ТАРИХ САБАҒЫН ОҚЫТУДАҒЫ ТИІМДІ ӘДІС-ТӘСІЛДЕР
А.С. Малыбаева
Алматы облысы, Көксу ауданы, Жамбыл ауылы
Жамбыл атындағы мектепке дейінгі шағын орталығы бар орта мектеп
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңының 8-бабында «Білім беру жүйесінің
басты міндеттерінің бірі – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру,
халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» деп атап көрсеткен. Қазіргі
ақпараттық қоғамда өндірістің дамуының негізгі құралы болып ақпараттық ресурстардың
қажеттілігі көрінеді. Сондықтан білім беру саласы да өзінің дамуы үшін жаңа қадамдарға баруда.
Осыған байланысты адамға ақпараттар кеңістігінде дұрыс бағытты таңдауға мүмкіндік жасай
алатын оқытудың инновациялық технологиялары пайда болуда.
Білім беруді ақпараттандырудың қағидалары:
- қоғамның әрбір мүшесі үшін алынатын білімдер мен мәліметтердің түсініктілігі;
- жеке тұлғаның интеллектуалдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту;
- білім мен тәрбиенің бірізділігі;
- жалпы компьютерлік сауаттылық;
- оқыту мен тәрбиелеудің жылдамдығы.
Нәтижелері:
- Инновациялық әдістер мен ақпараттық технологияны қолдану арқылы білімнің сапасын
көтеру;
- Инновациялық әдістер мен ақпараттық технологияларды енгізу арқылы білім беру мазмұнын
жаңарту;
- Инновациялық әдістер мен ақпараттық технологияны қолдану саласы бойынша
оқушылардың мамандыққа баулу механизмін құру;
- мультимедиялық электрондық оқулықтарды, виртуалдық лабораторияларды және бақылау
программаларын жасақтап, қамтамасыз ету;
- отандық білім беру жүйелерін біртұтас әлемдік ақпараттық білімдік кеңістікке ену арқылы
сабақтастыру;
- Республикалық білім беру мекемелерін басқарудың біртұтас ақпараттық желісін құруға не-
гіздеп, білім берудің басқару салаларының ақпараттық желісін құру.
Компьютерді мұғалім қосымша материалдар, әртүрлі анықтамалық мәліметтерден
ақпараттар беру үшін көрнекі құрал ретінде пайдалана алады. Мұғалім ақпараттанушы емес,
оқушының жеке тұлғалық және интеллектуалды дамуын жобалаушы. Ал бұл мұғалімнен
жоғары құзырлықты, ұйымдастырушылық қабілеттілікті, оқушыларды қазіргі қоғамның түбегейлі
өзгерістеріне лайық бейімдеу, олардың зерттеушілік дағдыларын дамыту бағыттарын талап
етеді.
Инновациялық әдістер мен ақпараттық технологиямен орындалатын қызмет өзінің кез келген
нақты формасында тиімдірек орындалады, адам өркениетті бола бастайды.
Ұрпақ үшін кітаптың маңызы қандай болса, компьютерде оқушы үшін қоршаған әлемді
танудың табиғи құралы болып табылады. Олай болса барлық сабақтарды компьютерлердің
қуаттануымен жүргізуді үйрену – бүгінгі күннің кезек күттірмейтін өзекті мәселелерінің бірі.
Қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды пайдалану өз білімін көтеру тиімділігін де
арттырады. Бұл бірінші кезекте сандық түрде жазылған ақпараттарды пайдалану кезінде
қажетті мәліметтерді оңай табуға мүмкіндік береді. Қазіргі кезде көптеген әлемге танымал
энциклопедиялар, сөздіктер электронды түрге айналдырылған. Компьютердің көмегімен тек
белгілі бір аудиторияларда ғана емес, сонымен бірге қашықтықтан оқыту үрдісі де дамып келе
жатыр. Ол үшін Интернет желісіне қосылған компьютер керек. Қашықтықтан оқыту кезінде
тапсырманы және онымен бірге ұсынылған оқулықтарды қарап отырып білім алғысы келетін
адам өзі ізденіп, жауаптарын салып жібереді. Немесе бірлескен телеконференцияларға
қатысады. Оқытудың бұл түрі анағұрлым арзан, әрі қалаған уақытыңда оқуыңа, тапсырмаларды
орындауына мүмкіндік береді.
Инновациялық технологияны бәсекеге қабілетті ұлттық білім беру жүйесін дамытуға және
оның мүмкіндіктерін әлемдік білімдік ортаға енудегі сабақтастыққа қолдану негізгі мәнге ие
болып отыр. Инновациялық технология есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында
209
компьютерді пайдалануға, электрондық күнделік жүйесін, электрондық оқулықтарды, интерактивті
құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына
негізделеді. Оқушылардың жаңа технологиялар көмегімен қалыптасатын және жүзеге
асырылатын ойлау қабілеті бұрынғы технологиялар арқылы берілетін ойлау жүйесінен өзгеше
болатындықтан, тек ойлау қабілеті түсінігі ғана емес, жаңа жағдайда психикалық функциялардың
басқа жақтары да қайта қарастырылуы тиіс. Осының бәрі жаңа ақпараттық және педагогикалық
технологиялар жасау саласында, білім парадигмасын құруда тың инновациялық жұмыстар
жүргізуді талап етеді. Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педагогикалық
мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен әдістерін жетілдіруде
жақсы әсерін тигізеді. Оқушылардың тарих сабағына деген қызығушылығын оятудағы сын
тұрғысынан ойлау технологиясын пайдаланудың тиімділігі.
Қазақстан Республикасы «Білім туралы» Заңының бабына сәйкес мұғалімдер білім алушылар
мен тәрбиеленушілер және тиісті мемлекеттік жалпы міндетті білім беру стандартында көзделген
деңгейден төмен емес білім, шеберлік пен дағды алуын қамтамасыз етуге міндетті. Қазіргі білім
беру саласындағы оқытудың озық саласы технологияларын меңгермейінше сауатты жан-жақты
маман болуы мүмкін емес. Инновациялық технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық,
кәсіптік, адамгершілік, рухани азаматтық және де басқа көптеген адами қабілетінің қалыптасуына
игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі.
Білім саласына еніп отырған жаңа технологиялардың ерекшелігі – өсіп келе жатқан жеке
тұлғаны жан – жақты дамыту. Инновациялық білімді дамыту, жаңа идеялар мен жаңалықтарды
өмірге әкелу. Бұрынғы оқушы тек қана тыңдаушы, орындаушы болып келсе, ал казіргі заманның
оқушысы өздігінен білім іздейтін жеке тұлға екендігіне үлкен мән береміз. Өйткені, оқытудың
әр түрлі технологиялары зерттелініп, жаңашыл педагогтардың іс – тәжірибесі зерттеліп мектеп
өміріне енуде. Орта білім беру жүйесінде әлемдік жоғары деңгейге қол жеткізген анағұрлым
танымал білім беру әдістемелері арасында сындарлы теориялық оқытуға негізделген тәсіл
кең тараған. Бұл теория оқушылардың ойлауын дамыту, олардың бұрынғы алған білімдері
мен жаңа немесе сыныптағы түрлі дерек көздерінен, мұғалімнен, оқулықтан және достарынан
алған білімдерімен өзара әрекеттесуі жағдайында жүзеге асады деген тұжырымға негізделеді.
Бағдарламаның негізгі мазмұны жеті модуль түрінде қарастырылады. Осыған орай оқу-тәрбие
процесін ұйымдастыруда оқытудың жаңа технологияларын жетік меңгеріп қана жетуге болады.
Олар үшін:
- білім алуды қамтамасыз етуге даярлауы тиіс;
- оқушыларға үздіксіз білім алуды үйрету керек;
- мұғалім оқушылардың білімге деген құштарлығын дамытуға көңіл бөлуі керек;
- оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай оқытудың мазмұны шектелмеуі тиіс;
- оқытудың өз тәжірибесі, оқытудың негізі, оқыту барысында болжам, қиял, ойлап табу пайда-
лануы қажет;
- сезу, ойлау шығармашылық қасиеті ретінде қарастырылуы тиіс.
Мектепте білім беруді жақсарту мұғалімге байланысты екені сөзсіз. Сондықтан да қазіргі
мұғалімдердің білім сапасын арттыруға көп көңіл бөлуде. Соған орай білім берудің жаңа
технологияларын (білім беруді ізгілендіру, ойын арқылы оқыту, өздігінен дамыту т.б.) мақсатқа
сай қолдана білу қажет.
Оқытудың заманауи технологиясын жете меңгеріп, оны оқушылардың жас және психологиялық
ерекшелігіне қарай таңдап пайдаланудың маңызы зор. Педагогикалық инновациялық техно-
логиялар іс-әрекетке, оқыту барысында жүзеге асатын педагогикалық жүйе. Педагогикалық
жүйе-жеке, дара тұлғаны жетілдірге, қалыптастыруға бағыттау мен белгілі бір мақсатқа жету
жолындағы арнайы педагогикалық ықпалды ұйымдастыруға қажетті өзара байланысқан
әдістердің, құралдардың жиынтығы.
Оқыту барысында жаңа технологиялық әдістерді пайдалану шәкірттердің ойлана білу
қабілеттерін дамытады, олардың білім сапасын жақсартады, ой өрісін кеңейтеді, есте сақтау
қабілеттерін өсіреді. Оқыту мен дамыту әдістерінің екеуі де жеке тұлғаның қалыптасуына үлкен
ықпал ететін маңызды айғақтар болып саналады.
Мектепте оқытуды ұйымдастыратын бірден - бір нұсқа сабақ болса, сабақтың нәтижелі
болына ықпал ететін нұсқа сол сабақты өткізудің әртүрлі әдіс-тәсілдері, яғни жаңашыл сабақ.
Қазіргі кезде шығармашылықпен жұмыс істейтін мұғалімдердің тынымсыз ізденуі нәтижесінде
оқу-тәрбие жұмысының тиімділігін арттырудың жаңа технологиялары өмірге келді.
210
Қазіргі білім беру саласында оқытудың жаңа технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-
жақты маман болуы мүмкін емес.
Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің кәсіптік, адамгершілік, рухани және де көптеген адами
келбетінің қалыптасуына әсерін тигізеді. Өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастыруына
көмектеді. Жаңа технологияларды күнделікті сабақ үрдісінде пайдалану үшін әр мұғалім
өзінің алдында отырған оқушыларының жас ерекшеліктерін ескере отырып, педагогикалық
мақсат-мүддесіне байланысты өзінің шеберлігіне байланысты таңдап алады. Жаңа техноло-
гияны жүзеге асыруда мұғалім белсенділігі, шығармашылық ізденісі, өз мамандығына деген
сүйіспеншілігі, алдындағы шәкірттерін бағалауы ерекше орын алады. Жаңа техногияның өзі әр
түрлі атқарушылардың шеберлігіне байланысты әр қилы жүзеге асырылуы мүмкін. Мұғалімдерге
шығармашылық еркіндік берілуі. Әр сабақтың сапалы болып, оның тиімділігін арттыру-ізденім-
паз, шығармашылығы шыңдалған ұстаздың қолында.
Осындай оқытудың жаңа технологияларының біріне-сабақты, дәрісті өткізуді «Сыни
тұрғыдан ойлау бағдарламасы» бойынша ұйымдастыру жатқызылады. Бұл әдісте талданып
отырған мәселе бойынша әр бір оқушы өз топшылауын, өз пайымын білдіреді, өзіндік дәлелдер
келтіреді, басқалардың ой түйіндерін сынайды, олардың мәнді, мағыналы жақтары жөнінде өз
пікірін, өз тоқтамын жасайды. Бұл әдіс шәкірттерге де, оқытушыларға да үлкен жауапкершілікті
жүктейді. Оқуыту әдістерін жетілдіруге, дамытуға олардың тиімділігін арттыруға көмектеседі.
Тарих - мектептегі оқу пәні ретінде жалпы негізгі білім беретін барлық гуманитарлық және
қоғамтанушылық курстардың негізін құрайды. Тарих ұлттық өзіндік сана - сезімді және адамгершілік
этикалық нормаларды қалыптастыра отырып, оқытудың дүниетанымдық негізін қалыптастырады.
Тарихтың басқа пәндермен өзара байланысы талдау, жинақтау сияқты ортақ логикалық таным
- әдістерін қолдануға мүмкіндік береді. Мысалы, гуманитарлық циклдегі пәндермен байланысы
картамен, мәтінмен жұмыс істеу, оқиғалармен құбылыстардың ерекшеліктерін айқындау
сияқты ортақ әдіс - тәсілдері негізінде іске асады. Тарихқа деген қызығушылығын арттыру үшін
сапалы білім берудің тиімді жолдарын таңдау, тарихи және мәдени мұралармен таныстыру,
қосымша элементтерді пайдалану мен тарихи деректерді оқып білім алып шығармашылықпен
айналысуына жағдай жасау сияқты жаңа педагогикалық технологиялармен инновациялық
бағыттарды, әдістер мен тәсілдерді енгізу. Бүгінгі таңда сабақ өткізудің түрлері өте көп.
Шәкірттердің сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін дамытуға арналған оқытудың әдіс-тәсілдері
білім алушыларға құбылыстардың себептерін толық ұғынуға, ережелер мен заңдылықтардың
сырларын терең түсінуге, олардың ғылыми білімдегі орнын аңғаруға қолайлы жағдаяттар жа-
сайды.
Мұндай әдістер, әсіресе, табиғатынан тұйық, өз ойын тәптіштеп түсіндіруге шалағай, өздеріне
сенімсіздеу, талданған мәселелерден, баяндалған тақырып мазмұнынан тиісті байлам, түйін
жасауда жасқаншақтық байқататын оқушыларға пайдасы ұшан теңіз екеніне көзіміз жетті. Сабақ
барысында шәкірт тердің сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін жетілдіруге, дамытуға арналған
оқыту технологиясы оларға еркін ойлауға, байқалған, баяндалған мазмұнынан тәуелсіз
пайымдамалар жасауға мүмкіндік береді, шығармашылық белсенділігі жоғарылайды, ұжымдық
ойласу, ұжымдық тұжырымдар жасауға белсене атсалысады, ұжымдық қорытындыда өз үлесі
бар екенін сезіп, қуаттана марқаяды, келесі мәселелер түйінін шешуге еркін араласады, өз ойын
жасқанбай айтуға үйренеді. Тақырыптың негізігі өзегін, бағытын, мән-мағынасын түсінеді, тіл
байлығын жетілдіреді, өз ойын қысқа, мазмұнды, мағыналы, дәлелді баяндауға дағдыланады,
пәнге қызығушылығы артады, ғылым негіздерін игеру әдістерін меңгереді, сөйтіп өзін келесе
мәселені талдауға дайындайды.
Сын тұрғысынан ойлау - сынау емес, шыңдалған ойлау. Оқушының бұл жұмысты дұрыс
ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес ойы шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге
жетері сөзсіз. Жұмыс жасау барысында мұғалім оқушының өзін ізденуге жетелейді.
Біздің міндетіміз- оқушыға оны бойында жасынып жатқан мүмкіндіктерін ашып көрсету.
Оқушы бұрын тек тындаушы болса, енді ізденуші, ойланушы, өз ойын дәлелдеуші болады, ал
мұғалім осы әрекетке бағыттауда, оқуды ұйымдастыруда жетекші рөл атқарады.
Бұл
стратегия
сабақ
жүйесінде
іштей
үш
кезеңге
бөлінеді:
Қызығушылықты ояту. Бұл кезеңде оқушыларды сабаққа психологиялық тұрғыдан дайындай
отырып, қызығушылықтарын арттырудың әртүрлі әдіс амалдары қарастырылады. Сондай-ақ
оқушыларды қалай қызықтыру керек деген сұраққа жауап деп қарауға болады;
- шын мәніндегі мәселені ұсыну және оқыту мақсатын бірлесіп дайындау;
211
- оқушының бұрынғы тәжірибесімен байланыс орнату;
- жаңа идеяны түсінуге дайындау;
Оқушы өз білетінін еске түсіреді, қағазға жазады, көршісімен бөліседі, тобында талқылайды.
Бұл кезеңде «Ассоциация» , «Топтау», «Түртіп алу», «Болжау», «Әлемді шарлау», «броундық
қозғалыс», «стикердегі диалог» әдістерін пайдалануға болады.
Мағынаны тани білу - жаңа білімді игеру кезеңі:
Бұл кезеңде оқушы жаңа ақпаратпен танысады. Тақырыпты мұғалім түсіндіріп оқып бермейді.
Тақырып бойынша оқушылар өздері жұмыс істейді және топпен жұмыс жасап белсенділік
көрсетуге жағдай жасалады. Оқушының білімін қалыптастыру деңгейінде, оны зерттеу, талдау,
жауап табу үшін жеткілікті материал болу керек, ол үшін:
- материалды меңгеру;
- белгілі және жаңа білімді бөлу;
- сұрақ қою;
- барлық мүмкін байланыстарды өткізу; «Өзара оқыту әдісі», «Кең ауқымды лекция» әдісі,
«Инсерт» әдісі, «Білемін, білгім келеді, үйренемін», т.б. әдіс-тәсілдерді қолдану оқушының
өздігінен білім алу, шығармашының іс-әрекеттерінің оянуы, бір сөзбен айтқанда, өзіндік еңбек
ету кезеңіне айналдырады.
3. Ой толғаныс: Жаңа алынған білімді айқындайтын және ұштайтын деңгейде оқушыда
шешім қабылдай алатын мүмкіндік болу керек:
- оқығанын өзіндік ойлау тұрғысынан көрсете білу;
- өз сұрақтарын қою және оған жауаптар табу;
- болжау жасай білу және олардың дұрыстығын тестілеу;
- жаңадан пайда болған жағдайларды тез түсінуге осы білімді қолдану;
Толғануды тиімді етуге лайықталған: «Бес жолды өлең», «Вен диаграммасы», «Кейіпкерге
хат», «Кубизм», «Т кестесі» т.б. әдіс-тәсілдер әр сабақтың ерекшелігіне ауыр-жеңілдігіне қарай
лайықты қолданылады. Бұл әдістің тиімділігі сабақтан тысқары қалатын оқушы болмайды.
Сын тұрғысынан ойлауды үйрету үшін мына шараларды орындауы шарт:
Сын тұрғысынан ойлауды үйрету үшін уақыт керек. Оқушыларға өз ойын ашық, еркін айтуға
рұқсат беру. Әр түрлі идеялар мен пікірлерді қабылдау.
Үйрену барысында оқушылардың белсенді іс-әрекетін қолдау. Оқушылардың бір-бірінің
жауабына жасаған сынының дәлелді, дәйекті болуын талап ету.
Кейбір оқушылар қолайсыз жағдайға түсіп қалса, әжуаламау, келеке етпеу. Сын тұрғысынан
ойлауды бағалау, оқушылар арасында сенімділікпен жұмыс жасау, бар ынтасымен оқуға берілу,
пікірлерді тыңдау, құрметтеу, өз пікірін ашық білдіруін талап ету. Балалар шешімі мен осы
мәселе туралы не ойлаймын жаңа мазмұнды алынған ақпарат менің бұрынғы білетініме сәйкес
келе ме? Маған бұл жаңа ойлар қаншалықты әсер етті. СТО-өз алдына сұрақтар қойып жауап
іздеу. Берілген сұрақтарға «Ал егер бұлай болса»-деп өз пікірін айтқызуға оны дәлелдей білуге
үйрету басқалардың келтірген аргументтерінің қисынын зерттейді. Білімді меңгеру үшін қажетті
дағдыларды өз бетімен қолдануға үйрету. Оқушы бойында білуге деген құштарлықты дамыту.
Ізденіс жасауға арналған стратегияларды, білім алу стратегияларын үйренуге деген
құлшынысты қалыптастыру.
Оқу мен жазуды сыни тұрғыдан ойлау дегеніміз не? - деген сұраққа американдық профессор
Дэвид Клустер, сыни деп айтуға келмейтін құбылыстарға тоқтала отырып, сыни тұрғыда ойлауды
анықтайтын үш пункті ұсынады:
Біріншіден, сыни тұрғыдан өзіндік жеке ойлау болып табылады дейді мысалы сабақ
барысында әр оқушының өз ойлары мен пікірлерін басқалардан тәуелсіз құруы.
Екіншіден, сыни ойлауды тудыратын білім дәлелдемелері екеніне тоқталады.
Үшіншіден, сыни тұрғыдан ойлау сұрақтар қойып шешімін табуды қажет ететін мәселені
анықтаудан басталатындығы. Оқушылар қызығушылығын тудыруда ақпараттық білім беру
ортасының құзырлығын дамыту мүмкіндіктері.
Орта білім беру жүйесіндегі технологияның рөлі ақпараттық білімнің, ақпараттық орта мен
адамның өзара қарым – қатынасын үйлесімді етудегі және жаңа ақпараттық қоғамда кәсіпкерлік
қызметтің басты құрамды бөлігі болып табылатын ақпараттық технологияны қалыптастырудағы,
сондай-ақ оның әлемнің жүйелік – ақпараттық бейнесін қалыптастырудағы алатын орнымен
қамтамасыз етіледі.
Ғылыми – техникалық прогресс заманында білім беруді демократияландыру мен ізгілендірудің
212
басты факторларының бірі - оны ақпараттандыру.
Ғылыми-техникалық прогрестің қарыштап дамуы мен қоғамның ақпараттануы оқу-тәрбие
процесінде оқушының өзіндік таным қызметін атқара білу әдіс-тәсілдерін меңгеруін,өзгермелі
ситуация жағдайында шапшаң бағдарлай білу, компьютер тәрізді таным құралдарын пайдалана
білуін талап етеді. Басты мақсат - өзіндік таным қызметін жасай алатын тұлғаны тәрбиелеу.
Біріккен Ұлттар Ұйымының шешімімен «ХХІ ғасыр – ақпараттандыру ғасыры» деп
аталады. Қазақстан Республикасында ғылыми техникалық прогрестің негізгі белгісі - қоғамды
ақпараттандыру болатын жаңа кезең енді. Қоғамды ақпараттандыру экономиканың, ғылымның,
мәдениеттің дамуының негізгі шарттарының бірі. Осы мәселені шешудегі басты роль мектепке
жүктеледі. Қазіргі таңда әлеуметтік жағынан қорғанған адам ол технология ауысуына әне нарық
талабына сай терең білімді, әрі жан-жақты адам.
Қазіргі білім жүйесінің ерекшелігі - тек біліммен қаруланып қана қоймай, өздігінен білім алуды
дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше өрлеуіне қажеттілік тудыру.Елімізде білім берудің жаңа жүйесі
жасалып,оның мазмұнының түбегейлі өзгеруі, оның дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі бүкіл
оқу әдістемелік жүйеге, мұғалімдер алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойып отыр. Бұдан
шығатыны, ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарының бірі - «Білім - бүкіл өміріңе» қағидасынан «Білім -
бүкіл өмір бойына» қағидасына өте алатын білім жүйесінің ұйымдық құрылымдарын іздеу болып
табылады. Қазіргі білім беру ісінің шарттарының бірі болып оқушының өзіне керекті мәліметті
өзі іздеп табуына үйретіп, олардың өз оқу бағыттарын өзінің таңдай білуі деп есептеледі.Біздің
ойымызша , ақпараттық білім беру ортасын жобалаудағы басты мақсат оқушының өздігінен
оқуға талаптандыру, яғни ізденімпаздыққа үйрету болып саналады.Ақпараттық пәндік орта
ақпараттар ішінен керектісін іздеуге және сонымен өз саласында жұмыс істеуге бағытталған
ақпараттық білім беру ортасының бір түрі. Оқу әдістерін жетілдіру тікелей білім беру жүйесінде
тұтастай ақпарат технологиясын дамытуға үлесін қосты. Жалпы педагогика,әдістемелер және
компьютердің түйісуінде жаңа бағыт оқытудың ақпараттық технологиялары дүниеге келді.Оқу
арқылы ақпараттың 10%, тыңдау көрнекі құралдар арқылы 20% ұштастырылса,40-50% оқыту
процесінде оқушы белсенділігін арттыратын мүмкіндіктер жасалса, білімнің 70% есте сақталады
екен. Нағыз өмір шындығымен ұштастырылған ақпараттың бала ойында қалу дәрежесі 90 %.
Олай болса мәліметті есте сақтау қолданылатын әдіс-тәсілге байланысты.Сол әдіс-тәсілдің
бірі әр сабақта компьютерді пайдалану. Компьютер арқылы түрлі суреттер, графикалық сызу,
дыбыс, музыка тыңдау, мұғалімнің тақтаға жазы түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі.
Оқу үрдісінде компьютерді қолдануға негізделген жеке әдістемелер оқу мақсаттары мен
жағдайларына байланысты қолданылуы қажет. Кейбір жағдайда оқушылардың сұранысын
терең ұғыну қажет болса, кей жағдайда пәндік саладағы білімді талдау маңызды роль атқарады.
Ақпараттық технологияларды пайдаланудың артықшылықтары мынадай:
1. Олар оқытудағы тақырып шеңберіндегі немесе белгілі бір уақыт аралығында айтылуға
тиіс мәліметтер көлемін ұлғайтады.
2. Білімге бір-бірінен үлкен арақашықтықта орналасқан әр түрлі оқу орнында отырып қол
жеткізуге болады.
3. Оқытудың жүйесі көп деңгейлі жетілдіруі олардың таралымдалуы мен оқу сапасын артты-
рады.
Компьютердің көмегімен оқушы өз бетінше немесе өзге оқушылармен топтасып бірге жұмыс
істеуге мүмкіндік алады.
Компьютерлер көрнекі, бейнелі ойлауды, қозғалыстың ауызша қарым-қатынас машықтары
мен әрекеттерді және әлеуметтенуді дамыту үшін мүмкіндіктер туғызатыны туралы дәлелдеп
көрсетеді.
Компьютер оқытуда қолданудың екі негізгі бағытын көрсете кетелік:
1. Оқу курсындағы жаттығуларды арнайы жасалған ортада орындау.
2. Оқушылар ақпараттық технологиялар негізінде басқа пәндерді өздігінен меңгереді.
Ақпараттық технологияларды пайдалану, компьютерлік оқыту бағдарламаларын құру және
қолдануды білдіреді. Ол бағдарламаларда дәстүрлі оқытудан ерекше педагогикалық үйретушілік
логикасы жүзеге асырылады. Мектептегі сабақтар жаңаша ұйымдастырылады және мұғалімнің
қызметі мен рөлі өзгереді.
Қорыта айтқанда, жаңа технологиялардың көмегімен оқушылардың білімін жетілдіру мен оқу
сапасын арттыруға болады. Қай халықтың, қай ұлттың болсын толығып өсуіне, рухани әрі мәдени
дамуына басты ықпал жасайтын тірегі де, түп қазығы да – мектеп. Қазақ мектептерінің білім
213
деңгейін көтеру және онда жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы оқу-тәрбие
үрдісін тиісті деңгейге көтеру, педагогикалық ұжымның жүйелі жұмыстарының нәтижесінде ғана
жүзеге аспақ.
Сонымен қатар сыни тұрғыдан ойлау бағдарламаса бойынша жүргізілген сабақтар
іздеудің мән-жайына қаныға, білімді тереңінен айтуға төселеді, дәлелдер келтіру, дәлелдеу
тәсілдеріне жаттығады, теория мен практиканың бірлігін игереді, жеке және топпен бірлесіп
мәселе түйінін шешу жолдарын табуға жаттығады, өз жолдастарының пікірімен санасуға, өткір
сындарды тыңдап одан тиісті қорытындылар жасай білуге машықтанады..Өйткені компьютер
адам қызметінің барлық саласында еңбек өнімділігін арттыру құралына айналды. Болашақ
мамандардың ақпараттық мәдениеті негіздерін қалыптастыру оқушылардың компьютерде
жұмыс жасауды игерумен тығыз байланысты.
Достарыңызбен бөлісу: |