Натрий Элементінің қасиеттері. Қолданылуы. Табиғаттағы ролін өз сөзіңізбен жазып беріңіз.
Периодтық жүйедегі орны
Натрий периодтың III топтың негізгі топшасының элементі, атомдық нөмірі 11; сондықтан ядросындағы протон саны 11, нейтрондар саны 12, электрондық жалпы саны 11, салыстырмалы атомдық массасы 23 ().
Атом құрылысы: Натрийдің электрондары үш электрондық қабаттаорналасқан:
1s2 2s2 2p6 3s1
Валенттілік электроны 3s1, оның кванттық ұяшықта орналасуы: 3s
Валенттілігі I, тотығу дәрежесі 0, + 1.
Табиғатта таралуы: Натрий табиғатта көптеп кездесетін элемент, ол жер қыртысында тарауы бойынша алтыншы орында тұр. Табиғи минералдары: NaCl - галит, ас тұзы, NaNO3 - чили селитрасы, Na3AlF6 - криолит, Na2SO4 10H2O– мирабилит немесе глаубер тұзы,Na2B4O710H2O - бура.
Алынуы Натрий өзінің гидроксидінің немесе хлоридінің балқындысын электролиздеу арқылы алынады.
2NaCl Na+Cl2
Физикалық қасиеттері: Натрий жеңіл (), жұмсақ, жаңа кескен кесіндіде күмістей ақ, балқу температурасы 980C, қайнау температурасы 8830C болатын металл.
Химиялық қасиеттері: Натрий өте химиялық белсенді элемент болғандықтан көптеген химиялық реакцияларға түседі (= - 2,71 В).
а) жай заттармен әрекеттесуі
Оттегімен өте шабатты әрекеттесіп оксид және пероксид түзеді:
2Na + O2 = Na2O2
4Na + O2 = 2Na2O
Натриий пероксиді тотықтырғыш болғандықтан металмен әрекеттесіп оксидіне айналады:
Na2O2 + 2Na = 2Na2O
Натрийді сутек атмосферасында қыздырғанда гидрид түзеді:
2Na+ H2 = 2NaH
Металл гидридтерінде сутек атомының тотығу дәрежесі теріс таңбалы болады (Na+H-). Түзілген гидрид сумен әрекеттесіп сілті және сутегін береді:
NaH + H2O = NaOH + H2
Сілтілік металдар галогендермен галогенидтер, күкіртпен сульфидтер, азотпен нитридтер, фосформен фосфидтер түзеді:
2Na + Cl2 = 2NaCl
2Na + S = Na2S
6Na + N2 = 2Na3N
3Na + P = Na3P
ә) күрделі заттармен әрекеттесуі
Натрий өте белсенді металл болғандықтан судың құрамындағы сутекті бөліп шығарады. Осы сутегінің әсерінең және өте женіл болғандықтан натрийдің кесегі судың бетінде шыр айналып жүреді. Бұл реакцияны өте үлкен сақтықпен жасау керек.
2Na + 2H2O = 2NaOH + H2
Дәл осындай реакция спирттермен де жүреді:
2C2H5OH + 2Na = 2C2H5ONa + H2
натрий этилаты
Қышқылдармен де әрекеттеседі
2Na + 2HCl = 2NaCl + H2
Натрий аммиакта ериді:
2Na + 2NH3 = 2NaNH2 + H2
Достарыңызбен бөлісу: |
