Маркетингтік жоспар Қазақстандағы қоғамдық тамақтану нарығы бойынша жалпы ахуал
Соңғы бірнеше жылдар ішінде қазақстандық қоғамдық тамақтану кәсіпорындары басшыларының меркетингті басқару
мәселелеріне қызуғышылығы едәуір өсті. Көптеген топ-менеджерлер маркетингтік стратегияларды әзірлеу және тәуе-
келдерді басқару жөніндегі арнайы тренингтерге қатысу үшін уақыт тапты. Алайда қабылданған стратегиялар мен игер-
ген теориялар өзекті болмады, себебі олар өздерінің индустриалды және жергілікті дағдарыстарын жеңуге, есептелген
жаһандық дағдарыс жағдайында аман қалуды үйретпейді. Және аман қалу ғана емес, инвесторлармен, әріптестермен,
тұтынушылармен адалдық, көптеген қазақстандық қоғамдық тамақтану кәсіпорындарының бірінші деңгейдегі басым-
дығы болмаған өзінің қызметкерлерімен қарым-қатынасты сақтап қалу маңызды болды. Бүгінгі күні, бизнесті сақтап қалу
үшін компанияның өзінің ішкі ресурстарын барынша оңтайландыру кепіл болған кезде, өзінің қызметкерлері салмақты
капитал болды, ал фирмаішілік маркетинг ерекше маңызға ие болуда.
Негізгі азық-түлік бағасының өсуі (және, оның салдарынан тағамдардың өзіндік құнының өсуі) бір жағынан, және
мейрамханаларға барудың азаюы екінші жағынан көптеген қоғамдық тамақтану кәсіпорындарының пайлдасы деңгейінің
төмендеуіне апарып соқты. Нарық сарапшылары, бұл жағдайлар бәсекелестік күрестің күшеюіне, нарықтан тіршілікке
икемсіз кәспорындардың кетуіне және мейрамханалардың жалпы пайдасының қысқаруына апаруды топшылайды.
Қалыптасқан жағдайда мейрамханалардың басшылығы мен иелерінің алдында қызметкерлер құрамын немесе жалақы-
ны қысқарту, команданы қайта құру, еңбектің өнімділігін арттыру, осы іс-қимылдарға байланысты ұжымдағы шиеленісті
төмендету, пессемистік көңіл-күйді бейтараптандыру және компания сақтап қалғысы келетіндерді ынталандыруды арт-
тыру туралы мәселелер туындайды. Жаһандық дағдарыс жағдайындағы фирмаішілік маркетинг - клиенттермен тікелей
байланыс жасайтын қызметкерлерді оқыту және тиімді ынталандыру үшін пайдаланылатын қызмет көрсету саласын ұй-
ымдастыру маркетингі ғана емес, сонымен қатар бүкіл қызметкерлер құрамын командада жұмыс істеуге дайындау және
тұтынушыларды қанағаттандыруды қамтамасыз ету. Тап сондықтан, компанияның қалыпты тіршілігін өзгертетін кез кел-
ген маңызды шешім басшылық тарапынан белгілі коммуникациялық іс-қимылды талап етеді.
Экономикалық дағдарыс жағдайында ҚР мейрамхана нарығында бәсекелестік күшейеді. Бұл бизнестің негізгі келелі
мәселесін – ұсынылатын қызметтердің төмен сапасы мәселесін шешуге мүмкіндік береді.
Жүргізілген зерттеулер барысында ҚР тұрғыны жыл сайын мейрамханаға 18 доллар жұмсайтыны (Euromonitor де-
ректері, 2015 жыл) анықталды, бұл басқа елдермен салыстырғанда он есе, тіпті жүз есе аз. Бұл шамамен әрбір екінші қа-
зақстандық ең кем дегенде жылына бір рет мейрамханаға бармайтынын көрсетеді. Негізінен, бұл мекемелерге күн сайын
баратын табысы жоғары деңгейдегі адамдар мақсатты тұтынушылар болып табылады.
Мейрамханалар саны мен сапасы жағынан Қазақстан Республикасындағы мейрамханалық бизнесте Алматы қ. көш-
басшы болып табылады. «РосИнтер» компаниясы жүргізген зерттеулердің деректері бойыынша, Алматыда 1356 қоғам-
дық тамақтану кәсіпорны, соның ішінде 354 мейрамхана бар.