Шет тілін оқыту әдістемесі пәні бойынша Тақырып: «Жазуға үйретуде кездесетін қиыншылықтар және оларды шешу жолдары» Орындаған
Жазу мен жазуды үйретуде кездесетін қиындықтар
жүктеу/скачать 51,45 Kb.
|
Омарханова Санира
Шет тілінде жазуды үйрену кезінде орфографияны меңгеруде бірқатар қиындықтар туындайды. Ағылшын тіліндегі емледегі қиындықтардың бірі - сөздің дыбысы мен оны графикалық бейнелеудің мүмкін тәсілдері арасындағы сәйкессіздік. Мұндай сәйкессіздіктің жарқын мысалы, right және write сөздері болуы мүмкін. Ағылшын тіліндегі емленің қиындықтары сол сөздердегі әріп-дыбыс және дыбыс-әріп сәйкестігінің сәйкес келмеуі мүмкін екендігімен де анықталады, нәтижесінде кейбір жағдайларда сөзді жазу оңай, бірақ оқу қиын, ал басқаларында, керісінше, оқу оңай, бірақ жазу қиын. Мысалы, thin, this сөздерді жазу оңай, бірақ оқу қиын, өйткені th диграфының әріп-дыбыстық сәйкестіктері екі мәнді және бұл сөздердің жазылуындағы ешнәрсе диграфтың дауысты мағынасын көрсетпейді. Ағылшын тілінің орфографиялық қиындықтары этимологиялық емлелердің айтарлықтай санына да байланысты, олар ең қиындардың қатарында. Мектеп оқушыларын оқыту кезінде аталған емлелік қиындықтарды ескеру қажет. Оларды жеңу үшін белгілі бір дәрежеде принциптерге сүйену көмектеседі: фонетикалық, морфологиялық және дәстүрлі. Шетел тілі сабағында жазуға үйретудегі қиындықтарға сүйене отырып, ғалымдар сөздің 5 тобын анықтады. І топқа емленің фонетикалық принципіне бағынатын bed, not, sit сияқты тұйық буынды бір буынды сөздер жатады. Бұлар емле жағынан ең оңай сөздер, өйткені олардағы дыбыстар мен әріптердің саны фонематикалық. Сонымен қатар, бұл сөздер негізінен қазақ тіліндегі сөздердің емлесіне жақын, мұнда бір дыбыс, әдетте, бір әріпке сәйкес келеді. ІІ топқа name, like, nose т.б буыны ашық сөздер жатады.Бұл сөздердің орфоэпиясы І топтағы сөздермен салыстырылады, өйткені соңғы е ауызекі сөзде дыбыстық баламасы жоқ. Сонымен қатар сөз соңында бірдей «мылқау» е болуы емлені жеңілдетеді, өйткені негізгі дауысты дыбыстың өз алфавиттік дыбысы бар. ІІІ топ құрамында дауысты +r әріп тіркесі бар сөздерден тұрады, мысалы arm, form, first, turn. Мұндай сөздердің емлесі оқушылар үшін үлкен қиындық туғызады: олардың құрамындағы әріп тіркестерінің дыбыс түрі бірдей болғанымен (екпінді буында әрқашан ұзын дыбыс), алайда ir, er, ur әріп тіркестері дыбыс [ә:] жеткізу үшін қолданылады. IV топқа ee, ea, oo, ou, oi, oy, ai, ay, ei, ey, wh, wr дауыссыз дыбыстарының типтік әріптік тіркестері, сондай-ақ aw, ow, ew, al, ild дауыстылары мен дауыссыз дыбыстары бар сөздер жатады. Бұл топтағы сөздерді жазудың күрделілігі олардың бір мәнді дыбыс-әріп сәйкестігінің болмауында: ea әріп тіркесі болады оқуға [i:] – clean, [e] - head, [ei] – break ретінде. Бірқатар әріп тіркесімдері (мысалы, ai, ay, ei, ey,) бірдей оқылады - [ei]. Дегенмен, бұл сөздер белгілі бір тәртіп пен жүйелеуге ие. Жазылуы ұқсас бірнеше сөздерді таңдауға болады, мысалы, house, mouse, blouse, out, trousers; east, meat, team; green, need, keep, сонымен қатар әр түрлі әріп тіркестерінің бірдей дыбысы олардың сөздегі орнына байланысты болатынында белгілі бір заңдылық бар: may-main, boy-point, they-eight. Ереже сипатын алған мұндай тұрақты құбылыстарды оқушылардың бойына сіңіру оқуды да, орфографияны да үйретуде маңызды рөл атқарады. Талданатын мектеп лексикалық минимумы сөздерінің V тобын күрделі деп аталатын, жазылуы тарихи принципке бағынатын сөздер құрайды, мысалы, one, busy, answer, two, daughter, сәйкес келеді. Мұндай сөздердің жазылуын меңгеру қимылдарды қайталау және дыбыс-әріп сәйкестігін орнату арқылы көрнекі бейнелеу негізінде ғана мүмкін болады. Мектептің лексикалық минимумына таңдап алынған топтар тұрғысынан талдау жасау, ең көп топ IV, V топ сөздері екенін көрсетеді. Сонымен, IV топта ассимиляцияланған сөздердің жалпы көлемінің 65 пайызы күрделі сөздер. Егер мектеп оқушыларының арасында қарапайым сөздердің де сіңісіп кетуі алғашқы кезде күрделі қиындық тудыратынын ескерсек, орфографиялық дағдыны қалыптастыру үшін сөзді берік меңгеру үшін оқуды да, жазуды да ұзақ жаттықтыру қажет екені анық. графема-фонемалық сәйкестіктер. Орфографияны меңгерудегі қиындықтарды жоюға бағытталған жаттығулар. Шет тілі сабағында жазуды үйрету кезінде ана тілі мен оқытылатын шет тілі арасындағы сәйкессіздікке байланысты орфографиялық дағдыларды меңгеруде бірқатар қиындықтар туындайды. Шет тілін жазу мен жазуға үйретудің негізгі әдістері жаттығулар мен тапсырмалар болып табылады. Жаттығулар жазу дағдыларын жетілдіруге бағытталған және қайталауды қамтамасыз етеді. Тапсырмалар бірнеше жаттығуларды қамтуы және сабақтың әртүрлі кезеңдеріне қосылуы мүмкін. Жазуды үйрену – мақсатқа жетуге әкелетін жаттығулар мен тапсырмаларды орындау. Сөз дыбысы мен оның графикалық бейнеленуінің мүмкін жолдары арасындағы сәйкессіздігіне арналған жаттығулар. Мысалы, right и write сөздің транскрипциясы үшін оның емлесін таңдаңыз; сөзге оның транскрипциялық белгісін таңдаңыз; тізімнен әріптері түсіп қалған сөздерді табыңдар, бос орындарды толтырыңыз; суреттерді пайдалана отырып, астындағы сөздердің орнына әр түрлі орындағы түсіп қалған әріптерді қойындар (сөздің басында, ортасында, соңында); сөздердегі түсіп қалған әріптерді толтырыңдар; тізімнен түбірлері ортақ немесе басқа сөзжасам элементтері бар сөздерді жазып алу, олардың жазылуы мен айтылуын талдау, мағыналарын салыстырыңдар. жазылған сөздердегі түбірдің (жұрнақ, префикс) астын сызындар. Дыбыс – әріп және әріп – дыбыс сәйкестігінің сәйкессіздігіне аарналған жаттығулар. Мысалы, thin, this, them. транскрипцияны көрсетілген сөздермен сәйкестендіріңіз, берілген дыбыс қандай позицияда және қандай сөздерде айтылатынын айтыңдар; сөздер тізімінен дыбыс-әріп сәйкестігін тауып, осы сөздерді оқып, жазып алындар; осы сөздерді дыбыс-әріп сәйкестігіне қарай топтастырындар; бірқатар сөздердің ішінен дыбыс-әріп сәйкестігі ережеге бағынбайтын сөздерді таңдаңыз; барлық сөздерді оқу ережесіне сәйкес оқып, жазып алындар; осы сөздерді оқу түріне қарай топтастырындар; тізімнен ереже бойынша оқылмайтын сөздерді таңдаңыз. Сөздердің дәстүрлі (тарихи) емлесі. сөздердегі түсіп қалған әріптерді толтырындар; ереже бойынша оқылмаған сөздер тізімінен таңдандар; сөздердің тізімін тыңдап, айтылмағандарын белгілендер; сөздің транскрипциясын, графемасын және аудармасын сәйкестендіріңіз; тізімнен (мәтіннен) таныс сөздерді табу, оларды айту, мәнін қою; әдейі қателерді түзету; кроссвордты шешу жүктеу/скачать 51,45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|