Сынып Құрметті мұғалім!


Қасиеті Қатты денелер



бет6/6
Дата06.01.2022
өлшемі217,81 Kb.
#13201
түріСабақ
1   2   3   4   5   6
Байланысты:
22-osh fo fizika 8-syn az

Қасиеті

Қатты денелер

Сұйықтар

Газдар






















А

Молекулаларың

Тығыз, қатаң

Тығыз, секірмелі

ретсіз




орналасу тәртібі

тәртіп



















Молекулалар













В

арасындағы

жақын

алыс

алыс







қашықтық













С

Молекулаларының

жоқ

жоқ

бар




орын ауыстыруы



















D

Молекулаларының

жоқ

бар

бар




тербелісі



















Дескриптор

Білім алушы










  • молекула-кинетикалық теорияны қолданып, заттың үш күйін ажыратады.

7


  • тоқсан


«Термодинамика негіздері» бөлімі
Оқу мақсаттары 8.3.2.17 – термодинамиканың бірінші заңының мағынасын
түсіндіру
8.3.2.19 – жылу қозғалтқышының пайдалы әрекет
коэффициентін анықтау
Бағалау критерийлері Білім алушы
• Өлшем бірліктерді ХБЖ-іне түрлендіреді
• Термодинамиканың бірінші заңын есептер шығарғанда қолданады

• Жылу қозғалтқыштарының пайдалы әсер

коэффициентін есептейді
Ойлау дағдысының Қолдану
деңгейі
Тапсырма 1
Баяу изотермиялық процесс кезінде газға 7 ∙ 106 Дж жылу мөлшері берілген. Газ қандай жұмыс атқарады?
Дескриптор Білім алушы


  • термодинамиканың бірінші заңын жазады;




  • термодинамиканың бірінші заңын изотермиялық процесс үшін қолданады;




  • газдың атқарған жұмысын есептейді.


Тапсырма 2
Изохоралық процесс кезінде газға 2 ∙ 1010 Дж жылу берілді. Газдың ұлғаю жұмысын және ішкі энергияның өзгерісін есептеңіз
Дескриптор Білім алушы


  • термодинамиканың 1-заңын изохоралық процесс үшін қолданады;




  • газдың ұлғаю жұмысын есептейді;




  • газдың ұлғаю ішкі энергияның өзгерісін есептейді.


Тапсырма 3
18,9 МДж жұмысты орындау үшін 1,5 кг дизель отынын жағатын трактордың ПӘК-ін анықтаңдар. Дизель отынының меншікті жану жылуы q = 42,7 МДж/кг
Дескриптор Білім алушы


  • дизель отыны толық жанғанда бөлінетін жылу мөлшерін есептейді;




    • ПӘК-ін есептейді.


Тапсырма 4

ПӘК-і 40 % жылу қозғалтқышы газ қыздырғыштан 5 кДж жылу алған. Қозғалтқыштың


жасаған жұмысы неге тең? Қанша жылу мөлшері жоғалған?
Дескриптор Білім алушы


  • жылу машиналырының ПӘК-інің формуласын қолданып, пайдалы жұмысты есептейді;




  • мұздатқышқа берілетін жылу мөлшерін есептейді.

8


«Электростатика негіздері» бөлімі
Оқу мақсаттары 8.4.1.2 - үйкеліс арқылы денені электрлендіру және индукция
құбылысын түсіндіру
8.4.1.3 - электрленудің оң және теріс әсерлеріне мысалдар
келтіру
8.4.1.7 - біртекті электростатикалық өрістегі зарядқа әсер етуші
күшті есептеу
Бағалау критерийлері Білім алушы
• Денелерді электрлендіру әдісін сипаттайды
• Бір текті немесе әр текті зарядатардың әсерлесуін

түсіндіреді


• Электростаикалық өрістегі зарядқа әсер етуші күштің

бағытын анықтайды


Ойлау дағдысының Қолдану
деңгейі
Тапсырма 1
Жібек матаға үйкелген екі шыны таяқша бір-бірімен қалай әсерлеседі?
Дескриптор Білім алушы


  • жібек матаға үйкелген шыны таяқшалар қалай зарядталатынын түсіндіреді.

Тапсырма 2
Суретте көрсетілгендей электрон екі параллель пластиналар арасындағы электр өрісі арқылы өткен кезде қандай бағытқа бұралады.




  1. Әрі қарай

  2. Бері қарай

  3. Төмен қарай

  4. Жоғарғы қарай

Дескриптор Білім алушы


  • бөлшектің зарядын анықтайды және оның жүру жолын сипаттайды.


Тапсырма 3
Суретте көрсетілген шарлардың зарядтры туралы не айтуға болады?



9


Дескриптор Білім алушы


  • тартылыс күшінің бағыты арқылы шарлар қалай зарядталғанын анықтайды жәнетүсіндіреді.


Тапсырма 4
Бір қалыпты оң зарядталған шардың электр өрісінің А нүктесінде оң зарядаталған шаң-тозаң орналасқан. Тозаңға әсер ететін күштің бағытын сызып көрсетіңіз.



Дескриптор Білім алушы


  • зарядтардың таңбалары арқылы күштің бағытын анықтайды.

10


  • тоқсан


«Тұрақты электр тогы» бөлімі
Оқу мақсаты 8.4.2.2 – электр схемасын графикалық бейнелеуде электр тізбегі
элементтерінің шартты белгілерін қолдану
Бағалау критерийі Білім алушы
• Электрондардың өткізгіш арқылы қозғалатынын

сипаттайды


• Тізбек элементтерінің шартты белгілерін қолданады
• Ток күшін өлшейтін құралды анықтайды
• Шартты ток бағытын (оң полюстен теріс полюске қарай)

және электрондар ағымын (терістен оңға қарай)

сызбаларда дұрыс көрсетеді
Ойлау дағдысының Қолдану
деңгейі
Тапсырма 1
Электр тогының пайда болуының үш шартын атаңыз.
Дескриптор Білім алушы


  • электр тогының пайда болу шарттарын атайды.


Тапсырма 2
Өткізгіш сымдар неден жасалады?
Дескриптор Білім алушы


  • өткізгіш сымдардың қандай материалдан жасалынатынын түсіндіреді.


Тапсырма 3
Металдарда электр тогын тасымалдайтын қандай бөлшектер?
Дескриптор Білім алушы


  • металда ток тасымалдаушы бөлшектерді анықтайды.

11


Тапсырма 4
Суретте электр тізбегі көрсетілген:

Электр тізбегіндегі электр құрылғыларын атаңыз.


Токтың және электрондардың бағытын көрсетіңдер.
Электр тізбегінің графикалық сызбасын салыңдар.
Дескриптор Білім алушы


  • сурет бойынша тізбек құрылғыларын анықтайды;




  • токтың бағытын суретте көрсетеді;- электрондардың бағытын көрсетеді;




  • токтың бағытының электрондардың бағытына неліктен сәйкес келмейтінін түсіндіреді;




  • сурет бойынша шартты белгілерді пайдаланып, тізбек сұлбасын (схема) сызады.

12








«Тұрақты электр тогы» бөлімі

Оқу мақсаттары

8.4.2.1 – электр тогы ұғымын және электр тогының пайда болу




шарттарын түсіндіру




8.4.2.3 – кернеудің физикалық мағына-сын, оның өлшем бірлігін




түсіндіру

Бағалау критерийлері

Білім алушы




• Электр тогы ұғымын түсіндіреді






Ток көздерін ажыратады






Энергияның түрленуін сипаттайды

Ойлау дағдысының

Қолдану

деңгейі







Тапсырма 1

1-сөйлемді


аяқтаңыз________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Суретте көрсетілген ток көзі ток көзінің қай түріне
жатады?______________________________________________________________________
Ток көзінде энергияның қандай түрленуі болатынын түсіндіріңіз
_____________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы


  • электр тогыныңанықтамасын тұжырымдайды;







  • ток көзінде қандай құбылыс жүретінін түсіндіреді.




13

Тапсырма 2
Электр шамынан өтетін ток күші 0,2 А. Осы шамнан 30 секундта өтетін электрондардаң санын есептеңіз. Электронның заряды = 1,6 ∙ 10−19 Кл
Дескриптор Білім алушы


  • ток күшінің формуласын қолданып шамнан өткен толық зарядты есептейді;




  • толық заряд пен электронның заряддарының мәндері арқылы электрондардың санын есептейді.


Тапсырма 3
Электр тізбегінің бір нүктесінен екіншісіне 16 мин ішінде 240 Кл заряд тасымалданып, 1200 Дж жұмыс жасалынған. Тізбектің осы екі нүктесінің арасындағы ток күші мен кернеуді табыңдар.
Дескриптор Білім алушы


  • шамаларды ХБЖ-іне түрлендіреді;




  • электр заряды мен жұмыстың мәндері арқылы кернеуді анықтайды;




  • уақыт пен электр зарядының сан мәндерін пайдаланып, ток күшін есептейді.


Тапсырма 4
Қыздыру шамы арқылы 400 мА ток өтеді. Бір секундта шамның көлденең қимасы арқылы қанша заряд өтеді?
Дескриптор Білім алушы


  • шамаларды ХБЖ-іне түрлендіреді;




  • ток күшінің формуласын қолданады;




  • электр зарядының формуласын қорытады.


Тапсырма 5
Берілген шамаларды ХБЖ-не келтіріңіз.
1 мкКл =
0,05 мА =
30 кА =
Дескриптор Білім алушы


  • физикалық шамалардың өлшем бірліктерін ХБЖ-іне түрлендіреді.

14


«Тұрақты электр тогы» бөлімі
Оқу мақсаттары 8.4.2.2 - электр сұлбаларын графикалық бейнелеуде электр
тізбектерінің шартты белгілерін қолдану және олардың маңызын
түсіндіру
8.4.2.4 - электр тізбегіндегі ток күші мен кернеуді өлшеу,
нәтижелерін құралдардың қателіктерін ескеріп жазу
Бағалау Білім алушы
критерийлері • Электр сұлбаларын графикалық бейнелей алады
• Берілген тізбек арқылы ток күшін өлшей алады
• Берілген тізбек арқылы кернеуді өлшей алады
• Құралдарды анықтап, құралдың қателігін ескере отырып,

нәтижені жаза алады


Ойлау дағдысының Қолдану
деңгейі
Тапсырма 1


Берілген электр тізбегінің графикалық схемасын сызыңыз


Тізбектегі ток күші неге тең?

Жауабы: (..............±..........) А
Шамның тұтынған кернеуі қандай?

Жауабы: (...............±..........) В
Суреттен амперметрдің және вольтметрдің полюстерін көрсетіңіз.
Дескриптор Білім алушы


  • сурет бойынша шартты белгілерді пайдаланып, электр тізбегінің дұрыс сұлбасын(схема) сызады;




  • тізбектегі ток күшін амперметрдің көрсетілімі арқылы прибор қателігін ескеріп дұрыс жазады;




  • тізбектегі бөлігіндегі кернеуді вольтметрдің көрсетілімі арқылы прибор қателігін ескеріп дұрыс жазады;




  • өлшеуіш приборлардың полюстерін көрсетеді.

15


«Тұрақты электр тогы» бөлімі
Оқу мақсаттары 8.4.2.7 – кедергінің физикалық мағынасын, оның өлшем
бірлігін түсіндіру
8.4.2.8 – есеп шығаруғанда өткiзгiштiң меншiктi кедергiсiн
формуласын қолдану
Бағалау критерийлері Білім алушы
• Электр кедергісінің формуласын қолданады
• Өткізгіштің меншікті кедергісі және кедергісі арқылы

өткізгіштің басқа да параметрлерін есептейді


Ойлау дағдысының Қолдану
деңгейі
Тапсырма 1
Кедергісі 84 Ом-ға тең реостаттың орамасы көлденең қимасының ауданы 1 мм2 болатын никель сымынан жасалған. Сымның ұзындығы қандай?
Дескриптор Білім алушы


  • кестені пайдаланып, никельдің меншікті кедергісін анықтайды;




  • сымның ұзындығын кедергінің формуласы арқылы өрнектейді;




  • сымның ұзындығын есептейді.


Тапсырма 2
Мыстан жасалған сым орамының кедергісі 0,83 Ом және массасы 0,21 кг. Сымның ұзындығын, және көлденең қимасының ауданын табыңыз. Мыстың тығыздығы 8900 кг/м3, меншікті кедергісі 1,7 ∙ 10−8 Ом ∙ м.
Дескриптор Білім алушы


  • кедергінің формуласын жазады;

  • сымның массасын тығыздық және көлем арқылы өрнектейді;

  • сымның көлеміноның қима ауданы және ұзындығы арқылы өрнектейді;

  • осы үш формула арқылы өткізгіштің ұзындығын және қима ауданын есептеп шығарады.

16


«Тұрақты электр тогы» бөлімі
Оқу мақсаты 8.4.2.6 – тізбек бөлігі үшін Ом заңын есептер шығаруда
қолдану
Бағалау критерийі Білім алушы
• Ом заңын есептер шығарғанда қолданады • ХБЖ-сіндегі өлшем бірліктерін қолданады
Ойлау дағдысының Қолдану
деңгейі
Тапсырма 1
Тізбектің ұштарындағы кернеу 30 кВ, ток күші 15 мА. Өткізгіштің кедергісін анықтаңыз
Дескриптор Білім алушы


  • өлшем бірліктерді ХБЖ-іне түрлендіреді;




  • Ом заңынан кедергінің формуласын өрнектейді;




  • кедергінің сан мәнін есептейді.


Тапсырма 2
Ұзындығы 100 м, көлденең қимасының ауданы 0,5 мм2, ұштарына 6,8 В кернеу қосылған мыс өткізгіштің бойымен өтетін ток күшін табыңыз.
Дескриптор Білім алушы


  • мыстың меншікті кедергісін кестеден табады, ХБЖ-іне түрлендіреді;




  • өткізгіштің кедергісінің формуласын қолданып, кедергіні есептейді;




  • Ом заңы арқылы ток күшін табады.

17


«Тұрақты электр тогы» бөлімі
Оқу мақсаты 8.4.2.11 – өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғауда тізбек

бөлігі үшін Ом заңын қолданып, электр тізбектеріне есептеулер жүргізу


Бағалау критерийі Білім алушы
• Өткізгіштерді тізбектей жалғауда тізбек бөлігі үшін Ом заңын

қолданып, электр тізбектеріне есептеулер жүргізеді


• Өткізгіштерді параллель жалғауда тізбек бөлігі үшін Ом заңын

қолданып, электр тізбектеріне есептеулер жүргізеді


Ойлау дағдысының Қолдану
деңгейі
Тапсырма 1
Кедергілері 5 Ом, 10 Ом және 25 Ом үш резистор тізбектей жалғастырылып, кернеуі тұрақты 120 В желіге жалғанған. Әрбір резистордағы ток күші мен кернеудің түсуін анықтаңыз.
Дескриптор Білім алушы


  • желінің жалпы кедергісін анықтайды;




  • Ом заңын қолданып жалпы ток күшін есептейді;




  • тізбектей жалғанған өткізгіштерге арналған заңдылықтарды ескеріп, әр резистордан өтетін ток күшін анықтайды;




  • Ом заңын пайдаланып әрбір резистордағы кернеудің түсуін есептейді.


Тапсырма 2
Кедергілері 10 Ом, 20 Ом және 30 Ом үш резистор параллель жалғастырылып, кернеуі тұрақты 30 В желіге жалғанған. Тізбектегі жалпы кедергіні, жалпы ток күшін және әрбір резистордан өтетін ток күшін анықтаңыз.
Дескриптор Білім алушы


  • желінің жалпы кедергісін анықтайды ;




  • Ом заңын қолданып жалпы ток күшін есептейді;




  • параллель жалғанған өткізгіштерге арналған заңдылықтарды ескеріп, әр резистордағы кернеудің түсуін анықтайды;




  • Ом заңын пайдаланып әрбір резистордан өтетін ток күшін есептейді.

18


«Тұрақты электр тогы» бөлімі
Оқу мақсаттары 8.4.2.12 – жұмыс және қуат формулаларын есептер шығаруда
қолдану
8.4.2.13 – Джоуль-Ленц заңын есептер шығару үшін қолдану
Бағалау критерийлері Білім алушы
• Аралас жалғанған тізбектің бөлігіндегі қуатты

анықтайды


• Электр тогының жұмысын анықтайды
• Электр энергиясының жылу энергиясына айналуын біле

отырып, электр тогының қуатын есептейді


• Математикалық есептеулерді дұрыс жүргізеді
Ойлау дағдысының Қолдану
деңгейі
Тапсырма 1
Егер I1 =3 А болса, үшінші шамның тұтынатын қуатын анықта. (Сурет)




Дескриптор Білім алушы


  • суретте сұлбасы көрсетілген тізбектің толық кедергісін анықтайды;




  • тізбектің сол жақ бөлігіндегі кернеуді есептейді;




  • кедергісі 15 Ом шамнан өтетін ток күшін есептейді;




  • үшінші шамнан өтетін ток күшін анықтайды;




  • қуаттың формуласын қолданып, үшінші шамның өндіретін қуатын есептейді.


Тапсырма 2
Кедергісі 100 Ом реостат арқылы 30 секунд ішінде тізбектен 2 А ток өтетін болса, қанша жылу мөлшері бөлініп шығар еді?
Дескриптор Білім алушы


  • Джоуль-Ленц заңын жазады;




  • реостаттан бөлінетін жылу мөлшерін есептейді.

19


Тапсырма 3
Пәтерде 6А ток күшіне шыдайтын сақтандырғыштар орнатылған. Егер желідегі кернеу 220 В болса, бір уақытта қуаты 60 Вт , 100 Вт шамдарды, 1000 Вт электр пешті және 300 Вт электр үтікті қосуға бола ма?
Дескриптор Білім алушы


  • сақтандырғыштар төзе алатын шекті қуатты анықтайды;




  • желіге қосылған электр энергиясын тұтынушы құралдардың жалпы қуатын анықтайды;




  • есептелінген қуаттарды салыстырып, оларды электр желісіне қосуға болатынын немесе болмайтынын анықтайды.

20


«Электромагниттік құбылыстар» бөлімі
Оқу мақсаттары 8.4.3.3 – тогы бар түзу өткізгіштің және соленоидтің
айналасындағы өріс сызықтарының бағытын анықтау
8.4.3.5 – магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әсерін сипаттау
8.4.3.6 – электрқозғалтқыштың және электр өлшеуіш
құралдардың жұмыс істеу принципін түсіндіру
Бағалау критерийлері Білім алушы
• Оң бұранда ережесін қолданады
• Сол қол ережесін қолданады
• Электр қозғалтқыштың жұмыс принципін түсіндіреді
• Электромагнитіің жұмыс принципін түсіндіреді
Ойлау дағдысының Қолдану
деңгейі
Тапсырма 1
Суретте көрсетілген өткізгіштегі токтың бағытын анықтаңыз. Бағдаршалармен (стрелка) электр тогының айналасындағы магнит өрісінің күш сызықтары көрсетілген.



Дескриптор Білім алушы


  • оң бұранда ережесін қолданады;




  • токтың бағытын анықтайды.


Тапсырма 2
Суретте тогы бар шарғы(катушка) көрсетілген. Шарғыдағы магнит өрісінің қай жағында магнит өрісінің солтүстік полюсы орналасқан.




Дескриптор Білім алушы


  • ток күшінің бағытын анықтайды;




  • оң бұранда ережесін қолданып, шарғының магнит өрісінің индукциясының бағытын анықтайды;




  • магнит өрісінің индукциясының бағыты арқылы электромагниттің солтүстік полюсінің орнын анықтайды.

21


Тапсырма 3
Магнит өрісінде тогы бар өткізгіш орналасқан, Бұл өткізгішке әсер ететін күштің бағытын анықтаңыз (суретті қараңыз)



Дескриптор Білім алушы


  • ток күшінің бағытын анықтайды;




  • тұрақты магнит өрісінің индукциясының бағытын анықтайды;




  • сол қол ережесін қолданады;




  • өткізгішке әсер ететін күштің бағытын анықтайды.


Тапсырма 4
Неліктен суреттегі М алюминий жұмыр білеуше кілтті қосқанда домалап кетеді?




Дескриптор Білім алушы


  • М білеуше бойымен өтетін токтың бағытын анықтайды;




  • таға тәрізді тұрақты магниттің индукция бағытын анықтайды;




  • сол қол ережесін қолданады;




  • білеушеге түсетін күштің бағытын анықтайды.

22


  • тоқсан


«Жарық құбылыстары» бөлімі
Оқу мақсаттары 8.5.1.4 - жазық айнада дененің кескінін алу және оны
сипаттау
8.5.1.8 - тәжірибеге сүйене отырып толық ішкі шағылу
құбылысын түсіндіру
8.5.1.3 - айналық және шашыранды шағылудың мысалдарын
келтіру және түсіндіру
8.5.1.2 - эксперимент арқылы түсу және шағылу
бұрыштарының тәуелділігін анықтау
Бағалау критерийлері Білім алушы
• Жазық айнада дененің кескінін алады және оны

сипаттайды


• Толық ішкі шағылу құбылысын түсіндіреді
• Айналық және шашыранды шағылуларды ажыратады
• Түсу және шағылу бұрыштарының тәуелділігін

анықтайды


• Шыны блок арқылы өтетін сәуленің жолын сызады
Ойлау дағдысының Қолдану
деңгейі
Тапсырма 1
Қай суретте жарықтың толық ішкі шағылуы болған?




Дескриптор Білім алушы


  • толық ішкі шағылу құбылысын түсіндіреді.


Тапсырма 2
Жарық сәулесі параллель орналасқан X және Y жазық айналарданшағылады.

23


Дұрыс жауапты анықтаңыз.

А) Х айнаға түсу бұрышы 300

В) Y айнаға түсу бұрышы 600



  1. Х айнадан шағылу бұрышы 1200

  2. Y айнадан шағылу бұрышы 00


Дескриптор Білім алушы


  • шағылу заңын қолданады.


Тапсырма 3
Оқушы параққа жазылған P әрпіне қарады және оның айнадағы кескінінеқарады. Ол айнада нені көреді?



Дескриптор Білім алушы


  • жазық айнаның беретін кескінін табады.


Тапсырма 4
Жазық айнаның алдында О нүктеде орналасқан объектініңIнүктеде кескініпайда болады.


Егер объект стрелкамен көрсетілген бағытта айнаға қарай қозғалса, оның кескіні қай бағытта қозғалады?


24




Дескриптор Білім алушы


  • жазық айна алдында қозғалатын нәрсенің кескінінің қозғалысын анықтайды.

Тапсырма 5
Қай суретте жарық сәулесінің тіктөртбұрышты шыны блок арқылы жүрісі дұрыс көрсетілген?




Білім алушы
Дескриптор - жарықтың сыну заңын қолданып, шыны блоктан өтетін жарық сәулесінің жолын көрсетеді.

25

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет