Шағын жинақты мектептің біріктірілген сыныптарында бірпәндік оқыту принциптері

ІІ САРАЛАНҒАН БӨЛІМ

«Кім жылдам?» ойыны.

1-топ

1.  Денелердің  өзара әсерлесуін  сипаттайтын

шаманы атаңдар.

2. Пластикалық деформация дегеніміз не?

3.    Бір  түзудің бойымен  бір  бағытқа қарай

бағытталған  екі  күштің

теңәрекетті  күшін

анықтаңдар.    Егер  F

1

=  5Н    F

2

=  8Н.  Оның

сызбасын көрсетіңдер.

4.  Темір  серіппе  110  Н  күш әрекетінен  8  мм

ұзарды. Серппенің қатаңдығын анықтаңдар.

5. Массасы  300  г.  Денеің салмағы  неше

Ньютонға тең?

2-топ

1. Күш сызбада қалай кескінделеді?

2. Қандай деформация серпімді деп аталады?

3.    Бір  түзудің бойымен қарама-қарсы жаққа

қарай бағытталған  екі  күштің

теңәрекетті

күшін  анықтаңдар. Егер F

1

= 10Н F

2

= 10Н.

Оның сызбасын көрсетіңдер.

4. 

Жіңішке 

спираль 

серіппелі 

тірекке

вертикаль  бекітілген  150Н  күш әрекетінен  68

Танымдық тапсырма.

1.  Мына  көліктерде қандай  двигатель

орнатылған? Сәйкестендіріңдер.

І автокөлікте

ІІ трамвайда

ІІІ тракторда

ІV пароходта

1) бу машинасы

2) іштен жану

двигателі

3) бу турбинасы

4) электрдвигатель

2. 

Папен, 

Уатт 

кім, 

олар

қандай

жаңалықтар ашқан?

3.  Іштен  жанатын қозғалтқыштың ПӘК-і

35%,  ал  турбинасынікі    28%.  Бұл  сандар

нені білдіреді?

4. Жылу двигателінің қатарына мылтықты

жатқызуға бола ма?

5.  Төмендегі  жауаптар  бойынша әрбір

двигательдің жұмыс  жасау  ерекшелігін

түсіндіріңдер.

а) бу машинасы;

ә)

іштен 

жану

двигателі;

б) бу турбинасы;

в)электрдвигатель.

6.  Формула  бойынша  есептеп,  кестені

43

Сабақтың__тақырыбы'>13-кесте – 3-сабақ жоспарының үлгісі

7-сынып

8-сынып

Сабақтың

тақырыбы:

ІІ 

тарау. 

«Заттың 

құрлысы»

қайталау. Есептер шығару.

Зертханалық

жұмыс 

«Мұздың

меншікті жылуын анықтау»

Сабақтың

мақсаты:

1.  Заттардың күйлері  және  оларды

молекулалы-кинетикалық

теория

негізінде анықтауға үйрету.

2.    Есептер  шығару  дағдысын

қалыптастыру.

3. 

Білімдерін 

күделікті

өмірде

қолдана білуін тәрбиелеу.

1.  Жылу  баланысының

теңдеуін

пайдаланып, мұздың меншікті балқу

жылуын есептеу.

2. 

Эксперименттік 

жұмысты

қорытындылауға үйрету.

3.  Табиғат құбылыстарындағы  тепе-

теңдіктің сақтауға тәрбиелеу.

Көрнекілігі:

плакаттар, атом модельдері.

Таразы,  термометрлер,  калориметр,

мұз кесегі, сүзгіш қағаз, су құйылған

ыдыс

мм ұзарған. Серіппенің қатаңдығын анықта.

5.  Екі  аттың тарту  күші  орта  есеппен  700Н.

Тарту күші 84000 Н-ға тең трактор қанша атты

ауыстыра алады?

толтырыңдар.

η

33%

60%

54%

Т

1

273К

80К

100

0

С

80

0

С

120

0

С

Т

2

800К

150

0

С

300К

60

0

С

ІІІ КІРІКТІРІЛГЕН БӨЛІМ

Оқушының 

өздігінен 

орындайтын

жұмыстары

Білімді бекіту. «Кім алғыр?» ойыны.

1.  Көк  тайғақта  тротуар  бетіне құм  себіледі.

Неліктен?

2. Автокөліктердің доңғалақтарын не себептен

бедерлі етіп жасайды?

2. Мұз қатқан жолмен жүру неге қиын?

3.  Машиналарда,  станоктарда қолданылатын

подшипниктерді неге майлап тұру керек?

4.

Қысқыштың

ернеуіндегі 

оюлардың

атқаратын қызметі не?

5.  Неліктен  майлы қағазға қарындашпен  жазу

мүмкін емес?

6. Үйкеліс  күшінің пайдасы  мен  зиянына

мысалдар келтіріңдер.

7.  Массасы  50  кг  жәшікті  орнынан  жылжыту

үшін қандай күш жұмсау керек? Үйкеліс күші

µ=0,3.

8. Массасы 25 кг дене 120Н күштің әрекетінен

жазық бетте  бірқалыпты қозғалып  келеді.

Үйкеліс коффициенті неге тең?

Оқушының 

өздігінен 

орындайтын

жұмыстары

Білімді бекіту «Кім шапшаң?» ойыны.

1.  Карно  циклі  дегеніміз  не? Олар қайда

қолданылады?

2.

Қандай  процесс  дөңгелек  немесе

циклдік деп аталады?

3. Детонация дегеніміз не?

4. Неліктен отын энергиясының бір бөлігі

ғана механикалық энергияға айналады?

5. 

Бірінші 

термодинамика 

заңының

математикалық өрнегін жаз.

Q = ?

6.  Кафельденген  еденге  бірдей  биіктіктен

массалары  тең мыс, болат,  темір  шар

түседі. 

Олардың 

қайсысы

қаттырақ

қызады?

7.  Термодинамиканың екінші  заңы қалай

тұжырымдалады?

8. 

Іштен 

жану

қозғалтқышының

жұмысына ауа райы әсер ете ме?

Оқушыларға өзін-өзі бағалау парағы беріледі.

Үйге тапсырма:

§32-33.

14-жаттығу (3-5).

Үйге

тапсырма:

«Жылу

қозғалтқыштары» 

тарауындағы

формулаларды

қайталау, 

бақылау

жұмысына дайындық.

44

Сабақтың

барысы

1. ІІ тарауды қайталау

2. Есептер шығару.

3. Танымдық тапсырмалар

1. Қайталау.

2. Зертханалық жұмыс

3. Танымдық тапсырмалар

І Кіріктірілген бөлім

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушының 

өздігінен 

орындайтын

жұмыстары

Негізгі тұжырымдамалар:

Эксперименттік 

зерттеулер 

бойынша

атомның 

өзі 

күрделі 

бөлшек 

екендігі

дәлелденген.  Оның  өзінен  де  кіші  бірнеше

бөлшектерден 

тұратыны 

белгілі 

болды.

Оларды  элементар  бөлшектер  деп  атайды.

Атом

үш  элементар  бөлшектен

тұрады:

электрон, протон, нейтрон. Сұбасын жаса.

Зат құрлысының молекулалы-кинетикалық

теориясының

негізгі

қағидаларын

толықтырып жазыңдар.

1. 

Барлық

денелер......................................

..............тұрады.

2.  ........................................

үздіксіз  ретсіз

қозғалыста болады.

3.  Молекулалардың  (атомдардың) арасында

................................ әрекет етеді.

4.  Заттың  қатты,  сұйық және  газ  күйіне  тән

қасиеттері қандай?

5. Температура нені сипаттайды?

Мұғалім 

басшылығымен 

орындалатын

жұмыс

«Бәйге»  ойыны. Оған  жүйрік,  бапталған

атпен  шабандоздар қатысқан.  Ал  біздің

мақсатымыз: қойылған  сұрақтарға  дұрыс

жауап алу.

1. Бір стакан жылы суға, мұз кесегін салсақ,

онда не байқар едіңдер?

2. Зат қандай температурада балқиды?

3.  Меншікті балқу  жылуы  ең көп,  ең аз

болатын заттарды атаңдар?

Зертханалық жұмысты орындаңдар.

1.  Калориметрдің ішкі    ыдысын  таразыға

тартып өлшеңдер: m

к.

2.  Оған  су құйыңдар,  содан  кейін  су  бар

калориметрді өлшеңдер: m

су

= m − m

к

.

3.  Суы  бар  калориметрдің ішкі ыдысын,

сыртқысының ішіне  орналастырып,  судың

t

су

температурасын өлшеңдер.

4.  Суды  термометрмен  араластыра  отырып,

калориметрдегі  ең төменгі  температураны

белгілеңдер.

5.  Калориметрді қайтадан  таразыға  тартып

өлшеңдер және  суға  салынған  мұздың  m

мұз

массасын анықтаңдар.

6. Өлшеулер нәтижесін кестеге жаз.

m

к

.,

кг

m

су,

кг

t

су

= t

к

t

m

мұз

Q

1

+  Q

2

=  Q

3

+  Q

4

–жылу  баланысының

теңдеуі.

ІІ Сараланған бөлім

Оқушының өздігінен орындайтын жұмыстары. Танымдық тапсырмалар

1.  Сутек  атомы  мен  уран  атомында қанша

элементар  заряд  бар?  Олардың таңбалары

қандай?

2. Қыстыгүні өзен  мен  көлдің бетін қалың

мұз  басқанда  судағы  балықтардың  қырылып

қалатынын қалай түсіндіруге болады?

3.  Егер  кальмарға  шабуыл  жасалса,  ол өзін

қорғау үшін қошқыл көк  түсті  сұйықты

шашып жібереді.  Неліктен  боялған  кеңістік

бірнеше 

уақыттан 

кейін 

мөлдір 

түске

бөленеді?

1. 

Суық

күнде 

істен 

шыққан 

жылу

радиаторларындағы  суды  ағызып  тастау

қандай мақсатқа негізделген?

2. 

Мұз 

бен

қардың

меншікті 

балқу

жылуының

бір 

шама 

зор 

болатыны

табиғатта  жыл  мезгілдерінің

ауысуында

қандай роль атқарады?

3. Автомобиль 1 сағатта 5кг бензин жағады,

ол  осы  уақытта  6,9  ·  10

7

Дж  тең толық

жұмыс  істейді,  бензиннің жану  жылуы  4,6  ·

10

7

тең. Двигательдің ПӘК  анықтаңдар.

45

ІІІ Кіріктірілген бөлім

Білімдерін бекіту. «Кім шапшаң?».

1. Заттар қандай күйде болады?

2. Денелердің температурасы өзгерген

сайын, молекулалар қозғалысының

жылдамдығы өзере ме?

3. Қияр, балық тағы басқа тамақтарды тұздау

қандай құбылысқа негізделген?

5. Бактерия жасушасының ұзындығы

0, 000 003м-ге (3 ·10

-6

м) тең.

Оттек (О

2

) молекуласының орташа диаметрі

0,0000000003 (3·10

-10

м). Бактерия жасуша-

шының ұзындығы оттек молекуласының

диаметрінен неше есе үлкен?

Білімдерін бекіту. «Ой жүгірту»

1.  Дененің жылулық күйін  сипаттайтын

шама.

2.  Электромагниттік  толқындар  көмегімен

бір денеден екінші денеге берілу процесі.

3.  4,6·10

7

Дж/кг қандай  сұйықтың меншікті

жану жылуы?

4. Қанша  мөлшерде  жылу  керек  екенін

көрсететін физикалық шама?

5.  0,25·10

5

Дж/кг қандай  заттың

балқу

жылуы?

6.  Сұйықтың немесе газдың ағысы  арқалы

энергия тасымалдануы?

7. 

Дене 

температурасының

алмасуы

дегеніміз не?

Үй тапсырмасы:

7-сынып. ІІ тарауды қайталау.                          8-сынып.

Бақылау жұмысына дайындалу.                        §13-14. 9-жаттығу. (7-8)

Оқушыларға өзін-өзі бағалау парағы беріледі.

46

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. Қазақстан  Республикасындағы

білім  беруді  дамытудың  2011-2020

жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.

2. Капица С.П., Курдюмов С.П., Малинецкий Г.Г. Синергетика и прогнозы

грядущего. - М.: Просвещение, 1997.

3. Пидкасистый П.И. Технология  игры  в  обучении  и  развитии.  М.:

Рос.пед.агенство, 1996. – 268с.

4. Құрманова Н.Ж. Қазақ мектебінде сөз тіркесі синтаксисін дамыта оқыту

технологиясы.Монография. – Ақтөбе, 2004. - 168 б.

5. Леонтьев А.Н. Избранные психологические произведения.т.І., 131с.

6. Давыдов В.В.  Проблемы  развивающего  обучения. – Москва,  1986,

С. 62-64.

7. Занков Л.В. Дидактика и жизнь. – М.: Просвещение, 1968. - 175 с.

8. Амонашвили Ш.А. Здравствуйте,  дети! – М.:  Просвещение,  1983. –

208 с.

9. Педагогический энциклопедический словарь. – М.: БРЭ, 2003. – 142 с.

10. Байтұрсынұлы А. Тіл тағылымы. – Алматы: Ана тілі, 1992. – Б. 142-143.

11. Скаткин М.Н. Активизация  познавательной  деятельности  учащихся в

обучении. - М., 1985.

12. Подласый И.П. Педагогика  начальной  школы. – М.:  Владос,  2004. –

395 с.

13. Алтынсарин  Ы.Начальное руководство к обучению киргизов русскому

языку.  //  Сытдыков Ә. Ы.Алтынсариннің педагогикалық идеялары  мен

ағартушылық қызметі. - Алматы, 1969. - 258 б.

14. Выготский Л. Педагогика. Т.1. М., 1983.

15. Исаев С., Қосымова Г. Қазақ тілі.  7-сынып. – Алматы:  «Атамұра»

баспасы, 2007.

16. Аманжолов С.,  Аманжолов А., Қосымова Г. Қазақ тілі.  8-сынып. –

Алматы: «Мектеп» баспасы, 2010.

17. Ісләмжанұлы К.,  Тілешова С., Әрінова Б.,  Баттал Р. Қазақ  әдебиеті.

6-сынып. – Алматы: «Атамұра» баспасы, 2002.

18. Мақпырұлы С., Құрманбай Г., Қыраубайқызы А. Қазақ  әдебиеті.

8-сынып. – Алматы: «Мектеп» баспасы, 2010.

19. Башарұлы Р., Тоқбергенова У., Қазақбаева Д. Физика және астрономия.

7-сынып. – Алматы: «Атамұра» баспасы, 2012.

20. Дүйсембаев Б.М.,  Байжасарова Г.З.,  Медетбекова А.А. Физика  және

астрономия. 8-сынып. – Алматы: «Мектеп» баспасы, 2012.

21. Кронгарт Б.,  Кем В., Қойшыбаев Н.  Физика.  10-сынып.

– Алматы:

«Мектеп» баспасы, 2012.

22. Лукашник В.И. Физическая  олимпиада. – Москва: «Просвещение»,

1997.

47

Мазмұны

Алғысөз..................................................................................................

3

1

Шағын  жинақты  мектептегі бірпәндік  сабақтардың дидактикалық

принциптері.............................................................................................

5

2

Біріктірілген сыныптардағы бірпәндік сабақтың құрылымы...............

12

3

Біріктірілген сыныптардағы бірпәндік сабақтарды ұйымдастырудың

әдіс-тәсілдері.............................................................................................

17

4

Бірпәндік 

сабақтарда 

оқушылардың 

өзіндік 

жұмысын

ұйымдастырудың маңызы........................................................................

21

5

Бірпәндік сабақтарды ұйымдастыру мен өткізудің әдістемесі..............

23

6

Шағын  жинақты  мектептің біріктірілген  сыныптарындағы  бірпәндік

сабақтардың  әдістемелік үлгі жоспарлары............................................

26

6.1

Қазақ тілі  пәнінен біріктірілген  7,  8-сыныптарға  арналған  сабақ

жоспарларының үлгілері (1-қосымша)...................................................

26

6.2

Қазақ  әдебиеті  пәнінен біріктірілген  6,  8-сыныптарға  арналған  сабақ

жоспарларының үлгілері (2-қосымша)...................................................

34

6.3

Физика 

пәнінен

біріктірілген 

сыныптарға 

арналған 

сабақ

жоспарларының үлгілері (3-қосымша)..................................................

39

Қолданылған әдебиеттер тізімі...........................................................

46

48

Шағын жинақты мектептің біріктірілген сыныптарында

бірпәндік оқыту принциптері

Әдістемелік құрал

Басуға 19.04.2013 ж. қол қойылды. Пішімі 60×84

1/

16

. Қағазы офсеттік. Офсеттік басылыс.

Қаріп түрі «Times New Roman». Шартты баспа табағы 3,0.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

«Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы» РМҚК

010000, Астана қ., Достық көш., 20, 13 қабат.