) Мүдделер қақтығысы ұғымы жане мазмұны

Әлеуметтік іс-әрекет барысында қарсы жақтардың мүдделерінің, мақсаттарының, жеке тұлғалар мен топтардың қажеттіліктерінің қайшылыққа ұшырауы, күресі.

Әлеуметтануда және саяси теориядабұлұғымдытүсіндірудіңәртүрліәдістемелікқырлары бар. Солардыңбірі - мінез-құлықтық (бихевиористік) - қақтығыстыжекеадамнемесетұлғаөзмақсатына, мүдделерінежетудікөздеп, оғанұқсаснемесебірдеймақсат пен мүдденікөздегенқарсыжақтыығыстыру не бағындыруғаталпынатынәлеуметтік процесс ретіндебейнелейді. Қақтығыс, сондай-ақәртүрлімақсаттағы, бірақ, оны жүзегеасырудабірдейқұралдарқолданатынтоптардыңарасында да болуымүмкін. Қақтығыстақашан да қарсыластың бар екендігінтүйсіну бар, екіжақтың да діттегендері мен мақсаттарыанықбелгіленген. Қақтығыстарөзгеқұндылықтаржүйе- сінқабылдамау, қарсыласқажағымсызқатынастардыңымырасызқайшылығынегізіндетуады. Бұлұғымныңеңтанымалтүсіндірмесі американ әлеуметтанушысы Л.Козерге тиесілі. Оныңпікірінше, қақтығыс - қарсыласушыжақтардыңарасындажетіспейтінресурстарүшінкүрестуғызып, бәсекелестіқарусыздандырып, залалынтигізіп, тіптішеттетугедейінбаратынмінез-құлық. Күресретіндегіқақтығысанықтамасындаашыққарсылыққакөшетінсубъектердіңөзарақатынасыныңширығуыерекшекөңілаударудыталапетеді.

Себептері.Әлеуметтік қақтығыстардың себептері - қоғамның жіктерінің арасында шиеленісті туғызатын объективті және субъективті факторлар. Олар алуан түрлі. Марксистік сараптамалық дәстүрге сай төңкерістің объективті негізі ретінде қоғамның өндіруші күштері мен қалыптасқан өндірістік қатынастардың арасындағы қайшылықтар қарастырылады. Сонымен қатар, өндірістің жаңа тәсілдері мен саяси қатынастардың бұрынғы жүйесінің арасындағы қайшылықтар да аталады. Бұл қайшылықтар әлеуметтік ширығушылықтың шиеленісуіне апаратын қоғамдық қатынастар жағдайының төмендеуінен көрініс табады. Ал, кейбір жағдайларда ол тіпті, үстемдік етуші және бағынушы әлеуметтік топтардың арасындағы ашық қарсылыққа ұласады.