«сырттай және кешкі, ҚашықТЫҚтан оқыту» факультеті



Pdf көрінісі
бет52/75
Дата21.04.2023
өлшемі1,17 Mb.
#85147
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   75
Байланысты:
«сырттай ж не кешкі, ашы ТЫ тан о ыту» факультеті

Организмдегі қан қорлары. Көкбауыр денедегі қанның қоры. Тыныштық 
кезінде көкбауыр қанға толып, аумағы үлкейеді. Бұлшық еттер жұмыс істей 
бастағанда қан көкбауырдан жұмыс істеп жатқан бұлшық еттерге тасымалданады. 
Ағылшын физиологы Баркрофт тамаша тәжірибе жасап, кокбауырдың қан 
жиналатын орын екенін алғаш дәлелдеді. Ол иттің кокбауырын абайлап, қан 
тамырларын үзбей, құрсақ қуысынан шығарып алып, тәжірибедегі иттің терісінің 
астына орналастырған. Көкбауыр көрінетіндей етіп теріге әйнек ретінде мөлдір 
целлулоид пластинкасын тігіп, мүшенің жағдайын байқап отыратын терезе 
жасаған. Жануар операциядан айыққаннан кейін сол терезе арқылы көкбауырды 
түрлі жағдайларда байқаған. Ит қозғалып жүрген кезде көкбауырдағы қан азайып, 
ол тынышталып демалғанда қайтадан көбейген. Иттің қимылына сай 
көкбауырдағы қанның қоры азайып отырған. Баркрофт озінің осы итін 1926 жылы 
физиологтардың съезінде көрсеткен. Кейіннен көкбауырдың қанның қоры 
жиналатын мүше екені, сонымен қатар, қанның кейбір клеткалары осы 
көкбауырда дамып жетілетіні толық анықталды. 
Эритроциттердің ыдырауы бірнеше мүшелерде болады, соның ішінде 
көкбауыр да бар. Мұнымен бірге, көкбауырда лейкоциттердің бұзылуын тежейтін 
факторлар да бар, дегенмен, мұнда да біраз лейкоциттер ыдырайды. Көкбауыр 


тимус безімен және лимфа түйіндерімен бірге лимфациттердің өніп, өсіп, 
дамуына қатысады. Мұнда лимфациттер көптеп жиналады. Олар көкбауырдан 
лимфа айнылымына құйылып, одан тағы да қайтып келеді. Көкбауырдың 
қыртысында Т-лимфоциттер, ішкі ұлпасында В-лимфоциттер орналасады деген 
деген мәліметтер бар. 
Бұған қоса, көкбауырда белгілі шамада антиденелер өндіріледі және 
токсиндер (улы заттар) усыздандырылады. 
Көкбауырдан басқа қанның көп мөлшері теріде, бұлшық еттерде және басқа 
мүшелерде жиналады. Организмге қан көп қажет болған жағдайда қордағы қан 
дереу қан айналыс жолына құйылып, жұмыс істеген мүше толық қамтамасыз 
етіледі. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   75




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет