Семинар сабақтарының әдістемелік нұсқауы Әуелгі ортағасырлық мемлекеттер (Үі-іхғғ.)

Тапсырма: Сабаққа дайындалу барысында мынған баса назар аудару қажет: Қазақ 

хандығында Есім ханның билікке келуі, Жәңгір ханның жоңғарлармен күресі, Тәуке 

ханның мемлекетті басқаруда жүргізген реформалары туралы білімді меңгеруі керек. 

ХҮІІ-ХҮІІІ ғғ. басындағы Қазақ хандығының саяси, әлеуметтік-экономикалық және 

мәдени жағдайы жөнінде анықтамалар беру, салыстырмалы талдау жасай білу 

дағдыларын қалыптастыру, сонымен қатар, «Жеті жарғы»-тарихи талдау, Тәуке ханнан 

кейін саяси бытыраңқылықтың күшеюі және үш жүзге бөлінуі жөнінде толық теориялық 

мәселелермен таныс бола алады. 

Әдістемелік нұсқау:  

Конспект – латын тілінен «conspectus» -  «шолу»  деген мағына береді. Ол кітап, дәріс, 

баяндаманың  мазмұнын қысқаша жазу. Конспект оқушының логикалық ойлауы мен сөйлеу 

мәдениетін жетілдіреді. Конспект-жазудың күрделі түрі. Сондықтан оқушы жоспар құру 

дағдыларын меңгерген соң ғана конспект жаздыруға ауысуға болады. Білім алушылар оқу 

процесінде берілетін білім мазмұнын қысқаша қағазға түсіріп, жазып отырады, яғни 

конспектілейді 

Есеп беру түрі- конспект, ауызша. 

 

Тақырып 13. Қазақстанның соңғы орта ғасырларындағы қалалары мен қоныстары. 

МАҚСАТ- – Қазақстанның соңғы орта ғасырларындағы қалалары мен қоныстарының 

археологиялық зерттелуін көрсете отырыпе, ХҮІ – ХҮІІ ғғ. Оңтүстік Қазақстан  (Түркістан) 

қала мәдениеті, қалалық және ауылдық тұрғын үйлердің табылуы мен  қалалардың әлеуметтік 

құрылымы мен демографиялық жағдайын ашып көрсету. 

1.

 

ХҮІ – ХҮІІ ғғ. Оңтүстік Қазақстан  (Түркістан) қала мәдениеті. 

2.

 

Қалалық және ауылдық тұрғын үйлер.  Қалалардың әлеуметтік құрылымы мен 

демографиялық жағдайы. 

3.

 

Архитектура мен құрылыс. 

4.

 

Сауда және ақша айналым. 

5.

 

Ирригенция және егіншілік. 

Тапсырма: Сабаққа дайындалу барысында  ХҮІ – ХҮІІ ғғ. Оңтүстік Қазақстан  (Түркістан) 

қала мәдениеті, Қалалық және ауылдық тұрғын үйлер,  қалалардың әлеуметтік құрылымы мен 

демографиялық жағдайы жайлы біліктілік дағдыларын көрсете білуі қажет. Архитектура 

мен құрылыс, сауда және ақша айналым, ирригенция және егіншілік туралы анықтамалар  

беру, салыстырмалы талдау жасай білу дағдыларын дамыту. 

Әдістемелік нұсқау:  

Конспект – латын тілінен «conspectus» -  «шолу»  деген мағына береді. Ол кітап, дәріс, 

баяндаманың  мазмұнын қысқаша жазу. Конспект оқушының логикалық ойлауы мен сөйлеу 

мәдениетін жетілдіреді. Конспект-жазудың күрделі түрі. Сондықтан оқушы жоспар құру 

дағдыларын меңгерген соң ғана конспект жаздыруға ауысуға болады. Білім алушылар оқу 

процесінде берілетін білім мазмұнын қысқаша қағазға түсіріп, жазып отырады, яғни 

конспектілейді 

Есеп беру түрі- конспект, ауызша. 

Тақырып 14. ХҮІ-ХҮШ ғ. Қазақ халқының мәдениеті. 

МАҚСАТ- ХҮІ-ХҮШ ғ. Қазақ халқының рухани және материалдық мәдениетіне тоқтала 

отырып, қазақ халқының қолөнері, әдет-ғұрыптары мен  салт- дәстүрлерін ашып көрсету. 

1.

 

ХҮІ-ХҮШ ғ. Қазақ халқының материалдық мәдениеті. Қолөнер.  

2.

 

Қазақ халқының рухани мәдениеті. 

3.

 

Халықтың әдет-ғұрыптары, салттары мен дәстүрлері. 

4.

 

Діни нанымдар. Ислам дінінің таралуы. 

Тапсырма: Сабаққа дайындалу барысында ХҮІ-ХҮШ ғ. Қазақ халқының материалдық 

мәдениеті,  қолөнері,  қазақ халқының рухани мәдениеті түсінігін қарастыру арқылы 

студенттердің білімдерін қалыптастыру. Тақырыпты оқып-үйрену 

 барысында студенттер төмендегідей білімді меңгеруі қажет: ХҮІ-ХҮШ ғ. Қазақ халқының  

мәдениетіне  тоқталу,  .  Қазақ  халқының    әдет-ғұрыптары,  салттары  мен  дәстүрлерін,  діни 

нанымдар  және    Ислам  дінінің  таралуын  ашып  көрсету.  Тақырыпты  меңгеру  барысында 

Қазақ  халқының  мәдениеті,  қазақтардың  заттай  мәдениеті  жайлы  біліктілік  дағдыларын 

көрсете  білуі  қажет:  Қазақ  халқының  рухани  мәдениеті,  Салт-дәстүрлері,  діни  наным 

сенімдері жөнінде толық теориялық мәселелермен таныс бола алады. 

Әдістемелік нұсқау:  

Конспект  –  латын  тілінен  «conspectus»  -    «шолу»    деген  мағына  береді.  Ол  кітап,  дәріс, 

баяндаманың  мазмұнын қысқаша жазу. Конспект оқушының логикалық ойлауы мен сөйлеу 

мәдениетін  жетілдіреді.  Конспект-жазудың  күрделі  түрі.  Сондықтан  оқушы  жоспар  құру 

дағдыларын  меңгерген  соң  ғана  конспект  жаздыруға  ауысуға  болады.  Білім  алушылар  оқу 

процесінде  берілетін  білім  мазмұнын  қысқаша  қағазға  түсіріп,  жазып  отырады,  яғни 

конспектілейді 

Есеп беру түрі- конспект, ауызша. 

Тақырып 15. ХҮ-ХҮІІІ ғ.үштігіндегі дәстүрлі Қазақ қоғамы. 

МАҚСАТ-  ХҮ-ХҮІІІ ғ.үштігіндегі дәстүрлі Қазақ қоғамына тоқтала отырып, 

қазақтардың дәстүрлі  шаруашылығы, қазақ қоғамындағы әлеуметтік-экономикалық 

қатынастары мен қоғамның саяси құрылымын талдау. 

1.

 

Қазақтардың дәстүрлі  шаруашылығы.  

2.

 

Қазақ қоғамындағы әлеуметтік-экономикалық қатынастар. 

3.

 

Қоғамның саяси құрылымы. 

Тапсырма: Сабаққа дайындалу барысында мынаған баса назар аудару керек: ХҮІ-ХҮШ 

үштігіндегі дәстүрлі Қазақ қоғамына тоқтала отырып,  оның ішінде Қазақтардың 

дәстүрлі шаруашылығы, Қазақ қоғамындағы әлеуметтік-экономикалық қатынастар 

жүйесіндегі орны. Тақырыпты оқып-үйрену барысында студенттер төмендегідей білімді 

меңгеруі қажет: 

-

 

Қазақтардың дәстүрлі  шаруашылығы; 

-

 

Қазақ қоғамындағы әлеуметтік-экономикалық қатынастарын; 

-

 

Қоғамның саяси құрылымына баса назар аудару керек. 

Әдістемелік нұсқау:  

Конспект  –  латын  тілінен  «conspectus»  -    «шолу»    деген  мағына  береді.  Ол  кітап,  дәріс, 

баяндаманың  мазмұнын қысқаша жазу. Конспект оқушының логикалық ойлауы мен сөйлеу 

мәдениетін  жетілдіреді.  Конспект-жазудың  күрделі  түрі.  Сондықтан  оқушы  жоспар  құру 

дағдыларын  меңгерген  соң  ғана  конспект  жаздыруға  ауысуға  болады.  Білім  алушылар  оқу 

процесінде  берілетін  білім  мазмұнын  қысқаша  қағазға  түсіріп,  жазып  отырады,  яғни 

конспектілейді. 

Есеп беру түрі- конспект, ауызша. 

Ортағасырлар тарихы пәнінен ӨЖСӨЖ тақырыптары.

 

 

Тақырып 1. 1. Қазақстан мен Орта Азияны Моңғолдардың жаулауы. Қазақ жерлері 

Монғол ұлыстарының құрамында. 

МАҚСАТЫ- ХХ-ғасырдың 1-жартысындағы Гоминданттық үкіметтің басқаруы 

кезеңіндегі Қытайдың ішкі және сыртқы саясаты жайлы мағлұматтар беру. 

1.

 

«Отырар апаты» және Хорезм мемлекетіне қарсы жорықтар 

2.

 

Сырдария қалаларын алу. Отырар қорғанысы, Қыпшақ даласын бағындыру, 

Шыңғыс хан жорықтарының тарихта бағалануы. 

3.

 

Моңғол империясы және Алтын Орда тарихына қатысты жазба деректер. 

Тапсырма:    Сабаққа  дайындалу  барысында  Қазақстан  мен  Орта  Азияны  Моңғолдардың 

жаулауы, қазақ жерлері Монғол  ұлыстарының  құрамына  енуі,  ішкі  және  сыртқы  саясаты 

мәселесіне  назар  аудару  керек.  Сонымен  қатар,  тақырыпты  оқып-үйрену  барысында 

студенттер төмендегідей білімді меңгеруі қажет: 

- ХІІ ғ. соңы – ХІІІ ғ. басындағы наймандар, кереиттер мен меркіттер тайпаларының шығу 

тегін  білу; 

- «Отырар апаты» және Хорезм мемлекетіне қарсы жорықтары мен Сырдария қалаларын 

алу жайлы жалпы түсінігі болуы тиіс.  

Тақырыпты меңгеру барысында төмендегі біліктілік дағдыларын көрсете білуі қажет: 

- Отырар қорғанысы, Қыпшақ даласын бағындыру, Шыңғыс хан жорықтарының тарихта 

бағалануы, оның маңызын айқындап сипаттап беру, салыстыра отырып, оқып-үйрену. 

Студенттер  тақырыпты  меңгеру  барысында  төмендегі  теориялық  мәселелермен  таныс 

бола алады: 

-

 

Моңғол  империясы,  оның  Орта  Азия  және  Қазақстан  жеріне  шапқыншылықтары 

жайлы толық теориялық ақпарат алады. 

Есеп беру түрі. Пікір талас, ауызша. 

Жұмысты тапсыру мерзімі: 1-апта, 2 ұпай 

 

Тақырып  2. Алтын Орданың  құрылуы мен күшеюі. 

МАҚСАТ- Алтын Орданың құрылуы, саяси тарихы, әкімшілік –саяси құрылымы 

 мен әлеуметтік-экономикалық жағдайы туралы түсінік беру. 

1.

 

Әкімшілік –саяси құрылымы. 

2.

 

Алтын Орда тарихның негізгі кезеңдері. 

3.

 

Алтын Орданың ыдырауы. 

Тапсырма: Сабаққа дайындалу барысында Алтын Орданың  құрылуы мен күшеюі, Алтын 

Орданың  экономикалық және саяси жағдайн  қарастыру керке. Тақырыпты оқып-үйрену 

барысында студенттер төмендегідей білімді меңгеруі қажет: 

- Алтын Орданың құрылуы, кезеңдері мен саяси дамуы жайында жалпы түсініктері болуы 

қажет. 

Тақырыпты меңгеру барысында төмендегі біліктілік дағдыларын көрсете білуі қажет: 

- Алтын Орданың деректемелері мен  тарихнамасымен жұмыс істей білу дағдыларын 

меңгеру; 

- Алтын Орданың территориясы, халқы, шекарасын анықтап, саралап талдай білу. 

Студенттер  тақырыпты  меңгеру  барысында  төмендегі  теориялық  мәселелермен  таныс 

бола алады: Студенттер семинар сабағы барысында  

-

 

Алтын Орданың әкімшілік –саяси құрылымы; 

-

 

Алтын Орда тарихның негізгі кезеңдері; 

-

 

Алтын Орданың ыдырауының себептері мен барысы жайлы толық теориялық мәлімет 

алады.  

Есеп беру түрі. Дөңгелек стол,  

Жұмысты тапсыру мерзімі: 2-апта, 2 ұпай 

 

Тақырып 3. Қазақстан территориясындағы Моңғолдық дәуірден кейін 

мемлекеттердің пайда болуы. 

МАҚСАТ- Қазақстан территориясындағы Моңғолдық дәуірден кейін мемлекеттерге 

сипаттама бере отырып, олардың саяси тарихы, әкімшілік –саяси құрылымы 

 мен әлеуметтік-экономикалық жағдайын талдау, мағлұматтар беру. 

1.

 

Ақ Орданың саяси тарихы. 

2.

 

«Ноғай» терминінің этимологиясы . 

Тапсырма:    .  Тақырыпты  оқып-үйрену  барысында  студенттер  Ақ  Орда-жергілікті 

этникалық  негізде  құрылған  алғашқы  мемлекеттік  құрылымы,  Ақ    Орда  мен  Көк  орда 

туралы  тарихи  концепциялар  жайлы  білімді  меңгеруі  керек,  тақырыпты  меңгеру 

барысында  ХІҮ-ХҮ  ғ.  І  ширегіндегі  Ақ  Орданың  саяси  тарихы  туралы  біліктілік 

дағдыларын  көрсете  білуі  керек,  студенттер  тақырыпты  меңгеру  барысында  төмендегі 

теориялық мәселелермен таныс бола алады: Батыс Қазақстан Ноғай Ордасының құрамына 

енуі, «Ноғай» терминінің этимологиясы  жайлы толық ақпарат алады. 

Әдістемелік нұсқау:  

Баяндама-дегеніміз  мәтіннің  қысқа  тұжырымдалған  басты  ережелері.  Баяндамада,  ереже 

бойынша,  деректі  материалдар  қарастырылады,  ол  материал  мәтінде  айтылатын 

жағдайаттарды  түсіндіру,  дәлелдеу  немесе  дәйектемелеу  үшін  беріледі.Баяндама- 

конспекгілер сияқгы тек қана мәтінді алын-ала зерттеу негізінде ғана дұрыс құрылуы мүмкін 

болатыны анык. 

Есеп беру түрі. Баяндама 

Жұмысты тапсыру мерзімі: 3-апта, 2 ұпай 

 

Тақырып 4. ХІІІ-ХҮ  ғасырлардағы Қазақстанның материалдық және рухани 

мәдениеті. Дін және өнер  

МАҚСАТЫ- ХІІІ-ХҮ  ғасырлардағы Қазақстанның материалдық және рухани 

мәдениетіне тоқтала отырып,  діні мен өнеріне тоқталу,  Дешті қыпшақтың рухани 

өміріндегі ауыз әдебиеті тарихын саралау.  

1.

 

Дешті Қыпшақ территориясындағы түркі, моңғол және ислам мәдениеті. 

2.

 

Діни сенімдер. ХІҮ-ХҮ ғғ. Ислам діні 

3.

 

ХІІІ-ХҮ ғғ Оңтүстік Қазақстан мен Жетісудың қалалық мәдениетіндегі 

архитектура мен өнер. 

Тапсырма: Сабаққа дайындалу барысында студенттер төмендегідей білімді меңгеруі 

қажет: 

-

 

Дешті Қыпшақ территориясындағы түркі, моңғол және ислам мәдениеті туралы; 

-

 

Діни сенімдер. ХІҮ-ХҮ ғғ. Ислам діні; 

-

 

Берке  хан  тұсындағы  (1255-1266  )  Дешті  қыпшақ  көшпелілердің  ислам  дінін 

қабылаудағы дискретті сипаты; 

-

 

Өзбек хан тұсындағы (1312-1340)  ислам дінін қабылауға жаңа сипаты. 

Тақырыпты меңгеру барысында төмендегі біліктілік дағдыларын көрсете білуі қажет: 

-

 

«Ер Сайын» эпосы. Тарихи – батырлық сипаттағы Ноғайлық жырлар; 

-

 

Дешті қыпшақтың рухани өміріндегі ауыз әдебиеті: Кетбұға ақын (ХІІІ ғ); 

-

 

 Қотан ақын жоктауы (ХІҮ ғ); 

-

 

Сыпыра жыраудың толғаулары; 

-

 

(ХІҮ-ХҮ ғғ), Асан қайғы, Қазтуған Сүйіншіұлының жыр толғаулары. 

Әдістемелік нұсқау:  

Коолоквиум-  латын  тілінен  «coologuim»-әңгіме,  әңгімелесу  деген  мағана  береді.  Оқу 

сабақтары  нысандарының  бір  түрі;  оқытушылардың  оқушылардың    білімін  тексеру 

мақсатында  әңгімелесуі.  Жоғары  оқу  орындарында    коолоквиум  әдетте,  лабораториялық 

жұмыстың,  оқу  практикасының  алдында  студенттердің  сол  жұмыстарды  орындауға 

қажетті теориялық білімін байқау үшін жүргізіледі. Қазіргі оқу процесінде коолоквиумде 

электрондық оқыту машиналары жиі пайдаланылады. 

Есеп беру түрі. Коллоквиум. 

Жұмысты тапсыру мерзімі: 4-апта, 2 ұпай 

 

Тақырып 5. 1428 ж-1468  ж  Шығыс Дешті қыпшақтағы мемлекет-Әбілқайыр 

хандығы.  

МАҚСАТ- 1428 ж-1468  ж  Шығыс Дешті қыпшақтағы мемлекет-Әбілқайыр хандығы  

жайлы түсінік бере отырып, Көшпелі өзбектер» мемлекетінің этникалық құрамы, саяси 

тарихы, ішкі және сыртқы саясат мәселелерін зерделеу. 

1.

 

Әбілқайыр хандығының деректері мен тарихнамасы. 

2.

 

«Көшпелі өзбектер» мемлекетінің этникалық құрамы. 

3.

 

«Көшпелі өзбектер» мемлекетінің күйреуі. 

Тапсырма:  Сабаққа  дайындалу  барысында  1428  ж-1468    ж    Шығыс  Дешті  қыпшақтағы 

мемлекет-Әбілқайыр  хандығынің  саяси  тарихына  назар  аудара  отырып,  Әбілқайыр 

хандығының  деректері  мен  тарихнамасы,  ХҮ  ғ.  20  жылдарындағы  Шығыс  Дешті 

қыпшақтағы  саяси  бытыраңқылығы,  Әбілқайыр  ханның  билікке  келуі  жайлы  білімді 

меңгеруі қажет. Сонымен қатар:  

- «Көшпелі өзбектер» мемлекетінің этникалық құрамы туралы сипаттай білу; 

-  Әбілқайр  ханның  Моғолстанға  жорығы,  ішкі  және  сыртқы  саясаттарын  білу  дағдысын 

қалыптастыру,  студенттер  тақырыпты  меңгеру  барысында  төмендегі  теориялық 

мәселелермен  таныс  бола  алады:  Әбілқайр  хандығының  саяси  тарихы,  қоғамдық 

құрылысы, «Көшпелі өзбектер» мемлекетінің күйреуі жайында жан-жақты хабарлама алу. 

Тақырыпты оқып-үйрену барысында студенттер: Қазақ хандығының  жазба деректері, 

ауыз әдебиеті деректері және олардың тарихи маңызы жайлы білімді меңгеруі қажет. 

Әдістемелік нұсқау:  

Реферат  –  латын  тілінен  «referre»  -  баяндау,  хабарлау  деген  мағана  береді.  Реферат-

ғылыми еңбектің мазмұнын жазбаша қысқаша жазу  немесе ауызша баяндау.  

Есеп беру түрі. Реферат. 

Жұмысты тапсыру мерзімі: 5-апта, 2 ұпай 

 

Тақырып 6. Қазақ хандығының  жазба деректері. 

МАҚСАТ- ХІХ ғ. ортасынан қазіргі күнге дейінгі тарихи әдебиеттерде Қазақ хандығының 

құрылуы жөніндегі негізгі тұжырымдарды талдай отырып, Қазақ  хандығының  тарихын  

зерттеуде     шығыстанушы  - ғалымдардың  косқан үлесі жайлы мағлұматтар беру. 

1.

 

ХІХ ғ. ортасынан қазіргі күнге дейінгі тарихи әдебиеттерде Қазақ хандығының 

құрылуы жөніндегі негізгі тұжырымдар  

2.

 

Қазақ  хандығының  тарихын  зерттеуде     шығыстанушы  - ғалымдардың  косқан 

үлесі. 

Тапсырма: Сабаққа дайындалу барысында мыныған назар аудару керек ХІХ ғ. ортасынан 

қазіргі  күнге  дейінгі  тарихи  әдебиеттерде  Қазақ  хандығының  құрылуы  жөніндегі  негізгі 

тұжырымдарды білу және біліктілік дағдыларын көрсете білуі керек,  қазақ хандығының 

деректері мен тарихнамасының мәселелері жайлы теориялық мәселелермен таныс бола 

алады. 

Әдістемелік  нұсқау:  кітапхана  каталогтерімен  жұмыс  істеу  үшін  қажетті  біліктілікті 

қалыптсатыру  мақсатында  1-жүйелік,  2-  алфавиттік  каталогтер  мен  электрондық 

каталогтермен жұмысты жүргізу керек. 

Есеп беру түрі. Библиографиялық көрсеткіш 

Жұмысты тапсыру мерзімі: 6-апта, 2 ұпай 

 

Тақырып 7.  Қазақ хандығы құрылуының тарихи алғы шарттары. 

МАҚСАТ- Қазақ хандығы құрылуының тарихи алғы шарттарына тоқтала отырып,  Қазақ 

хандығының құрылуының этникалық, саяси, мәдени-тарихи алғышарттарын ашып 

көрсету. 

1.

 

Қазақ хандығының құрылуының этникалық, саяси, мәдени-тарихи 

алғышарттары. 

2.

 

Тарихи әдебиеттерде Қазақ хандығының шығу тегі мәселесі. 

3.

 

Жетісу Қазақ хандары билігінің орнығуы . 

Тапсырма:  Сабаққа  дайындалу  барысында  Қазақ  хандығы  құрылуының  тарихи  алғы 

шарттары,  қазақ  хандығының  әлеуметтік-экономикалық  және  саяси  дамуының  негізгі 

тенденциялары қарастыру. Сонымен қатар, тақырыпты оқып-үйрену 

 барысында  студенттер  төмендегідей  білімді  меңгеруі  қажет:  Қазақ  хандығының 

құрылуының этникалық, саяси, мәдени-тарихи алғышарттары жайлы оқып-үйрену. 

Тақырыпты  меңгеру  барысында  төмендегі  біліктілік  дағдыларын  көрсете  білуі  қажет: 

Керей  мен  Жәнібектің  Өзбек  ұлысынан  бөлінуі  және  Қазақ  хандығының  құрылуының 

басталуы  жайында  жан-жақты  баяндай  білу  дағдысы.  Қазақ  хандығының  саяси  тарихы, 

саяси құрылымы, қоғамдық құрылысы, әлеуметтік-экономикалық жағдайы мен мәдениеті 

жайлы теориялық ақпарат  алады. 

жүктеу/скачать 483,85 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: