Серік Мырзалы философия оқу құралы

110
«Құдай қаласы» деген еңбегінде Августин: «Біз жаратушы деп бақты 
өсіргенді, тіпті бәрін асырайтын ана-жердің өзін де айтпаймыз. Тек 
қана Құдай – барлығын жаратқан, әртүрлі жолмен өзін солар арқылы 
көрсеткен… Егер Ол болмаса, онда еш нәрсе болмас еді», – дейді. 
Дүниені жарату жолында Құдайдың ойының алатын орны ерекше. 
Августиннің айтуынша, «идеяларды мойындамау – дүние ақыл-ойсыз 
жаратылды дегенмен тең… әрбір заттың өзінің идеясы, негізі бар. Ал 
идеялардың барлығы қайда, егер Жаратушының ойында болмаса?» – 
деген сұрақпен Августин бұл мәселені қорытады.
Мәңгілік пен уақыт мәселесі
«Дүниені жаратпастан бұрын Құдай тағала не істеді?» – деген сұрақ 
Августинді үлкен ойға қалдырды. Оның берген жауабы мынандай:
«Бұл сұрақ мәнсіз, өйткені уақыт жаратылған дүниемен бірге 
берілген». 
Құдайдың өмірі – мәңгілік қазір, ол қайсыбір болашақтан басым, 
өйткені болашақ әрқашанда ертелі-кеш өткен шаққа айналады, ал «Сен 
болсаң, сенің бүгінің – мәңгілік», – дейді Августин. 
Ал бұл дүниедегі уақытты алатын болсақ, ол өткен, қазіргі шақтан 
және болашақтан тұрады. Өткен шақ – ол қазір жоқ, болашақ – ол әзір 
жоқ. Ал қазір егер өткен шаққа айналмаса, уақыттан мәңгілікке айна-
лар еді. 
Августиннің ойынша, уақыт – рухани өмірдің өлшемі. Адам өз 
өмірін өткенге, қазірге, болашаққа бөледі. Өткеннің қазірі – естегі 
нәрселер, қазірдің қазірі – ол ішкі сезім (іntuіtіo – лат. сөзі, қадағалап 
қараймын), болашақтың қазірі – ол бір нәрсені күту, тосу, үміттену.
Тек қана біздің жан-дүниеміз үміттенеді, еске түсіреді. Оның 
күткендерінің барлығы іс-әрекет арқылы дүниеге келіп, содан кейін 
естелікке айналады. 

жүктеу/скачать 3,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: