Сборник материалов V международной научно-практической конференции
«ТӨРТІНШІ ӨНЕРКӘСІПТІК РЕВАЛЮЦИЯСЫ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ АДАМИ КАПИТАЛ»
жүктеу/скачать 10,53 Mb. Pdf көрінісі
|
| «ТӨРТІНШІ ӨНЕРКӘСІПТІК РЕВАЛЮЦИЯСЫ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ АДАМИ КАПИТАЛ»
Оқытудың жаңартылған мазмұнын енгізу: практика, іс-әрекет Г.Т. Ордабекова №88 жалпы орта мектебінің бастауыш сынып мұғалімі, Шымкент қаласы « Еліміздің ертеңі бүгінгі ұрпақтың қолында, ал ұрпақтың тағдыры ұстаздың қолында». Н.Назарбаев Ұлы ғұлама Ахмет Иүгінеки: «Білген адам білімді өмір бойы іздейді»-деп айтып кеткендей, құрметті бастауыш сынып мұғалімдері, «Цифрлы Қазақстандағы» барлық жаңашылдықты жүзеге асыруға сенім білдіре отырып,
әлемдік білім беру жүйесінің көшінен қалмай, дамудың басым бағыттарын негізге ала отырып, өркениетке аяқ басу білім беру мазмұнына жаңа талаптарды алға тартып, қазіргі білім беру жүйесіндегі жастардың мәдени, эмоционалдық, зияткерлік, әлеуметтік және рухани жағынан даму мүмкіндігін қамтамасыз етуге бағытталудамыз. Әлемге түбегейлі өзгеріс әкеліп жатқан жаһандану заманында барлық білім алушылар алған білімдері мен үйренген дағдыларын кез келген жағдайда қолданып, ресми-іскерлік ортада бәсекеге қабілетті болуда өте маңызды болып отыр. Осы негіздерде жаңартылған білім беру мазмұны бойынша шеберлік «түсінікті және қарапайым формулаларға» сәйкес құрылады: оқушы білімді өзі ізденетіндей дәрежеге апару керек.. Қатысушының еңбегі мағыналы болуы керек, барлығы мүмкіндікке ие болуы шарт, оқушы қимылдауы қажет, оқушы қателік жіберсе, қорықпауымыз қажет, таным баспалдағы болып та- былатын қателіктер негізінде нақты, ғылыми білімі қалыптасады. Ол кезде шеберлік сабағын бастауға жақсы негіз пайда болады.Сондықтан қазіргі заман талабына сай бастауыш сынып сабақтарында қолданып жатқан жаңашыл әдіс тәсілдерімді өз сабақтарымда қалай пайдала- нып жатқандығым жайлы әріптестеріммен бөліскім келеді. Мысалы, мен өз сабақтарымда оқушылардың бір-біріне қойған сұрақтары арқылы олардың сабақты қандай деңгейде меңгергендігін байқап, олардың шығармашылық қабілеттерінің қаншалықты дәрежеде өскендігін көп көңіл бөлемін. Бұрын олардың сұрақтары көбінесе қарапайым сұрақтар деңгейінде ауланатын қармақпен салыстырып қарайды. Мысалы америка психологі Бенжамин Блум сұрақтардың алты типін қарастырады. Олар: - Қарапайым сұрақтар - Нақтылаушы сұрақтар - Талдау сұрақтары - Шығармашылық сұрақтар - Бағалаушы сұрақтар - Тәжірибелік сұрақтар Қарапайым сұрақтар тек белгілі бір ақпаратты білу мақсатында қойылады.Олардың жиі тест,сынақ сынды дәстүрлі бақылауларда қолданады. Нақтылаушы сұрақтар көбінесе «Сіздің айтуыңызша,.......», «Егер мен дұрыс түсінсем,......», «Мен қателесуім» мүмкін,менімше,сіз........ айтыңыз» деп басталады.Мұндай сұрақтар адамның айтқан пікірін нақтылауға мүмкіндік береді Кейбірде бұл сұрақтарда хабарламада жоқ мәліметті алу үшін қолдананады. Талдау сұрақтары көбінесе «неге,неліктен»деп басталады.Кей жағдайда мұндай сұрақтар негатив тудырып жатады.Бұл сұрақтың түрі бір нәрсенің себебін білу мақсатында қойылады. Мәселен, «Шұға мен Әбдірахманның арманы неліктен орындалмады?», «Неге жалқы есімдер бас әріппен жазылады?».Егер бұл сұрақтардың жауабы өзіндік ізденуді қажет етпесе,онда ол қарапайым сұраққа айналады. Яғни,талдау сұрақтар ізденімпаздыққа баулиды. Шығармашылық сұрақтарда «Егер де....», «Қалай ойлайсыз ,...»сынды шарт пен болджаудың элементтері болады.Мәселен , «Қалай ойлайсыз,.... мәтін соңынды олар бақытты бола ма?», «Егер де ол кедей отбасынан шықса,осындай танымал ақын болар ма еді?». 257 Бағалаушы сұрақтар бір жағдайды немесе фактіні бағалау мақсатында пайдаланады. Мәселен, «Қар мен жаңбырдың немен ерекшеленеді?», «Неліктен бұл жақсы,ал бұл жаман? »және т.б. Тәжірибелік сұрақтар-теория мен тәжірибені байланыстыратын сұрақтар.Мәселен, «Бас кейіпкердің орнында болғанда,не істер едің?». Сұрақтар қою арқылы оқушының алдыңғы білімді қалай меңгергенін біліп отырамын Бастауыш білім берудің мақсаты: кең ауқымды дағдылардың негіздерін меңгерген оқушы тұлғасының үйлесімді қалыптасып дамуына қолайлы білім беру ортасын құру жөнінде атап айтсақ:
• Білімді функционалдықпен және шығармашылықпен қолдану; • Сын тұрғысынан ойлау; • Зерттеу жұмысын жүргізу; • Ақпататтық – коммуникациялық технологияларды қолдану; • Коммуникативті қарым-қатынас тәсілдерін, оның ішінде тілдік дағдыларды пайдалану; • Топпен және жеке жұмыс жасай білу. Бастауыш сынып пәндеріне арналған оқу бағдарламаларындағы оқу мақсаттары оқушылардан шынайы проблемаларды анықтап, зерттей білуді талап етеді. Сондай-ақ, «Бастауыш сынып пәндері бойынша критериалды бағалау және оқытуды жоспарлау» тарауында бағалау және жоспарлау әдіс-тәсілдері арқылы оқушының логикалық қасиеттерін оята отырып,сұрақ-жауап арқылы,өз ойының еркіндігі мен ұшқырлығын айқындауға болады. Бастауыш сынып пәндері бойынша оқытудың жаңартылған мазмұнын енгізудегі қол жетімді заманауи әдістердің қажеттіліктері мен ұлттық құндылықтары арқылы, мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін жетілдіру, оқу бағдарламаларындағы оқу мақсаттары арқылы,оқушыларды шынайы проблемаларды анықтап, зерттей білуге дағдыландыру болып табылса,онда салыстыра келе біз «Цифрлы Қазақтандықтар» жаңашыл білім берудің ,оқушыға нақты жеткізу нәтижесінде, іс-тәжірибелермен салыстыра келсек көптеген ұтымдылығын байқаймыз.Оқытушының өзі білімді,білікті,ізденімпаз және шығармашыл болуы шарт. Отбасы, мектеп, қоғамдағы игілікті тәрбие беру үшін, қадау-қадау арнаулы ой-пікірлерге үн қоса отырып, жаңа ғасыр толқыны әкелген жаңалықтарға сәйкес қазіргі заманда адамның тұлғалық дамуына, жас жеткіншектерге берілетін білім негіздері олардың жеке даралық қабілеттерін жетілдіруге қызмет ететіндігіне баса назар аудару қажет. Әр баланың ішкі мүмкіндігі мен өзіндік қарымын дамытуға әсер ететін рухани-адамгершілік қағидалары жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуының, өзін-өзі жүзеге асыруының аса қажетті шарты болып табылады. Жастарға тек белгілі білім негіздерін меңгертіп, кәсіби мамандыққа баулуға баса назар аударумен қатар, олардың бойында рухани -адамгершілік қайнарын сіңіріп, мінез- құлқын тәрбиелеуге, жалпыадамзаттық құндылықтарды, адамгершілік қағидаларды ғұмыр бойы басшылыққа алып өмір сүретін тұлға қалыптастыруға бет бұру қажет деп ойлаймын. Ол үшін әлеуметтік тәрбиедегі адамның ең жақын өмірлік ортасымен және мақсатты тәрбиенің (отбасылық, рухани -адамгершілік, азаматтық, құқықтық, діни, т.б.) жағдайларымен өздігінен әрекеттесуде нәтижеге қол жеткізу, адамның белгілі рөлдерге, нормативтік ұстанымдарға, әлеуметтік көріністер үлгілеріне белсенді бейімделуін жүзеге асыру, адамның әлеуметтену үдерісінде едәуір мақсатты дамуы үшін жоспарлы түрде жағдай жасауға көңіл бөлу керек. Қазіргі заманда «Рухани жаңғыру» бағдарлама аясындағы ұлттық құндылықтарды басты назарда ұстай отырып,әр сабағымда рухани құндылықтарға басты назар аударамын. Жас ұрпақтың өзінің ішкі әлеміне терең бойлау арқылы рухани адамгершілік тұрғысынан кемелденуін, рухани тағлымды меңгеруін, өзін - өзі жан-жақты зерттеуін, түсінуін, бойындағы құндылықтарды бағалай білуін, өзінің жалпыадамзаттық құндылықтар кеңістігіне қатыстылығын түсініп, өмірден өз орындарын табуға және өз күштеріне сенетін жан-жақты, жаны мен тәні үйлесім тапқан жан ретінде қалыптастыру көзделеді. Осы орайда, болашақ мамандар өзін жақсы адам ретінде тәрбиелеу үшін ең алдымен өзін-өзі тани білуі тиіс. Өзін-өзі тани білу өзіндік сананың қалыптасуынан туады. Өзіндік сана дегеніміз – ең алдымен тұлғаның өзінің рухани және дене күшін, әрекеттері мен ой-сезімдерін тануы. Ол тұлғаның өзін қоғам мүшесі ретінде, қоршаған ортамен, адамдармен қарым-қатынасын тануы. Өзіндік сана адамгершілік сананың дамуына ықпал етеді және рухани-адамгершілік құндылықтарды саналы түрде бойына сіңіреді
258 Жоғарыда айтылған құндылықтардың барлығына назар аудара келе мектептегі «Рухани жаңғыру»бағдарламасы аясында ұлттық руханияттар мен құндылықтарымызды жоғалтпай өз салт-дәстүрімізбен,төрт-түлік малымыз,тіліміз және дінімізді үнемі үйретіп қайталап отыру арқылы ,қайта оның ақуал деңгейін көтеруге «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» дегендей бәріміз атсалысайық,құрметті ұстаздар! Жаңашыл білім беру мазмұнының артықшылықтарына тоқталсақ. Жаңашылдықтың ұтымдылығы: • Оқушылар оқу үдерісіне белсене қатысады,өздері ұсынған қорытындыларының дәлелдерін ұсынып, бір-біріне сын тұрғысынан қарауға дағдыланады. • проблемаларды шешудің тәсілдерін үйренеді; • оқушылар өздерінің алған білімдерін өмірде қолдана алады және қалай, қайдан алынғанын талдай біледі. • Оқушының өзін-өзі бағалайды, сабаққа кері байланыс береді және әдіс-тәсілдерді орынды қолданады. Жаңа жүйенің құрылымы Дәстүрлі сабақ: Жаңа мазмұндағы сабақ: 1. Әр сыныпта әр түрлі тақырыпты қозғайтын және келесі сыныпта басқа тақырыпты өтетіндіктен, ол тақырып тез ұмытылатын. 1. Барлық пәнде бір тақырыпты қозғайды және әр сыныпта спираль тәрізді сол тақырыпты қайталап, терең меңгереді. 2. Оқушылар көбінесе автор көзқарасымен шектелетін еді. 2. Автор пікіріне жеке өз көзқарасын білдіре алады.
3. Сұрақ түрлерін орынды қоя алмауы, қарапайым сұрақтармен шектелуі көп кездесетін еді. 3. Сұрақтардың жай сұрақтармен шектеліп қана қоймай, түрленуімен ерекшеленеді. 4. Теориялық тілдік талдау жұмыстарының көптігі. 4. Мәтінмен жұмыс жанданып, мәтін тақырыптарының барлық жаратылыстану пәндеріне қатысты екендігімен, ол тәжірибені өмірде қолдануымен ерекшеленеді.. 5. Білімді тек ұстаздан алуы. 5. Білімді жан-жақты А.К.Т-мен, топпен, жеке. жұппен жұмыс жасау арқылы, аудио, видео, әлеуметтік ақпараттардан және т.б.арқылы алады.
6. Бір мәтінмен шектеліп қалуы. 6. Мәтін алды,мәтін ортасы, мәтін соңы жұмыстары және эссе жазу жұмыстары жүргізіледі. 7. Бағалауда оқушы уәжі ескерілмейтін. 7. Қазір өзін-өзі бағалайды және ішкі уәжі маңыздырақ болады. 8. Барлық бағыттағы пәнді түгел білуге міндетті болатын… 8. Өз қалағанымен таңдаған бағытына байланысты және алған білімін өмірде қолданып пайдала алады. 9. Сабақ уақытының 45 минут болса да, аз оқушыны қамти алуында. 9. Сабақ уақытының 40 минут бола тұра, керекті біліммен барлық оқушыны қамти алуында. 10. Барлық құжат қағаз түрінде толтырылады. 10. Құжаттың аздығы және электронды түрде болуы.
Білім беру мазмұнын жаңарту жағдайында мұғалімнің жұмысын әдіснамалық және әдістемелік тұрғыдан тыйымды жағынан сүйемелдеу. Тәжірибе бөлісе отырайық.... 1. Ұлттық құндылықтарға баулу арқылы есте сақтау қабілетін дамыту. 1) Дауысты дыбыстарды жылдам,әрі нақты ажырату.
|