Серік Мырзалы философия оқу құралы
жүктеу/скачать 3,76 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Үштік мәселесі
- Дүниенің жаратылу мәселесі
| Болмыс, Игілік, Ақиқат
– Құдайдың мән-мағыналық қасиеттері. Олай болса, біз Августин Құдайдың үштік (троица) табиғатын қалай түсінетініне назарымызды аударайық. Үштік мәселесі Христиан дінінің негізгі ерекшеліктерінің бірі – үштің сиқырлы мағынасын ашу (шамасы, пифагореизмнің жұрнағы болса керек). Құдай біреу болғанымен, оның үш тұлғалық жақтары бар. Ол – Құдай-Әке, Құдай-Ұл және Киелі Рух. Құдайдың осы үш тұлғалық жағының біреуі де басқаларынан басым емес, сондықтан бір Құдай – Әке де, Ұл да, Киелі Рух та болғандықтан, бір-бірінен Болмыста бөлінбейді. Бірақ оларды бір-бірінен айыру керек. Августиннің айтуынша, «Киелі Рухты айырамыз, бірақ басқа Құдайдың жақтарынан бөле алмаймыз. Ол мәңгілік игілік пен тұрақтықта. Бұл үш тұлға – бір Құдай. Әке болған жерде ұл бар, және ол ұл емес; ұлдың әкесі бар, бірақ 109 ол әке емес. Егер ұл белгілі бір уақытта дүниеге келсе, онда күндердің бір күнінде ол балалық шағын тастар еді, бірақ Құдай-Ұл – мәңгіліктен. Сондықтан Құдай-Әке де, Құдай-Ұл да – мәңгілік, тұрақты». Құдай үш тұлғалық болғаннан кейін, жаратылған дүниеден де оның іздерін табуға болады. Дүниедегі заттардың бірлігі, бітімі және тәртібі бар. Ал адамның ақыл-ойына келер болсақ, ол да бір мен үш: ақыл, таным, сүю. Сөйтіп, біз айнадағы өзіміздің сәулемізді көргендей, Құдай біздің жан-дүниемізде, сондықтан Құдайды тану – жан-дүниені танумен, жан-дүниені тану – Құдай арқылы танумен тең. Дүниенің жаратылу мәселесі Августин дүниенің жаратылу мәселесін ертедегі гректерге қарағанда басқаша шешеді. Плотиннің Демиургі Августиннің Құдайынан тіпті бөлек. Өйткені оның жоғарысында «Идеялық әлем» үлгі ретінде, ал төменгі жағында мәнгілік өмір сүріп жатқан еш бітімі жоқ материя жатты. Сондықтан Демиург бір нәрседен екіншіні жасаған ұста сияқты, өйткені материя мен «Идеялар әлемін» ол тудырған жоқ, олар мәңгілік өмір сүріп жатты. Августин мұндай көзқарасқа үзілді-кесілді қарсы шығып: «Дүние жоқтан (ex nіgіlo – лат. сөзі, еш нәрседен) Құдайдың құдіретті күші арқылы пайда болды», – дейді. Ойшылдың айтуынша, шындықтың пайда болуының үш жолы бар. 1. Генерация (generatіo – лат.сөзі, туу, ұрпақ) жолымен, яғни тіршілік өзін-өзі тудырып отырады. Мысалы, сиырдан – бұзау, жылқыдан – құлын, шешеден бала туады; 2. Фабрикация (fabrіcatіo – лат. сөзі, жасау) жолымен, яғни бір зат- тан екінші затты жасау. Мысалы, ағаштан – үй жиһазын, я болмаса үй жасау, салу, саздан кірпіш құю т.с.с. 3. жүктеу/скачать 3,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|