Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих және этнология институты
жүктеу/скачать 47,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Қаз тарихы 3 том
| коп конмста
нған Әулиеата, Ш ымкентуездерінде 1915 жылға дейін жол болмады. Семей облысында 1915ж ы лғадейінтемірж ол болмауы ны ңориы н Ертіс бойымен су жолының болуы біршама толтырып отырды. Омбы мен Семей арасында Ертіс бойымен жүкті бірнеше пароход компаниялары: «Батыс СіОір пароходство ж әне сауда серіктестігі», «Орыс-қытай пароходство жөне саудп қоғамы», «М.Плотников пен балаларының сауда үйі» жөне баскалар тасыды. 1911 жылы Ертісте 73 пароход ж әне бумен жүрмейтін 214 кеме мен баржа жүзіп жүрді, олардың негізгі бөлігі Омбы мен Семей арасында жүк тасумен айналысты.57 Өлкеде күш-көлігі кеңпайдаланылды. Күш-көлігімен жүктер, негізінен алғанда, Петропавл-Көкшетау-Ақмола, Көкшетау-Атбасар, Қарқаралы-Пав- лодар, Омбы-Семей сауда жолдары бойынша, сондай-ақ Тайынша жолы бой- ынша (Петропавл-Акмола, Көкшетауға соқпайды) және басқа жолдармен та- сылды. Бірак бұл қатынас жолдары да жыл ішінде алты айдан сәл асатын уакыт жұмыс істеді. С уы қтүскен соң көктемге дейін әдетте қараш а-сәуір аралы- ғында, күш-көлігімен және Ертіс бойымен жүк тасу тоқтатылды. Көлік жағдайының қиын болуы өлкенің экономикалы қ дамуы үшін зор қиындықтартуғызды. Ауыл шаруашылықөнімдері мен малды жәрмеңкелер- ге және темір жол станцияларына жеткізу өте қымбатқа түсті жөне шаруа- лардың шамасы жетпеді. Ш аруалар өз еңбегінің өнімдерін жергілікті жерде мейлінше төмен бағамен сатуға мәжбүр болды. Біртұтас жалпы казак рыно- гының құрылуы тежелді, ал бағаның мүлде өр түрлі болуы алыпсатарлык- тың, шаруаларды алдаудыңтаралуына негіз жасады. Өлкеде салынған темір жол желісі негізінен алғанда оны Ресейдің орталық аудандарының капи- талистік өнеркәсібінің шикізаттык шылауына, өнім өткізу рыногына айнал- дырудыңнегізгі құралы болды, оны канауды күшейтуге мүмкіндік берді. Мұны өлкедегі темір жолдардыңжүк айналымының цифрлары ерекше айкын сипат- тайды,ол 1913жылы 1114 мың тонна, олардың әкетілгені — 602 мың, әкелінгені - 512 мың тонна болған.58 Темір жолдар арқылы Қазакстаннан Ресейдің ішкі аудандарына көп мөлшерде ауыл шаруашылық өнімдері мен шикізат: Рязань- Орал жолының Покровск-Орал учаскесі аркылы және Сібір жолының Омбы- Петропавл учаскесі аркылы — астык, ет, тон май, тері, жүн, мал; Орынбор- Ташкент жолымен оларға коса Орта Азия мақтасының басым бөлігі, сондай- ақ кептірілген жөне жас жемістер, т.б. тасып өкетілген. Ресейдің өнеркәсіпті аудандарынан Қазақстанға егіншілік машиналары мен құралдары, ағаш, кұры- лыс материалдары (цемент, өк, алебастр), темір, болат, шойын, көмір, мұнай, фабрика бүйымдары, шай, кант және баска тауарлар әкелінді. Қазакстанда темір жолдардың салынуы оның әлеуметгік-экономикалык өміріндегі елеулі өзгерістерге әкеп сокты. Темір жол желілеріне іргелес жат- кан аудандарда дәнді-дакылдар мен мақта өсіру, шөп шабу, балық ж әне түз кәсіпшіліктері дамыды. Қазақ ауылына тауар-акдіа қатынастарының енуі жөне натуралды шаруашылықтың ыдырауы күшейді. Бір жағынан, шетке көсіп іздеп кету, екінші жағынан, жалдама еңбекті колдану дамыды. Ж олдардың салынуы шаруалардың қоныстануына жәрдемдесті. Қала халкыныңсаны өсті және ең алдымен темір жол желілерін бойлай орналаскан қалаларда өнеркөсіп дамыды. Бірақ, темір жолдарды салу мен пайдаланудың да, тау-кен, кен коры ту жөне өндеу өнеркөсіп орындарының пайда болуы мен дамуының да ең 5 8 3 маңызды нөтижесі өлкеде жұмысшылардың білікті кадрларының пайда бо- луына жол ашты. Темір жолдар Ресейдің орталығын бұратана шет аймақпен берік байланыстырып, сол арқылы бүкіл империя бойынша біртұтас эконо- микалық кеңістік жасады. жүктеу/скачать 47,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|