Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих және этнология институты
жүктеу/скачать 47,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Қаз тарихы 3 том
- Бұл бет үшін навигация:
- Ғұмар Карашев.
| Спандияр Көбеев.
Қ азақ әдебиетінің сыншыл бағытын дамытуда, көркемдік кұралдар арқылы ағартушылық идеяларын асқақтатуда Ш әкерім (1858—1931), Сәбит Дөнентаев (1894—1933), М ұхам едж ан С ерали н (1872—1929), Спандияр Көбеев (1878- 1956),Бекет Ө тетілеуов (1883—1949), Әріп Т әңірбергенов (1856—1924), Ғұмар Қ араш ев (18 7 6 -1 9 2 1 ), Т ұрм ағам бет Ізтілеуов (1882—1939), Бернияз Күлеев (1899—1923), Н арм анбет О рманбетов (1870—1918) ж әне басқалар шығарма- шылығының ерекше маңызы болды. П оэти калы қ ш еберлікті дамытып ж ә н е бай ы та оты ры п, олар д әуірді көркемдік ой елегінен өткізуге зор үлес қосты. Егер С. Д өнентаев сю ж еті ша- ғын өлендер мен мысалдар жанрын да- мытса, С. Көбеев өмір шындығын лири- калы к туындыларда бейнелеуге ұмтыл- ды. С. Көбеев пен Б. Өтетілеуовтің шығармашылығы педагогикалық қыз- метпен астасып жатты: олардың екеуі де ауыл мектептерінде мұғалім бол ды. Әдебиетті балалар тәрбиелеуге кеңінен пайдалана отырып, жазушылар идеялық мазмұны ж аңа бірқатар туындылар жазды. С. К өбеевтің «Қалың- мал» романы, балаларға арналған хикаялары мен өлендері осылай туған. С. Көбеев пен Б. Өтетілеуов аударған орыс классиктерінің туындылары аз емес. М. С ералин к азак әдебиетінің дамуы на ғана емес, соны мен катар өз заманындағы ж урн али сти кан ы ң дамуы на да үлес қосты. Ол ж ән е оны ң каламдас бауырлары шығарған «Айқап» журналы (1911—1915) қазақ әдебиетінің ағартушылык ж әне демократиялык ба~ ғытын айқын да анық ұстанды. Сералин поэмалар ж азы п, Ф ирдоусидің «Ш ах- намесін» («Рүстем—Зураб») аударды. М. С ералин «Айқап» беттеріндегі көсем сөздік туындыларында патриар- хаттык негіздерді сынға алып, халықты ағарту ісіне, оны ң ілгері ұмтылуына, қазактар д ы ң оты ры кш ы лы қ тұрмы с салты на кош у проблем асы на ерекш е көңіл бөлді. Біз Ғ. Қ араш ев пен Н. Ор- м анбетовтің туы нды лары н ан ай тар- лыктай көркемдік шешімдерді көреміз, оларда отарш ылдықтың мәні, халыкты басқару саясаты ны ң екіж үзділігі, к а зак қоғамы өм ірінің артта калғандығы кеңінен ашып көрсетілген. Бірнеше кі- Ғұмар Карашев. тапты ң («Бала тұлпар», «Қарлығаш», 714 «Аға тұлпар», «Тұрымтай» ж әне басқалар) ж әне ф илософ иялы қ толғаныстардың ав торы Ғұмар Қарашев өз ерекшелігі бар жа- рқын ақы н, ағартуш ы -ф илософ ретінде, ш ариғат дәстүрлерін е ж ән е ар-ож дан ға адал суреткер ретінде көрінді. Ол А қпан револю циясын ж әне «Алаш» қозғалы сы н үмітпен қарсы алып, өз халқының бостан- дығы мен тәуелсіздігіне сенді, кейіннен Ке- ңес өкіметіне ізгі ниет білдірді. Ал Н ар- мамбет өлендерінде («Сарыарқа», «Заман» ж әне баскалары) казақтар шұрайлы қоны- сынан айырылып, туған ж ерлерінен көш е бастаған кездегі патша өкім етінің қоны с а у д а р у с а я с а т ы с а л д а р ы н а н е р е к ш е көрінген халықтың ауыр өмірін суреттеді. жүктеу/скачать 47,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|