Сенсорлық ЖҮйелер физиологиясы талдагыш деген не, оның қүрылыс принципі кандай



Pdf көрінісі
бет13/13
Дата12.05.2023
өлшемі0,96 Mb.
#92051
түріАнализ
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
 Интерорецепция деген не? 
Интерорецепторлар (ішкі рецепторлар) ОЖЖ — не орга-низмнің ішкі ортасының жағдайы 
жайлы хабарлап отырады. Олардың әрекетінің нәтижесінде ішкі мүшелер мен қан тамыр-ларының 
қызметі реттелінеді. 
Интерорецепторлар - өте сезімтал күрылым, олар гомеостазды сақтауда, вегетативтік 
әрекеттердің өздігінен рет-телуіңде маңызды роль атқарады. Кдбылдайтын тітіркендір-гіштерінің 
сипатына қарай олар баро — (қысымды қабылдай-тын), механо — (механикалық әсерлерді 
қабылдайтын), хемо — (химиялық заттар әсерін қабылдайтын), және осмо — (осмос-тық қысым 
ауытқуларын қабылдайтын) рецепторлар болып бөлінеді. Жалаңаш нерв үштары, Краузе 
сауытшасы, Фаттер-Паччини денешігі — интерорецепторлық торшалар болып табылады. Ішкі 
рецепторлардан тараған импульстер қан айналымын, ас қорытуды, тыныс алуды, зат алмасуды. т.б. 
рефлекстерді тудырады. Интерорецепторлар тітіркенуіне шарт-ты рефлекстер де қалыптастыруға 
болады. 
Соңғы жылдарға дейін ми кыртысында интероре-цепторлардың өз өкілдігі, олардан 
келген сигналдарды кабыл-дайтын нақгылы аймақ болмайды деген үғым қалыптасқан болатын. 
Терең зерттеулер интерорецепторлар аймағы ми қыртысының артқы сайында орын тебетінін 
көрсетіп отыр. Бірақ ми қыртысында ішкі ағзалар сигналын қабылдайтынарнаулы 
аимақтың болуына қарамастан, интерорецепторлар тітіркенуінен нақтылы, айқын түйсік 
туындамайды. Онын себебі, біріншіден, әр турлі талдағыштар қызметін қамтамасыз ететін 
нейроңдар саны интерорецепторлармен байланысқан нейрондар санынан бірнеше есе көп 
болады, сондықтан ми қыртысының әр түрлі талдағыштар қамтитын аймағының ауданы 
интерорецепторлардан тараған импульстерді қабыл-дайтын аймақ ауданынан әлдеқайда үлкен 
болады. Екіншіден, ми қыртысына ішкі мүшелерден тараған импульстер арнаусыз, жалпылама 
жолмен жеткізіледі, ал баска сезім мүшелерінен импульстер арнаулы жолмен жетеді. 
Сондыктан да теріден, бүлшық еттен, басқа сезім мүшелерінен арнаулы жолмен шапшаң 
жеткен импульстер ми қыртысының басқа импульст-ерге деген сезімталдығын төмендететін 
болу керек. Сонымен қатар организмнің өзінде ішкі мүшелерден ми қыртысына бағытталатын 
импульстерді екшеп, бөгеп отыратын меха-низмнің болуы да ықгимал. Осының нәтижесінде 
ми қыртысы ішкі мүшелерден бағытталған көптеген импульстерден қорға-лып, оның 
қызметіне тән жүйелілік, реттілік сакталынады. 
 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет