Сынып жетекшісінің тәрбиелік іс-әрекетінің жүйесі Практикалық сабақтың мақсаты

№3-практикалық сабақтың тақырыбы: 
Сынып жетекшісінің тәрбиелік іс-әрекетінің жүйесі 
 
Практикалық сабақтың мақсаты: Сынып жетекшісінің жұмыс 
жүйесімен таныстыру, тәрбие жұмысын ұйымдастыру дағдыларын 
қалыптастыру. 
 
Практикалық сабақта қарастырылатын сұрақтар: 
1. Сынып жетекшісіне қойылатын талаптар 
2. Сынып жетекшісінің жұмыс жүйесі 
3. Сынып жетекшісі жұмысының мазмұны 
4. Сынып пен өоғамдық тәрбие мекемелерінің арасындағы 
шығармашылық байланыс. 
Практикалық сабаққа қысқаша теориялық мәлімет: 
Сынып жетекшісінің міндеті – сан алуан. Сол себепті ол жүргізетін тәрбие 
жұмысы өзінің психологиялық мазмұны жағынан өте күрделі әрі көп ізденісті 
талап етеді.
Сынып жетекшісінің қызметтері 
Мұғалім, белгілі бір сыныпқа балалар ұжымының жетекшісі ретінде 
тағайындалып, жұмысқа кіріскен жағдайда, өзінің қызметін сынып ұжымына 
әрі жекелеген оқушыға қатысты жүзеге асырады. Оның қызметі 3 бағытта 
қарастырылады:
1. Педагогикалық және әлеуметтік гуманитарлық. Оның бұл қызметі 
балаға барлық бағытта көмектесу: оның әлеуметтік қалыптасуы мен дамуына 
жағдай тудыруға, баланың тұлғалық өзекті мәселесін шешуге, оны әлеуметтік 
өмірге араластыру және өз бетінше өмір сүре білуіне көмектесуге бағытталған.
2. Ұйымдастырушылық қызметі. Тәрбие процесін ұйымдастыру. 
Балалардың орынды талап-тілектерін қолдай отыра, ынтымағы жарасқан, 
саналы да белсенді әрі іскер сынып ұжымын қалыптастыру.
3. Оқушылардың жалпы әрекетін басқару. Оған: мақсат қоюшылық, 
жоспарлау, болжам жасау немесе жобалау, бақылау және түзету енгізіп отыру 
қызметін жатқызуға болады.
Сынып жетекшісі осындай жұмыстарды атқару барысында, біріншіден, 
өзінің педагогикалық әрекетінің нәтижесін көре алады. Екіншіден, зерттеу 
жұмысының нәтижесін пайдалануда, оны баланың жеке тұлғасын 
қалыптастыру және дамыту құралына айналдыру мүмкіндігі туындайды. Бұл 
процесс оқушылардың жас ерекшелігі және сынып ұжымының қалыптасу 
дәрежесіне байланысты жүзеге асады.
Тәрбие жұмысының мақсаты баланың жеке тұлғасының даму процесін 
басқару міндеттерін анықтайды. Сондықтан, сынып жетекшісінің мақсат 
қоюшылық қызметі тәрбие жұмысын жоспарлауда көрініс табады.
Бүгінде сынып жетекшілері өздерінің педагогикалық қызметінің 
көлемінің тым көп екендігін айтады. Ол, барлық жерде балалар ұйымы 

жұмыстарының әр түрлілігімен байланысты болса, екінші жағынан көптеген 
мектептен тыс балалар мекемелері қызметінің ақылы жүйеге ауысуы. Соған 
орай мүмкіншілігі жоқ кейбір балалар тобы, оның қызметін көре алмауда. Ол 
сынып жетекшілері үшін де қосымша жұмыс болып табылады. Оның орнын 
толтыру, ендігі жерде сынып жетекшілерінің басты мәселесі болып отыр.
Сынып жетекшісінің құқығы мен міндеттері 
1. Сыныптағы оқушылардың талап-тілектері мен мүдделерін және олардың 
жеке басының ерекшеліктерін жан-жақты зерттеп білу.
2. Сыныптағы оқушылардың не нәрсеге бейімділігін анықтап, оларды 
ынтымағы жарасқан, белсенді, саналы ұжымға біріктіру.
3. Сыныптағы пән мұғалімдері мен мектеп әкімшілігінің және 
оқушылардың ата-аналарының тәрбиелік ықпалын үйлестіру, оқушыларға 
қойылатын педагогикалық талаптардың бірлігін қамтамасыз ету.
4. Тәрбие үрдісінде мектептің, отбасы мен жұртшылықтың тығыз қарым-
қатынасын қамтамасыз ету.
5. Оқушылардың ата-аналармен үнемі байланыс жасап, отбасындағы бала 
тәрбиесіне байланысты педагогикалық оқу, насихат жұмыстарын жүргізу.
6. Оқушыларды тәрбиелеуде сыныптан және мектептен тыс түрлі бағытта 
тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру.
7. Тәрбие мен өзін-өзі тәрбиелеудің бірлігін қамтамасыз ету.
8. Тәрбие қызметінің тұтастығын, жүйелілігін, тәрбиелік шаралардың 
бірлігін қамтамасыз ету.
9. Тәрбиенің негізгі бастауы – ұлттық тәлім-тәрбиені сынып жетекшісі 
қызметінің маңызды бір саласы ретінде қарастыру т.б.
Соңғы жылдары кейбір мектептерде “сынып жетекшісінің” орнына тек 
тәрбие мәселелерімен айналысатын дербес “Сынып тәрбиешісі” деген қызмет 
пайда болуда. Оның себебі, біріншіден, бүгінгі таңдағы әлеуметтік өмірдің 
барлық саласындағы маңызды өзгерістердің ықпалы. Олар қоғамдық және 
тұлғалық қатынастарға кең көлемде ықпал етуде.
Екіншіден, білім беру жүйесінде жаңа сипаттағы оқу орындарының пайда 
болуы: гимназия, лицей т.с.с. Соның барысында кейбір классикалық 
тұрғыдағы білім беретін жалпы орта мектептерінің педагогикалық әрекеті 
өзгеріске ұшырауда. Соған сәйкес сынып жетекшісі қызметінің мазмұны мен 
сипаты да өзгеруде:
- пән мұғалімі, бір мезгілде сынып жетекшісінің қызметін атқарушы;
- сынып жетекшісі, аз мөлшерде оқу жүктемесі бар пән мұғалімі;
- сынып жетекшісі, тек тәрбие жұмысымен айналысатын мұғалім;
- сынып тәрбиешісі (кейбір оқу мекемелерінде пайда болған жаңа қызмет.
Сынып сағаттарын ұйымдастырудағы тиімді әдіс-тәсілдер. 
Сынып жетекші — тек адамзаттық құндылықтарға үйреніп қана қоймай, 
сонымен қатар әр баланың бойындағы бейімділігін, кәсіби икемділігін, табиғи 
мүмкіндіктерін ашып, сүйіспеншілік пен шәкіртіне үлкен сеніммен қарайтын 
жан. 
Тәрбие беру – өзгермелі өмір талабына жауап беруі тиіс. Бұған қоғамдық 
өмірге дербес шешім қабылдап, ойды саналы түрде түсінуге қабілетті жеке 
тұлғаны тәрбиелемейінше қол жеткізу мүмкін емес. Ұрпақ тәрбиесі – адамзат 

баласының асыл мұраты. Сондықтан әр ұстаз жалықпай ізденеді, білім беруді, 
тәрбиелеуді, шығармашылықпен еңбек етуді абыройлы міндеті, айбынды 
мақсаты деп біледі. Сынып жетекшісі тәрбие жұмысының мақсатын саналы 
түсініп, оны жан-жақты талдап отыруға міндетті.