21. Орталық жүйке жүйесінің қабыну аурулары: миелит-анықтамасы, этиологиясы, клиникалық көрінісі. Миелит – жұлыннын ақ (лейкомиелит) және сұр (полиомиелит) затынын закымдалуымен жүретін қабынулык ауру.
Этиологиясы және патогенезі. Миелиттер ілкі, яғни, ноотропты вирус аркылы туындайтын (Herpeszoster, полиомиелит, құтыру вирусы) және салдарлық, генерализденген инфекциялық аурулардын асқынунан (кызылша,скарлатина, іш сүзегі, тумау, мерез, сепсис) немесе ірінді инфекция ошағы (пневмония, остеомиелит). Жұлынға инфекциянын гематогенді жолмен тусу мумкін, яғни, жараланған кезде. Миеелиттін өткір және өткірлеу түрін ажыратады. Өткірлеу турінін патогенезінде аутоиммунды реакциялар манызды рөл аткарады. Олар паранеопластикалык процесс салдарынан болуы мумкін, поствакциналды миелиттер.
Клиникалык көрінісі. Миелиттін клиникалық көрінісі жалпы инфекциялык симптомдармен көрінеді - температуранын 38-39 °С тан жоғарылауы, калтырау, қызба. Неврологиялык көрінісі шамалы түбіршіктердін ауырсынуымен және арқанын, кеуденін, аяктын парестезиясымен басталады. Сосын ауырсыну жоғарылайды және қозғалткыш, сезімтал, жамбас куысынын бузылыстарына дейін барады. Клиникалык көрінісі патологиялык процесс денгейінде аныкталады және қозғалткыш, сезімтал, вегетативті функциялардын закымдалу симптомдарымен көрінеді. Миелиттін бел бөліміндегі жұлыны закымдалғанда перифериялык парапарез, жамбастык бұзылыстар, яғни, зәр мен нәжісті шынайы ұстай алмаушылықпен көрінеді. Миелиттін кеуделік бөліміндегі жұлыны зақымдалғанда төменгі спастикалык салдану, жамбастык бұзылыстар, яғни, зәр мен нәжістін токтауы, кейіннен ұстай алмаушылыкка ауысып кетеді. Жулыннын мойындык бөлігінің закымдалуы кезінде жоғарғы әлсіз және төменгі спастикалык параплегия дамиды. Жоғарғы мойын бөлімінін миелиті кезінде спастикалык тетраплегиямен, көкеттік нервтін зақымдалуы мен тыныс алудын бузылысымен, кейде бульбарлык бузылыстармен көрінеді.
Жедел көлденең миелит кезінде булшыкет тонусы ошактын локализациясына байланыссыз, диафиздін пайда болуына байланысты бірнеше уакыт бойы төмен болады. Сезімталдыктын гипестезия немесе анестезия түрінде көрінуі жоғарғы закымдалған сегменттін шекарасына сәйкес, өткізгіштік құрылымды және сол иннервациялайтын аймакка тән болады. Табан және сан суйектерінін улкен бөліктерінде, сегізкөздін салдануы тез, кейде алғашкы күндері дамиды. Сирек жағдайда кабынулык процесс жулыннын жарты бөлігін ғана камтиды және ол Броун-Секар синдромынын клиникасымен көрінеді.