Шеткері мотонейронның зақымдану симптомдары

30 БАЛЛ

1. 
   Шеткері мотонейронның зақымдану симптомдары.
   

шеткері мотонейрон. жулыннын алдынгы муйізінде улкен жане кіші альфа-және гамма-жасушалары жатады. Алдынғы муйіздін неирондары мултиполярлы.
Олардын дендриттерінін афферентті және эфферентті жуйелермен синапти-
калык байланысы бар. Жульннын алдынғы муйізінде мотонейрондар топ курап, бірнеше багана курайды. Бул баганаларда арнайы соматотопикалык рет бар.
Мойын бөлімінде латералды орналаскан жулыннын алдынғы муйізінін мо-тонейрондары кол мен білезікті иннервациялайды, ал дисталды орналаскан мотонейрондар мойын мен кеуде болімінін булшыкеттерін иннервациялайды.
Бел болімінін мотонейрондары аяк пен табанды, сол сиякты латералды орна-ласкан, ал медиалды дене булиыкеттерін иннервациялайды. Тек кейбір проприорецепторлык импульстер гана жарты шардын кыртысына жетеді, кобісі сакиналык кері байланыс аркылы беріліп кыртыстык дәрежеге жетпейді. Бул элемент рефлекстері, негізгі ерікті жане баскада козгалыс, сол сиякты статикалык рефлекстерге кызмет етеді. Ол ауырлык кушине кері әсер етеді.
Ерікті жене рефлекстік козгалыс белсенділігіне кобесе жука аксондар катысады. Олардын козгалтқыш бірліктері оте алсіз жиырылуга әсерлеседі, ол булшыкет жиырылудын бастапкы фазасында жінішке реттелуін камтамасыз етеді.
Козгалткыш бірліктердін косылуынан улкен диаметрлі альфа-мотонейрондар аксондары іске косылады, ол булшыкеттік кысымнын жогарлауымен журеді. Козгалткыш бірліктердін косылуы аксон диаметрінін улғаю ретіне байланысты.

2. 
   Орталық мотонейрондың зақымдану симптомдары.
   

Орталык мотонейрон. Булшыкеттердін ерікті козгалысы улкен жарты шар
кыртысынан шыккан узын жуйке талшыктарынын жулыннын алдынғы
муйізінін клеткаларына келген импульстер аркылы журеді. Бул талшыктар
козгалгкыш немесе пирамидалык жолды курайды. Көмей мен жуткыншакты иннервациялайтын нейрондар прецентралы кыртыстын төменгі бөлігінде орналаскан. Әрі карай жогарлаушы ретпен бет, кол, дене, аякты иннервациялаитын нейрондар орналасады. Сонымен, адамнын барлык денесінін бөліктері прецентралды кыртыста керісінше томеннен жогары орналаскан.
Мотонейрон аксондары екі төмендеген жол курайды - кыртыс-ядролы, ол бас суйек жуике ядроларына багыгталады және адамда куштірек кыртыс жулындык жол бар, ол жулыннын алдыңғы муйізіне багытталады. Жулыннын мойындық және кеуделік болімінде онын тармактары козгалтқыш нейрондармен байланысады, ол мойын, дене, тыныс алу булшыкеттерін екі жакты иннервациялайды, сонын себебінен дөрекі бір жакты закымдану кезінде тыныс алу сакталады.
Карама-карсы жакка откен тармактар латералды пирамидалык жол кура-
мында латералды канатшалар бойымен томен туседі. 90% тармак косымша нейрондармен синапс курап, жулыннын алдынғы мүйізінін альфа және гамма-мотонейрондарымен байланысады. Пирамидалык жолдын тек жартысы олигосинаптикалык екі неиронды жолдын курамында болатынын есте сактауымыз керек. Томендеген тармактардын коп болігі полисинаптикалык жол курайды, ол жуйке жуйеснин әр турлі боліктерінен акпарат әкеледі. Жулынын арткы тубіршегінен косылатын және рецепторлардан акпарат беретін афферентті талшыктар, олиго жане полисинаптикалык козгалткыш нейрондардын белсенділігін арттырады.

3. 
   Шеткілік және спастикалық салданудың белгілері және айырмашылықтары.
   

Орталык салдану.Кыртыста прецентральді иірімде орналаскан денесі немесе аксоннын бойлап жаткан жерінін кез келген жерінде закымдалуы кезінде пайда болады. Бул жагдайда екінші нейрон өзінін кызметтік кабілетін толык сактайды. Бунда тек бірінші нейроннын тежегіш кызметі бузылады.Екінші нейроннын автономдык кызмет етуі орталык нейронмен тежеле отыратын ежелгі рефлекстердін жандануына әкеледі. Буны - патологиялык рефлекстер деп атайды. Рефлекстердін екі турін айырады, жиырылыш жане жазылгыш рефлекстер. Шеткері салдану. Бул салдану екі нейронды жолдын булшык етті жуйкелендіретін екінші нейроннын закымдалуы натижесінде пайда болады. Екінші нейрон ол жулыннын алдынғы муйізшесінде орналаскан улкен альфа мотонейроны болы табылады. Аяк пен колдын сінірлер мен периостальді рефлекторлы шенбердін курамында альфа мотонейрондардын, болуына байланысты онын кез-келген бойында закымдалу, сінір рефлексінін жойылуына немесе арефлексияга аль келеді. Арефлексия шеткері салданудың негізгі белгісі болып саналады.

4. 
   Психиатрияда және наркологияда қолданылатын негізгі зерттеу әдістерін атаңыз
   

Сурау әдісі. Клиникалық зерттеу кезінде дәрігерге психикалық науқастармен белгілі дағдыларды қажет ететін тікелей қатынасқа түсуіне тура келеді. Мұндай дағдылар студенттердің психиатрия курсын өтуінде түзіліп, кейін дәрігерлік қызметінде толығымен қалыптасады. Егер дәрігер науқасты тиянақты түсінушілікпен тыңдаса, ол өз күйзелісін аша түседі, психикалық патологияны анықтау оңайға түседі. Науқастың сөздеріне күлуге, оның сандырақтық ойларына сөз таластыруға, ауру диагнозы жайлы анықтама беруге болмайды, науқаспен достық, еркін тақырыпта әңгімелесуге болмайды. Науқаспен және оның туыстарымен жеке сөйлесу керек, әңгіме мазмұны басқа науқастарға мәлім болмауы керек. Шағымдарын анықтау және анамнез жинау сұрастыру тәсілімен іске асырылады. Психикалық дерт науқастың өзге адамдармен қарым-қатынасын, дерт көріністеріне сыни көзқарасын өзгертеді. Мұның барлығы сұрастыру кезінде ақпараттың толыққандылығына және мазмұнына әсерін тигізеді. Сонымен, психоз жағдайындағы науқас өзін дені сау деп санай отырып, ешқандай шағымдар айтпай, ауруын жасыруы мүмкін. Анамнезді тек аурудың сөздерінен ғана емес, сонымен қатар басқа да науқасты танитын адамдардан жинаған дұрыс. Науқастан жиналған анамнез (субъективті анамнез) есте сақтау, сана бұзылуында, сандырақ жағдайларында, диссимуляция кезінде дұрыс мәлімет бермеуі мүмкін. Науқас кейде өзінің туысқандарындағы бар психикалық аурулар жайында, балалық шағының ерекшеліктері жөнінде, басынан өткерген соматикалық аурулары, бас-ми жарақаттары, орын алған талмалар, ұстамалары жайында біле бермейді. Мұндай жағдайларда туыстарын, достарын, көршілерін сұрастыру қажет — мұны объективті анамнез деп атайды. Обьективті анамнезді науқастың қатысуымен жинауға болмайды. Бацылау әдісі. Науқасты сұрай отырып, дәрігер оның сұрақтарға реакциясына, жүріс-тұрысына, мимикасына көңіл аударады. Бұл тексерудің маңыздылығы ауруды сұрастыру қиындаған жағдайда, яғни, ступор, сананың өзгерген жағдайында, естің дөрекі бұзылыстарында, негативизімде және диссимуляциялық жағдайларда артады. Сұраудың және бақылаудың нәтижесінде дәрігер аурудың психикалық жағдайын суреттеп көрсетеді. Неврологиялық статус. Неврологиялық клиникадағы сияқты тексеріледі. Психикалық бұзылыстар бас миының күрделі бұзылыстарының нәтижесінде болатындықтан, психикалық науқастарда пайда болған неврологиялық белгілер сирек кездесетін жағдай емес. Бұндай жағдай көбіне органикалық психоздарда кездеседі: жарақаттық, инфекциялық, қан тамырлық, интоксикацияға, бас миы ісігіне байланысты. Бас сүйегінің 12 жұп жүйкесі, сіңірлік периостальды және құрсақ рефлекстері, сезімталдық, координациялық сынамаларды орындау, вегетативті жүйке жүйесінің жағдайы тексеріледі. Психиатриядағы экспериментальды-психологиялық зерттеу клиникалық психопатологиялық зерттеулердің жалғасы болып табылады, яғни оның жауапты кезендерінде, диагностикада, дифференциалды диагностикада және клиникалық сұрақтарды шешуде, әлеуметтік еңбекті бастағандағы емнің нәтижелілігін бағалауда және реабилитациялық жоспарлауда, экспертизалар және кәсіби сараптауда маңызы зор. 10 сөзді жаттау. Науқасқа бірнеше рет қайталап (5 ретке дейін) 10 сөзді жаттатамыз. 50-60 мин кейін науқастан дайындықсыз түрде жаңағы сөздерді қайталауын сұраймыз. Науқастың есінде қалған ақпарат бекітіледі: қызмет нәтижесі графикалық, еске сақтау қисық сызығы түрінде көрсетіледі. Қалыпты жағдайда ақпараттың есте сақталуы қайталаған сайын көбейеді, ал жоғары қажуда, естің бұзылуында ол біртіндеп азаяды немесе бірқалыпта қалуы мүмкін. Тұрақсыз назар әсерінен қисық сызық «зигзаг» тәрізді болады. Келесі тест топтары ойлау мен интеллект мүмкіндіктерін зерттеуде қолданылады. Әңгімені еске түсіру. Мәтінді түсіну мен есте сақтауды, ауызша және жазбаша сөйлеу ерекшеліктерін зерттеу керек. Науқастан алдын ала терілген мәтінмысалды, қысқа әңгімелерді тыңдауын немесе өзі оқып шығуын өтінеді. Одан кейін ол мәтіннің мазмұнын ауызша не жазбаша түрде жеткізуі керек. Солай мәтіннің құрылымы мен күрделілігіне қарай тапсырманың қиындық дәрежесін өзгертуге болады.

5. 
   Пирамида жүйесінің орталық және шеткері (перифериялық) нейроны.
   

Пирамидті жолдын закымдануынын екі негізгі синдромы бар, ол -орталык және перифериялык козгалткыш нейрондарынын патологиялык процеске катысуымен журеді. Кыртысты-жулындык жолдын кез келген денгейдегі орталык мотонейроннын закымдануы орталык (спастикалык) салдануды, ал перифериялык мотонейроннын закымдануы перифериялык (әлсіз) салдану-
ды тудырады.
Перифериялык паралич (парез) кез келген денгейдегі перифериялык мото-нейроннын закымдануы кезінде дамиды (нейроннын денесі жулыннын алдынғы муйізінде немесе бас-ми нервісінін козгалткыш ядросы ми баганында, жулыннын алдынғы тубіршегі немесе бас-ми нервісінін козгалткыш тубіршегі, орімдер және перифериялык нервтер). Закымдану жулыннын алдынғы буйірін, алдынғы тубіршектерді және перифериялык нервтерді камтуы мумкін. Закым-далған булшыкеттер ерікті жэне рефлекторлы козгалыстарын жогалтады
Булшыкеттер салданып кана коймайды, сонымен катар, гипотонуста бо-
лады (булшыкеттердін гипо- немесе атониясы). Сінірлік және периосталды рефлекстердін тежелу (рефлексия немесе гипорефлексия), моносинаптикалык рефлекстік доганын созылута байланысты узілуі. Бірнеше аптадан кейін булшыкеттер атрофисы және салданган булшыкегтердін кайта калпына келу реакцияы аныкталады. Ягни, жулыннын алдынғы муйізіндегі мотонейрондар булшыкеттердін калыпты кызметінін негізі больш табылатын булшыкеттер трофикасына әсер етеді. Орталык салдану - улкен жарты шарлардын козалткыш аймактары немесе пирамидті жол закымданганда, ерікті козғалыстарды камтамасыз ететін кыртыстан жулыннын алдынғы муйізіне дейін импульстердін берілу процесі бузылады. Нәтижесінде сәйкес булшыкеттердін салдануы болады. Орталык салданудын негізгі симптомдары белсенді козгалыстардын кушінін томендеу жане колемінін шектелу болып табылады (геми-, пара-, тетрапарездер; булшыкет тонусынын спастикалык кушейуі (гипертонус); сінірлік, периосталды жене проприорецептивті рефлекстердін кушейуі, рефлексогенді аймактардын кенеюі, клонустардын пайда болуы; тері реф-лекстерінін томендеу немесе жогалуы (курсактык, кремастерлік, табандык); патологиялык рефлекстердін пайда болуы (Бабинский, Россолимо жоне т.б.); корганыш рефлекстерінін пайда болуы; патологиялык синкинезиялардын пайда болу, кайта калпына келу әрекетінін болмауы.

6. 
   Меншікті сезім: жай және күрделі. Бұзылу симптомдарын түсіндіріп жазыңыз.
   

Терең сезімталдықтың және жартылай жанасу сезімталдығы талшықтары жұлынға кірісімен оның артқы мүйізіне соқпай, артқы:^: діңгекке қарай бағытталады. Жұлынның артқы діңгегінде аталған талшықтар Голль және Бурдах будаларын (шоғырларын) құрастырады. Голль шоғыры дененің төменгі бөлігі мен аяқтағы, ал Бурдах шоғыры дененің жоғарғы бөлігіндегі импульстарды алып жүреді. Голль және Бурдах шоғырлары өз жағымен жоғары көтеріліп сопақша мида өздері аттас ядроларда тоғысады. Мұнда екінші невронның клеткалары бар. Екінші неврондардың аксондары төменгі олива деңгейінде айқасып, медиалдық тұзақ түрінде байланады да үстірт сезімталдық жолымен тоғысады және көру төмпешігінің артқы ішіндегі ядрода аяқталады.