Һәм сөзіне қатысты сөздікте: «һәм  – және, тағы да» [6, 646] деп көрсетілген. Мәтінде  келтірілген  һәм

келтірілген  һәм  сөзін  М.Ж.  Көпейұлы  сөздікте  берілген  мағынасында  қолданған  деп 

ойлайимыз.    

М.Ж.  Көпейұлы  өзінің  шығармаларына  араб,  парсы  сөздерін  белгілі  бір  стильдік 

деген тармақтарда  құдай, алла, тәңірі  деген  синоним  сөздердің орнына төрт  буынды  сөз 

есімдері:  қазақ  танымындағы  ислам  дәуіріне  дейінгі  түркілік  тәңір  сөзі,  парсының  құдай 

сөзі,  арабтың  алла  сөзі,  жаппар,  хах,  ие,  жаратқан  сөздері  синонимдік  қатар  ретінде 

қолданылады.  Мұнда  ақынның  паруардігер  деп  қолдануы  сөздің  экспрессиясын  арттыру 

мақсатынан туса керек.  

Сонымен  бірге,  қаламгер  тілінде  туыстас  түрік  тілінің  сөздері  де  кездеседі.  Олай 

тілін  білетінін  көрсетеді.  Себебі  қазіргі  түрік  тілінде  «ұзын»  сөзі  «ұзақ»  мағынасында 

қолданылады:  «1.  Uzun  –  ұзын.  Uzun  değnek  –ұзын  таяқ;  uzun  sokak  –  ұзын  көше.  2.  Ұзақ, 

ұзаққа  созылған.  Uzun  vadeli  kredi  –  ұзақ  мерзімді  несие»  [14,  684].  Ал  М.Ж.  Көпейұлы 

төмендегіше қолданады: 

М.Ж.  Көпейұлы  бұл  сөздерді  қазақ  тіліне  тән  мағынасында  да  қолданады.  Мысалы: 

қолданылуын  білмегендіктен  емес,  керісінше,  әдейі  экспрессиясын  күшейту  үшін 

прагматикалық мақсатта қолданған деп түсінеміз.  

Сонымен  қатар,  «үзім»  сөзі  түрік  тілінде  «жүзім»  деген  мағынаны  береді:  «üzüm  – 

берілген мағынасы бойынша қолданылған:  

Вестник КГУ им. Ш. Уалиханова   ISSN  1608-2206                                              Серия филологическая, № 4, 2019      

 

16 

 

 

   

Көтермес үзім ағашы жерден басын» [5, 148]. 

 

  Қазақша-түрікше  сөздікте:  «Hesap  –  есеп.  1.  Есептеп  шығару.  2.  Банкадағы  есеп. 

Bankada  hesabım  var»  [14,  164]  –  деген  түсінік  берілген.  Қаламгер  шығармасында 

төмендегіше қолданылады:  

 

   

«Тісі бар маржан, жақұт, лұлу иек,  

 

   

жүктеу/скачать 3,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: