Шет тілін оқыту әдістемесі пәні бойынша Тақырып: «Жазуға үйретуде кездесетін қиыншылықтар және оларды шешу жолдары» Орындаған
жүктеу/скачать 51,45 Kb.
|
Омарханова Санира
| Жазудың фонетикалық принципі «Сөйлегенше жаз»; бұл жағдайда жазудың негізі - айтылу. Жазушы өзі айтатын сөздердің дыбыстарын ерекшелеп, оларды қабылданған әріптермен негізгі мағынасында жеткізеді. Бұл әріп пен айтылымның арасында сәйкестікті жасайды, мысалы, pen, sit, stand, on. Дыбыстық талдау орфографияның фонетикалық принципінің негізіне айналады: жазушыдан тек жазып алған сөздердің дыбыстарын естіп, ерекшелеп, сосын сәйкес әріптермен бекіту талап етіледі.
Жазудың морфологиялық принципі - бұл басқа морфемалардың сабақтас формалардағы немесе сөздердегі жазбаларда әрқашан біртұтас графикалық бейнені сақтауы. Мысалы, write, rewrite, writer, write, write сөздеріндегі writ морфемасы морфеманың дыбысталуы әр түрлі болғанымен, бір ғана графикалық бейнені сақтайды. Басқаша айтқанда, айтылуы сәйкес келмесе де, дұрыс жазылуын берілген графикалық кескінді басқа сабақтас формалардың емлесімен салыстыру арқылы дәлелдеуге болады. Қазіргі ағылшын тілінде жазудың морфологиялық принципі әсіресе зат есімнің көпше түрінің графикалық өрнектелуінде айқын көрінеді: -s, -es; 3-жақтың жекеше осы шақ етістіктері: -s, -es; Өткен шақ етістіктері мен тұрақты етістіктердің өткен шақ шақтары: -ed; жіктік жалғауы –ing; салыстырмалы және үстемдік сын есімдер: -er, -est, т.б. Қазіргі ағылшын тіліндегі белгілі бір ережелерді қолдануға болатын орфографиялық құбылыстарды морфологиялық емлеге де жатқызуға болады деген пікір бар. Бұған төменде келтірілген емле құбылыстары кіреді: дыбыссыз е жазу: take, nine, rose; -es, -ed жалғауы кезінде у әрпінің орнына і әрпі қойылады, егер оның алдында дауыссыз дыбыс болса: city-cities, cry-cried; -ing жалғауын қосқанда у-ны барлық жағдайда сақтау: play-playing, say-saying; - дауысты дыбыс қысқа болу үшін буынды қосқанда дауыссыз дыбысты қосарландыру: sit-sitting, run-running; сөз соңында v-ден кейін e-нің жазылуы: live, have, give, leave; - е, і, у дыбыстарының алдында с жазу: face, city, cycle; - сұраулы сөздерде wh әріп тіркесін жазу: what, who, when, where, whose, whom; - сөздердегі qu әріп тіркесінің емлесі: quite, question Осылайша, қазіргі ағылшын тілінде морфологиялық емле сөздердің жеткілікті үлкен санын құрайды деген қорытынды жасауға болады және бұл емлені оқыту кезінде ескерілуі керек. Ағылшын тілінде жазылуы фонетикалық және морфологиялық принциптерге бағынатын сөздердің аздығына қарамастан, ағылшын орфографиясының негізгі принципі тарихи немесе дәстүрлі принцип болып табылады. Тарихи емлелерге фонетикалық тұрғыдан да, морфологиялық тұрғыдан да түсіндірілмейтіндер жатады - олар жоғалып кеткен айтылу нормаларын, бұрын қолданылған әртүрлі емле әдістерін көрсетеді немесе әдетте дәстүрге айналған кездейсоқ емле, мысалы, answer, busy, one , island, listen. Дәстүрлі емлелер біртекті топты білдірмейді. Оларды тек тіл тарихының көмегімен ғана түсіндіруге болады, тіпті ол кезде де емес. Сөздердің орфографиялық көрінісі көп жағдайда олардың этимологиясын анықтауға көмектеседі. Графеманың белгілі бір комбинациялары, тіпті кез келген әріп-дыбыстық қатынас орнағанға дейін, сөздің ағылшын тілін немесе басқа тілдерден алынғанын анықтауға мүмкіндік береді. Мысалы, [i], [ou], [ju] естілсе, ағылшын сөздерінің соңында i, ou, eu ешқашан жазылмайды, бірақ y, ow, ew жазылады. Мұндай үлгілерді меңгеру студенттерге емлені меңгеруге көмектеседі, өйткені тек дыбыстық көріністер жеткіліксіз, сіз жазуға да, оқуға да «қызмет ететін» белгілі бір ережелерді білуіңіз керек. Мектептегі лексикалық минимумды жазу принциптері бойынша талдау сөздердің шамамен 70% тарихи принцип бойынша жазылғанын көрсетеді. Жазу принциптері бойынша лексикалық минимумның жіктелуі орфографиялық материалды анықтауға көмектеседі, оны игеру мектеп оқушыларына айтарлықтай қиындықтар туғызады және олардан ең көп күш пен уақытты қажет етеді. Осыған байланысты барлық орфографиялық материалды меңгерудегі қиындық дәрежесіне қарай саралау қажет сияқты. Топтастыру негізінде сөздердің емлесін үйренуді құру ұсынылады. Әр топтағы сөздер графикалық және айтылу белгілерінің бірлігі арқылы біріктіріліп, тірек сөздер арқылы беріледі. Топтастыру дауысты дыбыстардың буынның үш түріне, сондай-ақ дауысты дыбыстардың типтік әріптік тіркестеріне (ea, ou, oi, au, oo , т.б.), дауыссыз дыбыстардың (ч, ш, th, cch, sh, th, ckk, т.б.) оқылуына негізделген, дауыстылар мен дауыстылар w (h) a, ci, ge, т.б. дауыстылар мен дауыссыздар (ow, ew, ild, т.б.). Ерекшеліктер бұл топтарға кірмейді. Ұсынылып отырған сөздерді топтастыру ағылшын тілінің оқылу және жазылу ерекшеліктерін ескереді. Дегенмен, емлеге үйрету үшін осы ерекшеліктерден басқа мыналарды ескерген жөн: Сөздердің графикалық және дыбыстық бейнелерінің сәйкес келмеуіне байланысты әр түрлі орфографиялық қиындықтар. Мысалы, фонетикалық принципке бағынатын сөздер ең оңай, ал тарихи жазу принципіне негізделген сөздер қиынырақ деп саналады. Оқытудағы сараланған әдіс мұғалімнен әртүрлі қиындық дәрежесі; Қиындықтардың біркелкілігі; бір қатардағы қиындықты білдіретін сөздер тобына біріктірілуі керек. Жазу мен оқуды қатар оқыту дыбыс-әріп сәйкестігін тиімді меңгеруге мүмкіндік береді. Орфографиялық дағдылар белгілі бір тілде қабылданған сөздерді жазу принциптеріне негізделеді. жүктеу/скачать 51,45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|