ПРИДАНИЕ АНТИМИКРОБНЫХ СВОЙСТВ ТЕКСТИЛЬНЫМ МАТЕРИАЛАМ С

162

163

Объектом  исследования  явились:  хлопчатобумажная  ткань  арт.  03С7-БЧ484  бязевой  группы  и 

аппретирующие соединения. 

Антимикробные  свойства  хлопчатобумажной  ткани  проверялись  с  применением  метода 

лабораторных испытаний на устойчивость к микробиологическому разрушению (ГОСТ 9.060–75).

Из рисунка 1 следует, что устойчивость обработанной ткани к микробиологическому разрушению, 

по сравнению с необработанной увеличивается в 1,4 раза, о чем свидетельствует рост данного показателя 

до 94 %. Показатель биостойкости ткани, обработанной препаратом «Санитайзед», используемый для 

антимикробной отделки целлюлозных текстильных материалов составляет  90 %.

1. неаппретированная ткань,

2. ткань, обработанная “Санитайзедом” 

3. ткань, обработанная предлагаемой композицией 

Рисунок 1. График показателя устойчивости к микробиологическому разрушению хлопчатобумажной 

ткани, обработанной антимикробной отделкой

Наряду  с  этим,  предлагаемый    способ  антимикробной  отделки  одновременно  обеспечивает 

повышение малосминаемости и разрывную нагрузку ткани (таблица 1). Несминаемость оценивалась 

по суммарному углу раскрытия складок ткани по основе и утку, определенному по ГОСТ 19204–73 на 

приборе СМТ. Разрывные характеристики определялись по стрип-методу на разрывной машине РТ-

250М (ГОСТ 3813–72) [4].  

Таблица 1. Показатели несминаемости и прочности хлопчатобумажной ткани

№ состава

Суммарный угол 

раскрытия складок, град.

Разрывная нагрузка

(по основе), Н

1-состав

166

379

2-состав

168

370

3-состав

169

371

4-состав

165

342

5-состав

172

400

Необработанная ткань

106

298

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1. Кричевский Г.Е. Химическая технология текстильных материалов. –  М.: Российский заочный 

институт текстильной и легкой промышленности, 2001. – Т. 3.

2.  Мельников  Б.Н.,  Захарова  Т.Д.  Современные  способы  заключительной  отделки  тканей  из 

целлюлозных текстильных волокон. – М.: Легкая индустрия, 1975.

3. Буркитбай А.   Исследование  процесса  антимикробной отделки хлопчатобумажной ткани с 

применением композиций из поливинилпирролидона, бензойной кислоты и сульфата меди // Вестник 

КазГАСА. – 2008. – №1 (27). – С. 139 – 142.

164

165

ӘОЖ  687.12

МАУСЫМАРАЛЫҚ ҚЫСҚА ПАЛЬТОНЫ ЖОБАЛАУ МАҚСАТЫНДА ЖҮКТІ 

ӘЙЕЛДЕРГЕ АРНАЛҒАН СЫРТ КИІМНІҢ КОНСТРУРКТОРЛЫҚ ШЕШІМІН ЗЕРТТЕУ

Иманбаева Қ.М., студент, Нурбай С.К., магистр, ага оқытушы;

Алматы технологиялық университеті, Алматы қ, Қазақстан Республикасы

Е-mail: sunny2030@list.ru

Қазіргі нарықтық жағдайына және бәсекелестік нарық талаптарына сай жеңіл өнеркәсіпте шығарылатын 

өнімдер қалыптасуда. Соған орай шығарылатын тауарлар жаңа технология мен материалдарды пайдалана 

отырып, тұтынушылардың сұранысына қарай, сән бағытын ескеріп нарықтық бағадағы жетекші өнімдерді 

шығарып  және тұрмыстық қызметтерді қанағаттандыруы қажет. Әсіресе, сән бағытының тез өзгеріп отыруы 

тұтынушылардың өзіндік стиліне, жеңіл өнеркәсіп өнімдеріне деген талғамды тез өзгертеді [1].

Сән әлемі адамдардың әдемілікке құштарлығын танытатын,      көрсететін ерекше орта. Жетекші 

сән үйлерінен шығарылған сән киімдері адамзаттың көптеген  талаптарын қанағаттандыра отырып,  

оның өмірінен ерекше орын алады. Қазіргі кездегі сән үлгілері ерекше, жоғары қарқынмен дамуда. 

Модельер киімнің екі бағытын біріктіре отырып, өткен жылдардың  киім үлгілерінің негізгі элементтерін 

қолдана отырып, жаңа үлгіде киімдер дайындауда. Сән бағыты бұрынғы жылдардың сән киімін толық 

қайталамайды, ол негізгі элементтері арқылы қазіргі заманғы сән үлгісін орындайды.

Киімнің сән бағытымен сәйкес келуі оның ең маңызды мәселесі. Сән бағытына сәйкес келуі үшін 

киімнің формасы, пішімі, көркемдік бейнеленуі, түстік гаммасы, фактурасы барлығы сәнмен бір бағытта 

болуы  керек.  Әйелдер  пальтосының  ассортименті  қазіргі  кезде  кең  қолданыста.  Пальтолардың  алуан 

түрлілігіне қарай олар қынамалы, кең, қатпарланған, қатаң формалары кең таралған. Қазіргі пальтолардың 

бағыты классикалық стильді анықтайды, соның ішінде біз трапеция тәрізді силуэтті таңдадық, себебі жүкті 

әйелдерге кең, трапеция силуэтті пальтолар өте ыңғайлы әрі сәнді (сурет 1). Сондай-ақ, сән бағытының 

тенденциясы жастар стилі болып табылады. Бұл стилде кашемир және букле матасы көп қолданыста. 

Пальто  үлгілерін  таңдау  кезінде  негізгі  белгісі  оның  пішіміне,  стиліне,  сән  бағытына  қарай 

силуэттік  шешімге  беріледі.  Жүкті  әйелдерге  арналған  пальто  болғандықтан  кең  тұратын  модель 

таңдалуы керек. Менің таңдаған үлгім трапеция силуэтті (сурет 2). Трапеция силуэт адам  денесіне  өте  

қонымды әрі кең  болып  тұрады. Бұйым тігілер  алдында міндетті  түрде  эскизі, әрі сонымен  қатар  

жүкті әйелдерге арналғандықтан  тігілетін  материалына  да  көңіл  аударған  жөн. Бұйымның силуэттік 

пішімін бір-біріне сәйкес орналасқан құрастырудың конфигурациясы әсер етеді. 

        

Жүктілік уақытында әйел ағзасында көптеген өзгерістер болады. Бұл тек қана фигураның өзгеруі 

ғана емес, сондай-ақ бұл өзінің және қоршаған ортаның өзгеруі. Киім талабы өте кесімді болып келеді. 

Сурет 1. Жүкті әйелдерге 

арналған пальтолар

Сурет 2. Жүкті әйелдерге 

арналған пальто

164

165

Жуктіліктен туындаған зат алмасудың артуын назарға ала отырып, ағзаның тез қызыу тері бөлінуінің 

артуына  алып  келеді.  Сыртқы  анатомия,  физиология,  гормон  алмасуы,  терінің  үстіңгі  қабаты,  яғни 

медицина мәліметтеріне сүйеніп жүкті әйел киімінің маңызды талаптары өңделді [2].

Жүкті әйелдерге арналған киім үлгісі жүктілік кезеңіне оңтайлы болуы керек. Бұл кезенде көкірек 

пен іш өлшемдері ұлғая бастайды. 

Сондықтан жүкті әйелдерге арналған киімнің пішімін қарастарғанда, конструктивті тігістің аз 

көлемді және белбеудің жұмсақ ілгекті болуынан, қатты жабысуының алыстатылып кеңірек формада 

тігіледі.  Тыныс  алғанда  және  қөзғалғанда  ыңғайсыздық  тудыртпау  үшін  мата  тар  болмауы  қажет, 

тітіркендіру  мен  шаршаңқылықты  туғызбас  үшін  қызмет  көрсеті  уақыттының  барлығында  кигенде 

ыңғайлы, мықты және сенімді болуы шарт. Сондай-ақ жүкті әйелдерге арналған киім барлық жүктілік 

мерзімінде  тасымалдау  көлемі  мүмкіндігімен  ерекшеленуі  қажет  немесе  соңғы  мерзім  болса,  киім 

жеңіл киіліп, шешілуі және өте көп ілгектердің болмауы керек [3].

Бел сызықтары және сан қабатындағы көлемнің кенеюі өзгерстерінің көпшілігі бел сызығындағы 

бүйір  жақтағы  иіліңкі  бөлшектердің  азаюына  алып  келеді.  Бұл  тип  көкірек  кұлашы  сызығынын 

дәрежесін көтеру сипатына ие.

Жүкті  әйелдер  киімдерін  жобалауда  өлшем  белгілерінің  динамикасына  қөсымша  енгізуді 

қарастырған  жоң,  дәлірек  айтсақ,  іштің  алға  шығуын  негізге  алып  бөксе  айналымына,  көкірек 

айналымына  мойын  үшының  сызықтарына  және  алдынғы  бел  сызықтарына  қосымша  енгізу  керек. 

Киімнің  универсалдығын  камтамасыз  ету  үшін  бұл  косымшалар  дененің  максималды  өзгерістеріне 

қарай тандалды. Киімді жобалауға ЦОТШЛ әдісін қолдандық. 

ЦОТШЛ  жүйесінде  негізгі  сызбаларды  тұрғызуға,  моделдеуге,  лекалолар  градациясын  және 

жаймаларын  жасауға  арналған.  ЦОТШЛ  әдісінің  ерекшелігі  бір  базалық  конструкциялық  сызбаның 

үстіне бірнеше модельдік конструкцияның  ерекшеліктерін енгізе алады [4].

Бұйымның конструкциясын моделдеу кезінде және лекалоларды дайындау барысында өзгертулер 

енгізуге  болады.  Бөлшектердің  конструкциялық  сызбасын  тұрғызу  үшін  информация  өлшемдердің 

сәйкестенуі, силуэт формасы және адам  денесіндегі конструкциялық киім және материялдың құрамы, 

типтік конструкциясының суреттемесі және оларды формалау тәсілі орындалады.

Бұйымның конструктивтік шешімі қазіргі сән бағытына байланысты таңдалды. Негізгі шарттары 

бұйымның кию кезіндегі ыңғайлылығы,  қоршаған сыртқы ортаның зиянды әсерлерінен қорғау, жүкті 

әйелдердің организіміне жылулық күйін бір қалыпты сақтау болды. Берілген үлгі өнім сапасының деңгейін 

қамтамасыз ететін барлық көрсеткіштерге сәйкес келеді. Жүкті әйелдерге арналған маусымаралық пальто 

барлық талаптарға сай тігілді, өйткені  иесі өзін еркін сезініп, әдемі және сенімді болып көрінеді.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Л.П.Шершинева, Л.В.Лорькина  «Конструирование  одежды», Москва 2006г.

2. Кокарева Л. Одежда для беременных.- Ростов-на-Дону: «Феникс», 2000г.

3. Густова Е. Н. «Разработка технологии проектирования одежды для женщин в до- и послеродовой 

период». Дис. канд. техн. наук. М., 2003г.

4.  Э.К.  Амирова,  О.В.Сакулина,  Б.С.Сакулин,  А.Т.Труханова  «Конструирование    одежды»   

Москва 2007г.

УДК: 677.027.625 

РАЗРАБОТКА ЦЕЛЛЮЛОЗНЫХ ТЕКСТИЛЬНЫХ МАТЕРИАЛОВ С 

ОГНЕЗАЩИТНЫМИ СВОЙСТВАМИ С ПРИМЕНЕНИМ ЗОЛЬ ГЕЛЬ МЕТОДА  

Муталханова А. К., магистрант, Таусарова  Б. Р., д.х.н.,  профессор, 

 Алматинский  технологический  университет, г.  Алматы., Республика Казахстан,  

E-mail: mutalkhanova@inbox.ru, birtausarova@mail.ru

Проблема  придания  огнезащитных  свойств  текстильным  материалам  различной  природы  и 

назначения в последние годы приобретает все большую актуальность. Это обусловлено тем, что они 

166

167

являются серьезным источником опасности во время пожаров, легко воспламеняются, способствуют 

распространению пламени и при горении выделают большое количество дыма и газов. 

В настоящее время для снижения пожарной опасности текстильных материалов используются  

антипирены  различного состава: неорганические и органические вещества, среди них преобладают 

галоген  и  фосфорсодержащие  соединения,  полифосфаты    аммония,  гуанидин,  ненасыщенные 

хлорсодержащие олигомеры [1,2]. 

Основными критериями подбора веществ и композиций для обработки текстильных материалов 

с  целью    снижения  их  горючести  являются  растворимость  в  воде  или  способность  к  образованию 

устойчивых эмульсий или суспензий, нетоксичность,  высокая эффективность огнезащитного действия 

небольших их количеств, введенных в волокно. Кроме того, они не должны изменять внешний вид 

текстильного материала и быть доступными по цене[3]. Существует  несколько  подходов  к  получению  

полимерных  нанокомпозиций,  из  которых  наибольшее  распространение  нашел  золь-гель  метод.

Золь-гель  методом  можно  придать  текстильному  материалу  различные  свойства,  как: оптические,  

антимикробные,  гидрофобные, огнезащитные,  антистатические  и   другие.  Этот  процесс  происходит  

в  следующие  стадии:  формирование  золя  путем  гидролиза  исходного  материала  и  последующей  

реакции  поликонденсации,  процесс  нанесения  покрытия,  затем  сушка  и  термический  обжиг[4].  

Анализ  литературных  данных  показывает,  что    золь-гель  технология  является  перспективным  

методом  получения  покрытий  с  воспроизводимой,  контролируемой  и  упорядоченной  

структурой. Поэтому  исследования,  посвященные  разработке  получения  огнезащитных  текстильных  

материалов  с  заданными  свойствами,  методами  золь  гель  технологии,  а  также  изучению  свойств  

и  наиболее  эффективных  областей  применения  указанных  материалов,  имеют  большое  научное  

и  практическое  значение.  

Целью настоящего  исследования  является  получение  целлюлозных  материалов  с  огнезащитны-

ми свойствами, определение технологических параметров обработки. 

В  качестве  объекта  исследования  используются  хлопчатобумажная  ткань  производства  ОАО 

“Барановическое производственное хлопчатобумажное объединение” артикула 1553(1030) и химические 

вещества, способные снизить горючесть текстиля и дымообразования токсичных продуктов горения. 

В работе нами исследованы возможность применения композиции на основе водного раствора 

силиката  натрия,  гипофосфита  натрия  и  мочевины  для  огнезащитной  отделки  хлопчатобумажной 

ткани.    Водный  раствор  силиката  натрия  плотностью  1,2  г/см3  смешивали  с  0,5%  (мас.)  глицерина 

для  повышения  эластичности  покрытия.  Изучено  влияние  времени  пропитки  ткани,    концентраций 

исходных реагентов и условий фиксации. Изменение огнезащитных свойств хлопчатобумажной ткани 

приведено для трех режимов термообработки: при 80

0

С, 90

0

С и 100

0

С, при времени обработки 1 минута. 

Установлено, что у образцов, обработанных данной полимерной композицией по сравнению с 

исходной тканью показатели горючести уменьшаются. 

Разработанный  новый  состав  для  отделки  хлопчатобумажных  тканей  позволяет  улучшить 

качество изготовленных из них изделий и на много снижает их горючесть.

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1.  Таусарова  Б.  Р.,  Кутжанова  А.  Ж.,.  Канлыбаева  Г.С.Снижение  горючести  текстильных 

материалов: достижения и перспективы. Химический журнал Казахстана,  2015.№1 (49), Алматы, С. 

287-303.

2.  Shuyu  Liang,  N.  Matthias  Neisius,  Sabyasachi  Gaan.  Recent  developments  in  flame  retardant 

polymeric coatings. Progress in Organic Coatings. 76 (2013) 1642– 1665.   

3.Зубкова  Н.  С.,  Антонов  Ю.  С.  Снижение  горючести  текстильных  материалов  :  решение 

экологических  и  социально-экономических  проблем.  Рос.  хим.  ж.  (Ж.  Рос.  хим.  об-ва  им.  Д.И. 

Менделеева), 2002, т. XLVI, № 1 с.96-102.

4.Colleoni C., Donelli I.  , Freddi G., Guido E., Migani V. , Rosace G.. A  novel sol-gel multi-layer 

approach for cotton fabric finishing by tetraethoxysilane precursor. J- Surface & Coatings Technology 235 

(2013). p 192–203.

166

167

ӘОЖ  677.02; 677.027

ЗОЛЬ-ГЕЛЬ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНЫЛУЫМЕН ТЕКСТИЛЬ 

МАТЕРИАЛДАРҒА ГИДРОФОБТЫҚ ҚАСИЕТТЕР БЕРУ

Нұрмаханқызы Н., студент, Баданова А.К., PhD, доцент м.а., 

Кутжанова А.Ж., т.ғ.к., профессор

Алматы технологиялық университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы

E-mail: Nursaule_9415@mail.ru

Соңғы өңдеу аймағындағы өзекті мәселелердің  арасында маталарға арнайы қасиет беру ерекше 

орын алады, соның ішінде маталарға гидрофобтық қасиет, яғни суды сіңірмейтін қасиет беру ең өзекті 

және келешекті бағыт болып саналады. [1]

Гидрофобты  қасиет  берудің  заманауи  әдістерінің  бірі  золь-гель  технологиясының  негізінде 

целлюлозалық текстиль материалдарға су итергіштік қасиет беру. Бұл әдісте реакцияның конденсациясы 

мен гидролизі нано-коллоидты  ерітінді түрінде орындалады және ерітіндінің бірте-бірте булануына 

байланысты материал бетінде нанобөлшектерден тор қалыптасады. [2].

Зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде золь ерітіндісін алу үшін натрий силикатын, фторсутектік 

қышқылдың сулы ерітіндісі және гидрофобизатор қолданылды. Алдын ала жүргізілген экперименттер 

нәтижесінде натрий силикаты – 50 мл/л, фторсутектік қышқыл – 10 мл/л, гидрофобизатор – 100 - 300 мл/л, 

термоөңдеу температурасы 100 °С, 150 °С, 200 °С таңдап алынды. Осы технология бойынша өңделген 

текстиль материалы 1 суретте көрсетілген. Өңделмеген мата су сіңіреді, ал гидрофобтық өңдеуден өткен 

матаға су сіңбейді, су тамшылары матаның бетінде домалақ сфера пішінінде қалады (сурет 1).

       

                                                  а)                                                         б) 

Сурет 1. Целлюлозалық текстиль материалы бетіндегі су тамшылары: а) өңделмеген мата; 

           б) – Na

2

SiO

3

, HF, гидрофобизатор химиялық компоненттер концентрациясында өңделген мата

Өңделген целлюлозалық текстиль материалының гидрофобтық қасиеттері ,  яғни шеткі сулану 

бұрышы зерттелді. 

Шеткі  сулану  бұрышы  θ  мембрананың  беткі  қабатының  гидрофобтығының  (гидрофильдігі) 

сипаттамасы болып табылады. Ол материал беті мен тамшымен жанасу сызығы арасындағы бұрышпен 

анықталады. 0°< θ < 90° - гидрофильді, 90°< θ < 180° - гидрофобты деп саналады [3] (2 сурет). 

2 – сурет – Na

2

SiO

3

– 50 мл/л; HF – 10 мл/л; гидрофобизатор –100–300  мл/л химиялық 

компоненттер концентрациясында өңделген матаның шеткі сулану бұрышын анықтау

168

169

Шеткі  сулану  бұрышын  зерттеу  нәтижелері  3  –  суретте  көрсетілген.  Гидрофобизатор 

концентрациясы ұлғайған сайын, шеткі сулану бұрышы көрсеткіштері өсе бастайды. Бірақ термоөңдеу 

температурасы жоғарылаған сайын, яғни 200°C температурада мақта матасы сарғаяды, себебі талшық 

бетінде золь –гель процесс кезіндегі пайда болған полимерлік тор деструкцияға ұшырайды.  

Өңделмеген үлгі;

1) Na

2

SiO

3

 – 50 мл/л; HF – 10 мл/л; Гидрофобизатор – 100 мл/л

2) Na

2

SiO

3

 – 50 мл/л; HF – 10 мл/л; Гидрофобизатор – 200 мл/л

3) Na

2

SiO

3 

– 50 мл/л; HF – 10 мл/л; Гидрофобизатор – 300 мл/л

3 - сурет. Аппрет құрамындағы препараттар концентрациясының целлюлозалық  мата шеткі сулану 

бұрышының көрсеткіштеріне әсері.

Өңделген  целлюлозалық  текстиль  материалының  суға  төзімділік  қасиеттері    МТ  –  158 

құрылғысында тексерілді, алынған нәтижелері 4 суретте көрсетілген.

Өңделмеген үлгі;

1) Na

2

SiO

3

 – 50 мл/л; HF – 10 мл/л; Гидрофобизатор – 100 мл/л

2) Na

2

SiO

3

 – 50 мл/л; HF – 10 мл/л; Гидрофобизатор – 200 мл/л

3) Na

2

SiO

3 

– 50 мл/л; HF – 10 мл/л; Гидрофобизатор – 300 мл/л

4 - сурет. Аппрет құрамындағы препараттар концентрациясының целлюлозалық  матаның суға төзімділік 

көрсеткіштеріне әсері.

Өңделеген  мақта  матасының  суға  төзімділігін  зерттеу  барысында  химиялық  компоненттер 

концентрациясы  мен  термоөңдеу  температурасын  жоғарылатқан  сайын  суға  төзімділік  көрсеткіші 

жақсарады.  Гидрофобизатордың  берілген  корсеткіштердегі  концентрацисы  (100-300  мл/л)  және 

термоөңдеу температурасының жоғарылануы өңделен матаның суға төзімділік қасиетін арттыра бастайды. 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. А.К. Баданова, Г.Е. Кричевский, Б.Р. Тауасарова, А.Ж. Кутжанова, К.И. Баданов. Разработка и 

исследование нового способа гидрофобной отделки целлюлозных текстильных материалов// Вестник 

Алматинского технологического университета. Выпуск 2 (103) 2014, Алматы, С. 23-30.

2. Sohyun Park , Jooyoun Kim, PhD , Chung Hee Park, PhD, Superhydrophobic Textiles: Review of 

Theoretical Definitions, Fabrication and Functional Evaluation. Journal of Engineered Fibers and Fabrics 15 

http://www.jeffjournal.org Volume 10, Issue 4 – 2015.

3. А.К. Баданова, А.Ж. Кутжанова, Г.Е. Кричевский, М.А. Фролова. Исследование краевых углов 

смачивания и гистерезиса смачивания гидрофобизированных текстильных материалов//Известия высших 

учебных заведений. Технология текстильной промышленности /Scopus/ № 3 (357) 2015, С. 54-58.

168

169

4.  А.К.  Баданова,  Г.Е.  Кричевский,  А.Ж.  Кутжанова,  Б.Р.  Таусарова.  Исследование 

водоотталкивающих свойств гидрофобизированного целлюлозного текстильного материала// Научный 

электронный  журнал  «Технологии  XXI  века  в  легкой  промышленности  -  (Технологии  XXI  века  в 

пищевой,перерабатывающей и легкой промышленности). Выпуск №8, 2014.

ӘОЖ:687.174

АРНАЙЫ  КИІМДЕРДІҢ  МАТАЛАРЫНЫҢ МЕХАНИКАЛЫҚ  

ҚАСИЕТТЕРІН ЗЕРТТЕУ

Нұрсейіт Н.К., студент, Рыскулова Б.Р., т.ғ.д.,профессор, 

Алматы технологиялық университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы,     

E-mail:N.nazgul_95@mail.ru

Қазіргі  заманғы  өндірістің  қауіпсіздік    деңгейі,  қоршаған  ортаның  қолайсыз  әсерлерінің  

төмендеуіне  баланысты  және  еңбек  талаптарының  қауіпсіздігінің  қамтамасыздығы,  кәсіби  аурулар 

және өндірістік жарақаттануды жоюды талап етеді.

Зиянды және қауіпті өндірістік факторлардан, қоршаған ортадан,еңбек қауіпсіздігін және адамның 

функционалды жағдайын оның жұмысқа қабілеттілігін сақтап қорғау үшін арнайы киім қолданылады.

Жұмысшылардың еңбек шарты арнайы киімге  қолданылатын мата сапасына жоғарғы  талаптар 

қойылады. Киім біріншіден жоғарғы қорғаныштық қасиеттерге ие болуы керек, ауаның жоғарғы және 

төменгі температурасынан, жауын–шашыннан,күн радияциясынан қорғау, жұмысшылардың демалуына  

және қан айналымына кедергі болмауы керек. 

Шұжық  цехы  жұмысшыларының  еңбек  шартын  зерттеу  жұмысшылар  организіміне  кәсіби 

зиянды  факторлардың  әсерін  анықтауға  көмектесті,  сонымен  қатар,  әлеуметтік  зерттеулер  жүргізу 

арқылы  арнайы  киім  ассортиментіне  талдау  жүргізілді.  Арнайы  киімге  ұсынылған  материалдардың 

механикалық қасиеттері ең негізгі көрсеткіші болып табылады. Бұл қасиет  материалдардың сапалық 

сипаттамасын  анықтаудың  тиімді  әдістерінің  бірі  болып  табылады.  Механикалық  қасиет  арнайы 

киімдердің  матасының  мықтылығын,үйкеліске  шыдамдылығын  және  кесу  процесіне  төзімділігін 

анықтайды. Зерттеуге қолданылған материалдардың  беріктігі негізі және арқауы бойынша жүргізілді.

Үзілу беріктігі көрсеткіштері МЕМСТ 28073 - 89 [1] талаптарына сай анықталды,  маталарға үзілу 

жүктемесінің өзгеру кинетикасы және салыстырмалы үзілу ұзаруы 1,2-суретте және 1,2- кестеде көрсетілген.

Алынған нәтижелерден таңдалып алынған барлық мата ассортименттерінің сипаты тәжирибелі 

түрде біріңғай:

- материалдарда өңделген шайылмайтын аппреттердің (су итергіш және май және су итергіш, түпкілікті 

өңдеу) бар болуы, маталардың төзімділік қасиеттерінің жоғарғы көрсеткіштерін қамтамасыз етеді;

- полиэфир талшығының проценттік құраманың жоғары болуы және саржалық өрім 3/1 арнайы 

киімге арналған маталарға үзілу жүктемесінің жоғарғы көрсеткіштерін қамтамасыз етеді.

Кесте 1. Маталардың үзілу жүктемесінің (Ра, кг) және үзілу ұзаруының көрсеткіштері(негізі бойынша).

Мата атауы және артикулы

Ра, кг

V, %

81424

Премьер Standard 180

61,592

58,216

18452 

Премьер Cotton Rich 230

49,875

48,336

18308

Рип Стоп 230

45,815

43,956

81423

Премьер Standard 180

46,977

45,187

81424i

Премьер Standard 180i

47,786

43,095

170

171

Сурет 1. Маталардың үзілу жүктемесінің (Ра, кг) және үзілу ұзаруының көрсеткіштерінің

               (негізі бойынша) диаграммасы

 

Кесте 2. Маталардың үзілу жүктемесінің (Ра, кг) және үзілу ұзаруының  көрсеткіштері (арқау бойынша)

Мата атауы және артикулы

Ра, кг

V, %

81424

Премьер Standard180

58,91

55,214

18452

Премьер CottonRich 230

46,904

41,695

18308

Рип Стоп 230

48,33

44,266

81423

Премьер Standard 180

49,795

45,786

81424i

Премьер Standard180i

49,523

44,368

Сурет 2. Маталардың үзілу жүктемесінің (Ра, кг) және үзілу ұзаруының көрсеткіштерінің

                (арқау бойынша) диаграммасы.

Арнайы  киімді  дайындауда  қолданылатын  текстиль  материалдарының  физико  -  механикалық 

қасиеттері  зерттелді.  Олардың  анализі  ең  рационалды  матаны  (арт.81423  құрамы  32  %  мақта,  68% 

полиэфир) таңдауға мүмкіндік берді.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1.  ГОСТ  18976  -  73.  Ткани  текстильные.  Методы  определения  стойкости  к  истиранию.  -  М.: 

Издательство стандартов, 1993.

2. Рыскулова Б.Р. Методы научных исследований:Монография. - Алматы: НЦНИИРК, 2015г. - 111 с.

170

171

УДК 627.02

жүктеу/скачать 7,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: