282
283
Қазіргі қазақ тіліндегі синтаксистік парадигмалар
І бөлім. Дəстүрлі синтаксистік парадигмалар
яғни екі тармақтан басталады.
Мағынасы жағынан, ішкі құрылысы
жағынан жекелеген өлеңнің екі жолы - шумақтың ең қарапайым, ық-
шамды түрі. Бұл шумақ мақал-мəтел, нақыл сөздерде əсіресе мол қолда-
нылады. Көлемді өлең-жырларда ең көп кездесетін шумақ төрттармақты.
Сонымен қатар поэзияда алты, сегіз тармақты шумақтар қолданыла бе-
реді. Абайдың «Сегізаяғы» - көлемі əртүрлі сегіз тармақтан құралған
шумақты өзінше қиюластырып, шебер қолданудың тамаша үлгісі. Қазақ
поэзиясында қолданылатын шумақ түрлерін қостармақ, төрттармақ, бес-
тармақ, алтытармақ, сегізтармақ деп атауға болады.
Шумақ өлеңнің өлшемділігін арттырады. Топтасқан тармақтар бірінің
ырғағын бірі қайталап, күшейте түседі. Шумақта біркелкі тармақтар топ-
тасса да (он бір буынды өлең), əртүрлі ұзынды-қысқалы тармақтар топ-
тасса да (Абайдың «Сегізаяғы»), сəйкес тармақтар бір-бірімен ырғағы
жағынан бірдей немесе өте жақын келеді. Сонымен бірге шумақ өлеңдегі
дауыс толқынының (
интонация) өзгеруі,
сөйлемдердің синтаксистік
Достарыңызбен бөлісу: 
