рпақтың өсіп жетілуі процесінде музыкалық тәрбиенің алатын орны ұшан теңіз. Мектеп 

жасына  дейінгі  балаларды  ерте  жастан  бастап  шығармашылыққа,  оның  ішінде  музыкалық 

тәрбиеге баулу керек.  

Мектепке  дейінгі  ұйым  балаларының  бәрі  бірдей  болашақта  өнер  адамы,  кәсіби 

музыкант болып шығуы міндетті емес. Алайда ұрпақ тәрбиесінің ерекше бір рухани нәзік 

саласы  –  музыка  тәрбиесі.  Айтайын  дегеніміз,  мына  жарық  дүниеге  енді-енді  көз  сала 

бастаған  сәбидің  өзін  қоршаған  ортадағы  құбылыстарды,  заттарды  көріп  білуі,  қолымен 

ұ

стауы,  естуі,  бірте-бірте  түсінуі  арқылы  әртүрлі  информацияларды  қабылдауына,  жеке 

тұлға  ретінде  мінез-құлқының  қалыптасуына,  ой-өрісінің  өсіп-өркендеуіне  музыканың  әсер 

ететіндігі. 

Балаларға  музыкалық  білім  беру  процесін  ұйымдастыру  оқытудың  негізгі 

мақсаттарының  нақты  тұжырымды  болуын  ғана  емес,  сонымен  қатар  музыкалық  жұмыс 

тиісті түрде өтілуін анықтауды және балалардың музыкалық тәжірибені меңгерудің негізгі 

ә

діс-тәсілдерінің орнатылуын талап етеді.    

Қ

азіргі  таңда  мектеп  жасына  дейінгі  баланы  тәрбиелеу  мен  оқыту  саласын  да  заман 

талабына сай, уақыт сұранысын қанағаттандыратын жаңашылдықтармен қамтамасыз ету 

қ

ажет. Бұл орайда музыка жетекшісінің музыкалық ұйымдастырылған оқу қызметінде өзге 

салаларды кіріктіре отырып өткізген жұмыстары өте белсенді рөл атқарады.  

Мақсаты:  

    - Пәнаралық байланысты өзара біріктіруде жеке тұлғаның дамуына оң әсер туғызу;  

    - Жалпы шығармашылық қабілетін дамыту; 

    - Балалардың бір – біріне деген жақсы қарым – қатынасын дамыта отырып,  

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

еркін сөйлей білуге, өз ойын толық айта білуге талпындыру;  

Міндеттері:  

-

 

Жалпы балалардың деңгейін анықтауда, қабілеттеріне қарай бөлу. 

-

 

Жеке  мамандардың  көмектеріне  жүктелуде,  балаларды  топтастыру  жұмыстарын 

жүргізу. 

-

 

Балалардың  кейбір  жетіспеушілік  құрылымын  ескере  отырып,  бағдарлау,  іске  асыру 

жұмыстарын жүргізу. 

-

 

Мектеп жасына дейінгі  балаларға түрлі жаттығулар мен іс-әрекеттерді жүргізуде, 

тәрбиешілер мен ата-аналарға кеңес беруге көмектесу. 

-

 

Шығармашылық білімімді нығайтуда кәсіби тәжірибе алмасып отыру. 

Күтілетін нәтиже: 

-

 

Музыкалық сауаты жоғары жеткіншектер дайындау; 

-

 

Ә

р баланың бойына этикалық – эстетикалық тәрбие қалыптастыру; 

-

 

Эстетикалық  бағытта  –  фестиваль,  өнер  байқауларында  бәсекелестік  таныта 

алатын жеке тұлға тәрбиелеу; 

-

 

Рухани – өнегелілік тәрбие ұлттық салт – дәстүрлерді бала бойына сіңіру. 

Жалпы  музыка жетекшісінің музыкалық ұйымдастырылған оқу қызметінде өзге салаларды 

кіріктіруіне көптеген салаларды алуға болады.  

Ол салаларға мыналар жатады: 



 

Сурет салу; 



 

Қ

арапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру; 



 

Қ

оршаған ортамен байланыс; 



 

Дене шынықтыру; 



 

Ө

зін – өзі тану; 



 

Тіл дамыту; 



 

Көркем әдебиет. 

Бұл салалардың музыкалық қызметте әрқайсысының алатын орны ерекше. Оларды ешқандай 

бөліп  –  жармай,  бір  –  бірімен  байланыстыру  шығармашыл  жанның  жан  жақтылығының 

ә

сері. Және оның әрқайсысына жеке – жеке тоқталып өтетін болсақ: 

Шығармашылық саласының сурет салу бөлімі музыкалық бөлімде ойып тұрып орын 

алады.  Білімнің  бұл  саласы  –  үлкен  ізденісті,  білімділікті,  шыдамдылықты,  адал  еңбекті 

талап етеді. Балалар музыкалық оқу қызметтегі бөліктерінің бірі әуен тыңдау барысында 

орындалған  шығармаға  сипаттама  беруде  оны  өз  талғамдарымен  қағаз  бетіне  түсіріп, 

тыңдалған  шығармаға  бейне  салады.  Бұл  орайда  балалар  қиялдарын  шыңдауда  ерекшелік 

танытады. 

Ал,  қарапайым  математикалық  ұғымдарды  қалыптастыру  саласында  балалар  тек 

қ

арапайым  математикалық  түсініктерді  қалыптастырып  қана  қоймай,  ең  алдымен 

баланың  ой  –  өрісін  дамытуға  бағытталған  жаттығуларды  жіктеуге,  талдауға  және  де 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

түрлі    логикалық  тапсырмаларды  орындай  алуға  үйренеді.  Бұндай  маңызды  білім 

қ

аруландыру үстінде баланы сергітуге арналған түрлі музыкалық жаттығулардың алатын 

орны  ерекше.  Ал,  біз  өзіміздің  музыкалық  оқу  қызметімізге  қарапайым  математиканы 

байланыстыратын  болсақ,  балалар  дауысты  ояту  мақсатында  жасайтын  түрлі 

жаттығулар  барысында  сергіту  сәттеріне  математикаға  байланысты  түрлі 

санамақтарды пайдалануға болады. Бұл санамақтар балалардың математикалық тұрғыдағы 

блімдерін бекітсе, музыкада дауыс жаттығуына таптырмас құрал болып саналады. 

Қ

оршаған  ортамен  байланыс  саласының  да  музыкалық  оқу  қызметінде  алатын  орны 

ерекше. Олай дейтін себебіміз біз өзімізді қоршаған ортамен танысу мақсатында жұмсалған 

бар  еңбегімізді  музыкамен  байланыстырамыз.  Барша  табиғат  құбылыстарын  әнге  қосып 

айтамыз,  түрлі  жаттығулар  жасауда  да,  дидактикалық  ойын  ойнау  әрекеттерінде  де  біз 

оның  барлығын  өзімізді  қоршап  тұрған  табиғатпен  шектейміз.  Сондықтанда  бұл  саланың 

біздің шығармашылық саламыз музыка бөлімінде алатын орны ерекше. 

Дене  шынықтыру  саласының  музыкамен  байланыстылығына  тоқталып  өтетін 

болсақ музыкалық іс әрекетте кездесетін ырғақтық қимылдар топтамасы, түрлі ертеңгілік 

жаттығулар,  би  қимылдары  осы  саламен  тікелей  байланысты.  Бұл  салада  балалар  алған 

білімдерін музыка арқылы бекітуге әрекеттенеді. 

Білім саласының өзін – өзі тану бөліміне тоқталатын болсақ бұл саланың музыкамен 

байланыстылығы  баланың  бойындағы  адами  құндылықтарды  әдемі  әндермен  жеткізе  білу. 

Сол  бағыттарға  арналған,  балаларды  жақсылыққа  жетелейтін  ертегілердің  желісін 

музыкамен әсемдеп жеткізе білуге әрекеттену. 

Ал,  тіл  дамыту  музыка  бөлімінің  бірден  бір  бөлігі  десек  қателеспеген  болар  едік. 

Себебі балалар бұл салада: 

-

 

жекелеген  дыбыстарды  айтып  үйренеді,  сол  дыбыстарға  дауысқа  жаттығу  жасауға 

болады; 

-

 

бағдарлама  бойынша  ертегілерді  тыңдаса,  музыкада  сол  ертегі  кейіпкерін  рөлдерге 

бөлініп сомдауды әрекеттенеді; 

-

 

сөздік  қорын  дамытып,  ауызекі  сөйлеу  тілін  дамытса,  осы  орайда  тыңдалған 

шығарманы еске түсіріп, өз ойларын еркін жеткізуге машықтанады. 

Көркем  әдебиет  пен  музыканың  өзара  байланысы  шығармашылықпен  жұмыс  жасайтын 

жандардың нәтижеге қол жеткізетін тиімді әрекеті екенін растайтын сала. 

Бұл  жағдай  білімнің  жүйелілігіне  сай  келеді.  Олай  дейтін  себебіміз    балалалар  әуенді 

тыңдай  отырып  мазмұнын  түсінеді,  шығарманы  жақсы  меңгереді.  Берілген  тапсырманы 

анағұрлым еркін де жеңіл алуға әрекеттенеді. Оған мысал келтіріп, музыкалық іс әрекетте 

кездесетін барша бөлімдеріне тоқталып өтетін болсақ, олар мыналар:  

Ә

уен тыңдау: 

•

 

Ә

р түрлі жыл мезгілдеріне байланысты тақпақтар қолдану;  

•

 

 Орындалған шығармаға байланысты аңыз – әңгімелер;  

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

•

 

 Шығарманың авторы, сазгер туралы әңгімелеу;  

•

 

 Сергіту сәтіне орай пайдаланатын  әртүрлі жаттығулар.  

Дауысқа жаттығу: 

-

 

Тақпақтар; 

-

 

Дыбыстарға байланыстыру;  

-

 

Суретке қарап сипаттама беру;  

-

 

Санамақтар;  

-

 

Музыкалық дидактикалық  ойындар арқылы балалрдың белсенділігін дамыту;  

-

 

Шағын өлең шумақтары  арқылы дауысқа жаттығулар жасау;  

-

 

Түрлі  жаттығулар  барысында  қолданатын  сөздер  арқылы  артикуляциялық 

жаттығуларды бекіту.  

Ә

н айту: 

-

 

Ә

ннің сөзін үйренуде балаларға әннің мәтінін жетік меңгеру барысында қолданатын 

жаттығулар желісі  

-

 

Ә

н  мәтініне  мән  беруде  берілген  дыбыстарға  жасалатын  арнайы  жаттығулар 

желісінде пайдаланылатын жаттығулар тізбегі.  

Ырғақтық қимыл қозғалыстарда: 

-

 

Балалармен  өткізілетін  ырғақтық  жаттығулар  сөзінде  кездесетін  мәтіндердің 

ә

дебиетпен байланыстылығы;  

-

 

Ү

йретілетін,  орындалатын  әр  түрлі  би  қимыл  әрекеттерінің  өзі  де  әдебиет  пен 

тығыз байланысты.   

Аспапта ойнау: 

-

 

Ә

р  түрлі  музыкалық  немесе  шулы  аспаптарды  ойнау  барысында  да  кездесетін 

түсініктемелер, сөз тіркестері де әдебиет пен тіл дамытумен байланысты. 

-

 

Осы  аспаптар  желісіне  орай  қойылған  немесе  арнайы  алынған  ертегінің  бала 

бойына  жақсы  сіңірілуіне  де  осы  аспаптарды  кіріктіру  көркем  әдебиеттің  бір 

қ

ырын аша түскендей. 

Осындай музыканың барлық саламен байланыстылығының нәтижесінде білім алған балалар:   

Біледі: бір нәрсені орындау ережесін, қорытындысын, жаңа дүниелер мен олардың мағынасын, 

ү

йренгендерін берілген ертеңгіліктерде қолдана біледі. 

 

Игереді:  ынтасы,  зейіні,  қызығушылығы,  шығармашылық  қабілеттілігі,  сүйіспеншілігі, 

еңбекқорлықты игереді. 

 

Меңгереді:  өз  бетімен  әрекет  етуді,  үйренгенін  қайталауды,  тыңдауды,  түсіне  білуді, 

музыкалық жанрларды, өз бетінше еркін ән салуды. 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

 

 

 

 

ХХІ ҒАСЫРДАҒЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ 

Алпыспаева  Аякөз  Жантасқызы 

«№ 2 Булаев орта мектебі» КММ, 

қ

азақ тілі мен қазақ әдебиеті пәнінің мұғалімі, 

СҚО, Қазақстан 

 

«Білімді  ұрпақ  -  болашақтың  кепілі»  деп  дана  халқымыз  айтқандай,  бүгінгідей  ел 

болашағы  -   жас  буынды   заманына  лайықты  жеке  тұлға  ретінде  қалыптастыру  ісі 

мемлекетіміз  үшін  маңызды  боп  отырған  уақытта  бізге,  мұғалімдер  қауымына  артылар 

жүк  ауыр  екеніне  таласымыз  жоқ.    Қоғамның  дамуында  білім  берудің  ең  маңызды  мәселе 

екендігі  белгілі.  Қазіргі  кездегі  білім  берудің  негізгі  мақсаты  -   жан  -жақты  білімді,  өмір 

сүруге  бейім,  ой  тұлғасы  бар,  адамгершілігі  жоғары,  қабілетті  жеке  тұлғаны 

қ

алыптастыру.  Бұл  жөнінде:  «Келер  ұрпақ  алдында  зор  жауапкершілік  жүгін  арқалап 

келеміз»  -  дейді  Елбасы  Н.Ә.Назарбаев.  Елдің  болашағы,   көркейіп,  өркениетті  елдер 

қ

атарына қосылуы бүгінгі ұрпақ бейнесінен көрінеді. Осыдан барып жас ұрпаққа ХХІ ғасырда 

нені оқыту керектігі, ұстаздарымыздың оларды қалай дайындайтындығы, сондай-ақ оқушы 

бойындағы  іскерлік  қабілетін  ашу  және  оларды  шығармашылыққа  баулу  қажеттігі 

туындайды.   Бұл  жерде  қолданылатын  заманауи  әдіс  -  тәсілдердің  ең  негізгі  ерекшелігі 

оқушылардың жаңа білімді  жай ғана иеленіп қоймай, ол білімді қажетті жерде қолдана білуге 

ү

йрету  басты  мәселе  болып  табылады.  ХХІ  ғасырдағы  бізден,  мұғалімдер  қауымынан, 

сұралатын  дағдылардың  өзі  де  осы  болмақ.  Сондықтан  да  дамудың  ең  биік  көкжиегінен 

көрінгісі келетін кез келген мемлекет, ең алдымен, білім беру саласын жолға қойып, сапасын 

көтеруді мақсат етеді. 

ХХІ  ғасыр-тәуелсіз  еліміздің  дүниежүзілік  өркениетке  өрлеу  ғасыры.  Мектепті 

дамыту үшін жаңа ұғым, жаңа үлгі, жаңа тәсілдер қажет. Сондықтан жаңаша көзқарас 

қ

ажеттілігі  -  өмір  талабы.  Әрбір  басшы  өз  мектебінің  артықшылықтары,   өзіндік 

«келбеті»  болғандығы,   жақсы  білім  бергендігін,  балалар  мен  ата-аналар  ортасында 

құ

рметке  ие  болғандығын,  өз  түлектерінің  еңбек  нарығында  бәсекеге  қабілетті 

болғандығын қалайды. Осының барлығы мектептің тұрақты дамуына байланысты.  Бұл 

ү

шін  мектептердің  даму  жоспары  білім  беру  саласындағы  жұмыстарының  жете 

ә

зірленген  даму  үлгісі  деуге  болады.  Кез  келген  саладағы  белгіленген  мерізімдегі  даму 

жоспары  өзгеріс  енгізуге  түрткі  болатын  ең  маңызды  факторлар  төңірегінде  терең 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

ойлануды  талап  етеді.  Аталған  факторлардың  арасындағы  өзара  байланыс  жүйесін 

зерттеу  өзгерістердің  табиғаты  мен  сипатын  барынша  түсініп,  тиісінше  аталған 

ө

згерістерді  басқаруға  қажетті  шара  қолдануға  мүмкіндік  береді. Мектептің 

даму жоспары  болашақты  болжамайды,  бірақ  ортақ  ұстаным  қалыптастырып, 

стратегияларды  әзірлеп,  қажетті  өзгерістерді  дер  кезінде  енгізудің  тиімді  саясатын 

құ

ру  мақсатында  келешек  дамудың  түрлі  әдістерін  зерттеудің  тиімді  құралы  болып 

табылады.  Белгілі  бір  салаға,  мысалы  білім  беру  немесе  оқыту  саласына  арналған  даму 

жоспары  белгілі  бір  жағдайлар  жасалса  мүдделі  тараптар  қол  жеткізетін  нәтижелерді 

көрсету  қажет,  осыған  байланысты  бұндай  жоспарлар  барлық  деңгейдегі  шешім 

қ

абылдайтын  тұлғалар  үшін  әбден  пайдалы  болмақ.  Мектеп  ұжымы  «Педагогикалық 

инновациялар арқылы  оқушылардың    білім  сапасын  арттыру» тақырыбын  басшылыққа 

алып  жұмыстанып  келеді.  Алдыңғы  қатарлы  іс  – тәжірибелерді  тарату  мақсатында  5 

түрлі пәндік бірлестіктер, жан жақты- тұлға тәрбиелеу мақсатында пәндік үйірмелер, 

ұ

йымдар мен орталықтар еңбек етуде.

жүктеу/скачать 6,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: