Сіби білім беру
жүктеу/скачать 9,83 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1
Х бір фазалы айнымалы тоқты өткізеді және оны амперметрмен өлшейді, ал З және Т электродтары арасында көмекші потенциалдық өзекті батырып, З жерге тұйықтаушымен кернеуді вольтметрмен өлшейді. Амперметрді, вольтметрді жне трансформаторды қолданумен жерге тұйықтаушы кедергісін өлшеу келесі тәртіпте жүргізіледі. Жерге П және Т электродтары қағылады(ұштарында ұзындығы шамамен 1 м болатын болат өзектер ұшталған). Жеке сымдармен жерге тұйықтаушыға және осы электродтарға амперметр және вольтметр жалғанады. Вольтметрмен жерге тұйықтаушы және П өзегі арасында кернеудің жоқ екендігін тексереді. Егер аспап қандай да бір кернеуді көрсетсе, өзектер қашықтығының бағытын өзгертіп немесе олардың арасындағы қашықтықты пропорционалды арттырып, оның нөлдік мәніне қол жеткізеді. Осыдан кейін R кедергісі бар реостатты толықтай енгізеді және желіге Тр трансформаторын қосады. Реостат көмегімен тоқ күшін біртіндеп арттырады және амперметр және вольметр көмегімен көрсеткіштерді қадағалайды (аспаптар бойынша бір уақыттағы есептеу олардың көрсеткіштерін ең үлкен дәлдікпен тіркеуге болатын сәтте жүргізіледі). Өлшеу деректері бойынша жерге тұйықтау кедергісін есептейді, осы кезде Ом заңын пайдаланады: R s = U x / I x . Кем дегенде үш өлшеу жүргізеді және есептеу үшін алынған мәндердің орташа арифметикалық шамасын қабылдайды. Осындай өлшеу артықшылықтары өте кіші кедергілерді (Омның жүздік үлестеріне дейін) анықтау дәлдігінде және мүмкіндігінде негізделеді; кемшіліктер екі өлшеу аспабының және трансформатордың болуының қажеттілігі, желі кернеуі тербелістерінің өлшеу дәлдігіне тигізетін әсері, тікелей есептеудің жоқтығы және өлшеу жүргізетін адамдар үшін жоғары қауіп болып табылады. 148 5.10 сур. МС-08 аспабының желдетілген сұлбасы: 1 — логометр; 2 — генератор; 3 — тоқ айырғышы; 4 — түзеткіш Осы әдісті негізінен электрлік стансалардың және қуатты аудандық трансформаторлық қосалқы стансалардың жерге тұйықтаушыларының кедергілерін өлшеу үшін пайдаланады. Жерге тұйықтау кедергісін сонымен қатар МС-08 аспабымен (5.10 сур.) өлшеуге болады, онда үш шкала бар (10...1000, 1...100 және 0,1.10 Ом), оның жұмысы магнитті-электрлік логометрмен бір уақытта тоқ және кернеу өлшеу қағидатында негізделген. Логометр деп екі электрлік шамалар қатынасын, көптеген жағдайларда екі тоқ қатынасын өлшейтін көрсететін аспап аталады. Оны тоқтан тәуелді болмайтын электрлік және электрлік емес шамаларды өлшеу үшін пайдаланады (кедергі, фазалардың ығысуы, жиілік, температура, қысым, кеңістіктегі орын ауыстыру және т.б.). Көптеген өлшеу механизмдері сілтемесінің ауытқуы осы механизм арқылы өтетін тоқпен анықталады және өлшенетін шамадан тәуелді болуы мүмкін. Мысалы, электрлік термометрде тоқ тізбек кедергісінен тәуелді, себебі оған резистор қосылған, ал оның кедергісі өлшенетін температураның өзгеруіне байланысты өзгереді. Бірақ Ом заңына сәйкес тоқ сонымен қатар кернеуге пропорционалды. Демек, аспап көрсеткіштері х өлшенетін шамасымен қатар, өзгерістері аспап көрсеткіштерінде сәйкес қателіктер тудыратын электр энергиясы көзінің кернеуінен тәуелді болады. Осындай өлшеулер кезінде кернеу әсерін жою үшін логометрлер кеңінен қолданылады. Логометрде кез келген дерлік жүйенің өлшегіш механизмі болуы мүмкін, бірақ магнитті-электрлік логометрлер кең қолданыс тапқан. Кез келген жүйенің логометрінде айналдырушы және қарсы әрекет ететін моменттер электрлік-механикалық күштермен жасалады және тең дәрежеде кернеуден тәуелді, сондықтан кернеу өзгерісі моменттер қатынасын өзгертпейді, демек, аспап көрсеткіштеріне де әсер етпейді. Мысал ретінде жақтауішілік эллипс тәрізді магниті бар магнитті-электрлік логометрдегі моменттер қатынасын қарастырайық (5.11 сур.). Магнитті- электрлік механизмнің ауа саңылауындағы магнитті индукция біркелкі таралмайды. 149 5.11 сур. Жақтауішілік эллипс тәрізді магнитіі бар магнитті-электрлік логометр құрылысы: 1, 2 — жылжымалы шарғылар 5.12 сур. Омметрде логометр шарғыларын қосу сұлбасы Осы біркелкі емес магнитті өріске белгілі бір бұрыш астында ортақ осьте бекітілген екі жылжымалы шарғы орналастырылады. Оларға тоқты жеткізу үшін айналдырудан механикалық момент тудырмайтын үш жұмсақ күміс шиыршық қолданылады. Тізбекте тоқ болмаған кезде жақсы теңестірілген жылжымалы бөлік тәуелсіз тепе- теңдік күйінде орналасады – сілтеме шкаланың кез келген бөлінісінде тоқтауы мүмкін. Екі шарғының да тоқ тізбектері тұйықталған кезде, жылжымалы бөлікке бағыт бойынша қарама- қарсы екі айналдыру моменті әрекет етеді, олар тоғы бар шарғыларға магнитті өрістің әсер етуі нәтижесінде туындайды. Осы моменттер қарапайым магнитті-электрлік аспапқа анықталатындай анықталады: мұндағы ю 1 , ю 2 — сәйкес шарғылар орамдарының саны; жүктеу/скачать 9,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|