Содан бері талай-талай жылдар отті. Сол кезде мойында рына ал қы зыл галстук тағып, сапқа түрып: Бір-екі, үш

Ересек адамдар тығыз шаруасы болса да, оны қоя түрып, 
Теке қарт қастарына келгенше күтіп түрады.
Соған орай Теке қарт кездескен үлкенге болсын, кішіге 
болсын, өзі сәлем береді де, сонан соң көп жыл көрмеген 
адамдай хал-жайды сүрап, шүбыртып ала жөнеледі.
— Үй іші аман ба? Бала-шаға аман ба? — деп бастайды 
да, сол үйдің жалғыз күшігіне дейін халін біледі.
Мүндайда қағілез біреулер сүрау қойдырмай-ақ:
— Үй іші аман. Ш аруа жақсы. Келініңіз сөлем айтты. 
Ала күш ік үйқтап жатыр. Сиыр өрісте, тауықтар жүмырт- 
қалап жүр, — деп тақп ақтаты п барып, өзі сүрау қояды . 
Сондағы сүрайтындары:
— Ауданда не жаңалық?
— Дүкенде кездеме бар ма?
— Базардың нарқы қалай?
— Мәміле шай көзіңізге түспеді ме? (Бүл — өйелдердің 
сүрагы...)
О сының бәріне Теке қарт түгелдей сарқы п жауап беріп 
ш ығады. Бүл кезде кө к есегі тапж ы лм ай м үлгіп түрады . 
Ш ыр айналған тентек балалар ти іп -қаш ы п түрткілесе де, 
қы бы р етпейді.
Бір қызығы: Теке қарт кеудесімен алга үмтылып тебініп- 
тебініп қалғанда, көк есек аспанга қарап екі-үш рет ақы ра- 
ды да, тепеңдей жөнеледі. Онысы үзаққа бармайды. Т аяқ 
тастам жерге жете бере, қара жаяуына көшеді. Бүл кезде 
Теке қарт тағы біреулерге сәлем беріп, хал-жайын сүрап 
жатады.
Күніне жүз кездессең де, Теке қарт сәлемдеспей, аман- 
д ы қ сүрамай кетпейді. Асығыс біреулер мойын бүрмаса да, 
соңынан:
— Әй, кем піріңнің дені сау ма? А қ тоқты ңны ң қотыры 
жазылды ма?..— деп айғайлап түрғаны.
Бізді көрсе, тіптен қутыңдап:
— Сен өлгі әңгүдік Қанатбайдың баласымысың? Ой, ай- 
налайын, әкеңнің дені сау ма? Ш ешең қандай, ауырмай ма? 
Бетіңе қаспақты көп жағып алыпсың, апаңның айранын үрлап 
іш кенсің-ау, ә?.. Әпкенді ешкім айттырған ж оқ па, әлі? — 
деп мылжындап түрудан жалықпайды.
Кейде қысы-жазы үстінен тастамайтын қы рық жамау көк 
шапанның сірне-сірне омырауынан қолтығына қолын сүғып, 
кір-кір бүктелген орамал суырып алады. Арасын жазып:

— Мә, мәмпәси жейсің бе? — деп, жіңішке шидің басына 
қондырылған жып-жылтыр тәтті үсынады.
Оны көргенде көзің шоқтай жайнап, сілекейің шүбыра- 
ды. Шыдамсыз біреулер алмақ болып тап беріп қольгн созған- 
да, Теке шал кеңк-кеңк күліп мәмпәсиді өзіне тарта қояды.
— Е -е,— дейді ол 
сүйір 
иегіндегі 
үш -торт тал 
сақалы селкілдеп, — тегін жатқан дүние жоқ. Әуелі өнерінді 
көрсет.
Батылдау балалардың бірі осы кезде қарттың алдына қас- 
қиы п түра қалып, танауын қолы ны ң сыртымен оса бір 
сүртіп:
—
Ей-й, айтыспаймын сенімен, тоның жаман,
Ей-й, қарга т уяқ секілді қолың ж аман,—
деп әнге басып жіберсе, Теке шал мәз болады.
— Ой, иттің күш ігі... М ә-мө... сенікі, — деп тәттіні бере 
береді.
Манадан батылсызданып, қысылып түрған балалар осы 
кезде жан-жақтан жамырап:
— Ата, мен айтайын.
— Ата, мен билеп берейін!... — десіп , Теке ш алды 
қаумаласады.
Б ірақ Теке шал біреу-екеуден арты қ м әм пәси салып 
жүрмейді қойнына.
— Ата, бүгін тегін айты п берейін сізге, — дегенге де 
көнбейді. — Ата, м ен т а қ п а қ айтып берейін. М әм п әси ді 
ертең берерсіз, — д еп , несиеге а й тп а қ болғандарды да 
тынңцамайды.
— Бүгінге осы да жетеді. Барга қанағат қылыңдар, — 
деп, көк есегін тебініп қойы п, жүре береді.
Бүл кезде біраз балалар әлі де дәм еткен үмітпен он ы ң
соңы нан ш үбырса, біразы әлгінде конф ет алған балалар- 
ды қорш айды.
— Маған бір сорғызшы!..
— Әкелші, мен де бір тістейін...
— Көк сақаны сүрап ең ғой, берейін!... — деп жалынып 
жатқаны.
He керек, Теке ш алды ң қарасы көрінсе болды , бала- 
лар балға үйірілген ш ы бы ндай қап тап кетеді. Тәттіге 
қ ы зы қ с а қ та, сыр білдірм ей ш ы дам ды лы қ ж асайты н біз
39

секілді ересек балалар он ы ң сөзіне қ ү л а қ түреміз. Аудан 
о р талы ғы ны ң ж аңалы ғы бізді де қы зы қты раты н секілді. 
Іш ім ізд е ан ан ы біліп кел, м ы наны біліп кел, — деп 
ш еш ем із ж іберетіндер де болады. Олар керек хабарды 
ести салы сы м ен, үйді-үйге жүгіреді.
Қарттың тәттісінен үміт үзгендерге кок есектің қасында 
журудің өзі қызық. Ш ағын ауылдан үзатып салып, көңілдері 
тынғандай, үйлеріне оралады.
Теке қарт — ауылдағы хат тасушы. Он сегіз ш ақырым 
жердегі аудан орталығына күнде қатынайды. Сондықтан осы 
ауылда жаңалықты көп білетін де сол. Ауданның базарын, 
дүкендерін аралап жүретін адамда мәмпәси болмай қайтсін. 
Оны алуға тиын керектігін, сол тиы н Теке шалда бола 
бермейтінін біз ол кезде ойлаппыз ба? Теке қарт осы қара 
тірсек, қасп ақ мүрын балаларға күніне мәмпәси әкеп беру 
үш ін қолындағы жалғыз ешкісін сатып жібергенін де біз 
қайдан біліппіз?
Теке қартгың үйі ауылдан жырақта. Басқүдық деген жерде 
екенін білемін. Бірақ күні осыған дейін көрген емеспін.
Жамал апайдан Ш аншатайдың сәлемдемесін алып, “Теке 
шалға жолығып түрсын” деген хабарын естіген соң, көңілім 
алып үш ып, хат тасушы қарттың кеш кісін келуін тосуға 
ш ыдамым жетпеді.
Оңалбекті ілестіріп, түске қарай “Басқүдық, қайдасың?” 
деп тартып бердім.
Біз түрған жерге қы рғы з Алатауы ж ақы н болатын. Күн 
аш ы қ күндері дәл төбеңнен төніп түрады. Шілдеге дейін 
ғана үшар басында қар жатады. Сонан соң тот басқан темірдің 
бетіндей күреңітіп біз ж ақ беті сақалы қы рылған иектей 
сүйірленіп жып-жылмағай боп мелшиіп түрғаны.
Б а с қ ү д ы қ осы тауды ң етегінде екен . Ауылдан алты - 
жеті ш ақырымдай. Сайдың аузында болса да, ағып жатқан 
суды көрм едік. Ш а ң қ и ға н күн өзім ізді әбден қақтад ы
да, терлетті де.
Айдаладағы жалғыз моладай жалғыз жапа там түр, айна- 
ласы н қураймен қорш ап тастапты. Үйдің қасы нда мыжы- 
райған қора.
Әріректе түсалған тобылғы торы бір ат жайылып жүр. 
Көзім түсуі мүң екен, аузым аңқайы п түрып қаппы н.
“Ауылды жердің баласы атты ж ақсы көреді” , — дейміз 
ғой қазір біз. Меніңше, қай-қайсымызға болсын, атгың орны 
ерекше.
40

Өзім жасымнан атты сүйіп өстім. Кішкентайымда әкем 
маған бір қүлынды бәсіре қып қүлағына ен салған екен. 
Соның қасынан шықпасам керек. Тай кезінде үйретіп мініп, 
балалармен жарысқаным әлі есімде. Шіркін, қалың дүрмек- 
ке бүйірі қызып, көсілуші-ақ еді. Әлі де оны сағынам.
Амал не, әкем сол бір қысылтаң жылы сатып жіберді. 
Менің шырқырап жылағанымды көріп, мейірлі өжемнің 
көңілі бүзылып, әкеме жалынса да, көнбеді. Мен де өкеме 
ештеңе дей алмадым. Айбары жасқантты. Жылап-жылап, 
ақыры қойдым. Онан басқа қолымнан не келмек?
Жайылып жүрген ат менің сол тайымды көз алдыма 
елестеткендей. Шіркіннің сырт мүсіні қандай сүлу! Жота- 
сы түтас, мойны қысқа. Үзын жалы Жібекше төгіліп түр. 
Нагыз алысқа шабатын тобылғы торының өзі. Мүндай атгың 
мінезі байсалды келетінін жас та болсам, білетінмін.
Мен бүл үйге неге келгенімді мүлде үмыттым. Аяғым 
еріксіз атқа карай жетеледі.
Атқа жақындай бергенде, көлеңкеде жатса керек, үлкен 
сары ит арс етіп түра үмтылды. Қорыққанымнан ба, бол- 
маса “отырғанды ит қаппайды ” деген бір сөз миыма әб- 
ден сіңген бе, қарсы айбат көрсетудің орнына жалп етіп 
отыра кетіппін.
— Ойбай! — Ащы айғай шықты. (Оңалбек: “Айғайла- 
ған — сен”, — деп, мен: “Сенсің!” деп осы күнге таласып 
келеміз).
— Ақтөс! Кет, Ақтөс! — қыз даусы естілді. Үмтылған ит 
қаһары дым өшіп, айналып жүре берді.
Қолында газет бар бір жас қыз қарсы алдыма келе қап- 
ты. Оның лезде қайдан шыға келгенін аңғармадым.
— Ақтөс қауып ала жаздады ғой. Байқамайсың ба? — 
деді қыз маған күлімсірей қарап.
Аққүба дөңгелекжүзді, жасы мен шамалас, бейтаныс қыз. 
Үстінде қызыл гүлді, сарғыштау көйлегі бар. Аяғында ақ 
брезент туфли. Көйлектің етегі үзын емес. Тізесінен сәл 
ғана түсіңкі. Шүлығы қысқа (оның носки екенін кейін 
білдік). Мойнында галстук. Жуан бүрымды үзын шашын 
желкесінен асырып арқасына тастапты. Шашы қап-қара. Көзі 
ботаның көзіндей дөп-дөңгелек, мөп-мөлдір.
Айдаладағы кішкентай тапал тамның қасынан мен сүлу 
атты, әдемі қызды кездестіремін деп, ойладым ба екен? 
Ғажап!
41

— Жолдасыңыз ба анау қашып бара жатқан? — деді қыз 
қолын шошайтып.
Қыз нүсқаған жаққа қарасам, Оңалбек әлгінде біз кел- 
ген жолға түсіп алып заулап барады.
— Оңалбек! Оңалбек! — деп, қолымды бүлғап айғай 
салдым.
Ол жалт қарады да, тоқтай калды. Сонан соң өлденені 
жоғалтқан адамдай жерге шүқшия, жан-жағын қарай баста- 
ды. Қыз алдында жолдасымды қорқақ көрсеткім келмей:
— Әлгінде сақасын лақтырып жіберіп ем. Соны іздеп 
жүрген болар,— дей салдым.
Бейтаныс қыз сенгендей шырай білдірді. Зады, мінезі 
көнтерлі болса керек. Бейсекүл секілді жеңілтектік көрсетпеді.
— Атама келдіңдер ме?
— Иә.
— Атың кім? — деді. Даусы ашық.
— Ертай, — дедім мен.
— Менің атым — Назым, — деді ол. Жатырқауы жоқ. 
Қолын үсынды. Алдым. Саусақтары сүп-сүйір. Үп-үзын. 
Алақаны ып-ыстық.
— Атам үйде. Демалып жатыр. Асығыс болсандар, 
оятайын, — деді Назым.
— Жоқ, оятпа, — дедім мен қыздың қасында түра бергім 
келіп. — Асығыс емеспіз.
— Ендеше, жүріңцер! — деді қыз, бізді тапал тамның 
сыртына қарай бастап. Бүл кезде Оңалбек те қасымызға 
келген еді. Қызды көрген ол, көзі ш арасынан шыға, 
кірпіктері жыпықтап, аңырайды да қалды. Қыз оған да қолын 
берді. Атын айтты. Оңалбектің қүты қашқаны соншалық өз 
атын өзі сасқалақтап айта алмады.
— Бір жеріңіз ауырып түр ма? Оңалбек басын шайқады.
— Өй, саған не болды? — Бүйірінен түрттім.
Біз қызға ілесіп, тамның ту сыртына шықтық. Қалқадан 
көрмеппіз, жүні жидіп түскен терідей тап-тақыр тастақ 
жердің үлкен үй орнындай бүрышы көкпеңбек. Теңкиіп- 
теңкиіп сары қауындар жатыр. Алақандай-алақандай жасыл 
жапырақтар жасыра алмапты. Бір шетте желісін кең жайған 
ақшыл көк өрнекті жапырақтардың арасынан ала бүйір қар- 
быздар көрінеді. Бақшаны жағалай жүгері, күнбағыс отыр- 
ғызыпты. Кейбір күнбағыстың табақтай басы жерге иіліп 
кеткен, жүгерінің қи яқ жапырақтары арасынан собықтар- 
дың қызғылт шашағы көрінеді.
42

Бақш а үлкен болмаса да, осының өзі бізді қатты таң- 
ғалтты. Теке қарттың мүндай өнері барын кім білген.
Біздің ауылдағылардың бау-бақша дегенмен ісі жоқ. Ана 
бір қысылтаң жылдан кейін үй-үйдің қасына жүгері сала- 
тын болған. Осы күні көбіне жейтініміз соның талқаны. 
Сүтке де шылаймыз, суға да шылаймыз. Былай да аузы- 
мызға қүямыз. Кейде көзімізден жас парлап, киқылдап- 
шиқылдап жатқанымыз. Бүл көбіне қапқа түсіп, көмейлеп 
жатқанымызды сырттан біреу оқыс кеп көріп қойған кезде 
болатын жай. Сөйтіп “үрлығымыз” ашылып қалатын.
Соңғы бір-екі жылдан бері бір үй өзбек көшіп келді де, 
ауылдың қасына бакдіа салды. Балалардың көбіне андиты- 
ны сондағы қауын-қарбыз. Қолға түсіп, таяқ жеп жатады. 
Бірақ оған да қарамай, жымқырып та жатады.
Мен де бала емеспін бе, бір-екі рет бақшаға түскенім 
бар. Түтылғам жоқ. Рас, жап-жаңа шалбарымды жыртып, 
шешемнен таяқ жегенім осы күнге дейін үмытылар емес.
Жапа тамға тақап күрке түрғызыпты. Іші оншама кең 
болмағанмен, тап-таза. Көлеңкесі де мол, қоңыр салқын екен.
Алаша төселіпті. Үстінде газет-журналдар шашылып жа- 
тыр. Мүнша көп газет, мүншама көп журналды көруім осы.
— Отырындар! — деді Назым, газет-журналдардың ша- 
шылып жатқанына қысылғандай жүзі сәл алаулап, оларды 
тез жинастырды. — Қазір қауын жейміз.
Мен күрке ішіне кіріп, алаша үстіне жантайып жата 
кеттім. Оңалбек кіретін емес. Көзі өлі Назымда. Әншейінде 
сайрауық неменің тамағы кептеліп қалса керек. Күркенің 
босағасына отыра кеггі. Кіруге батылы жетпеді ынжықтың.
— Here кірмейсіз? — десе Назым.
— Осы ара болады, — дейді байғүс міңгірлеп. Назым 
жүгіріп бақшаға кетті. Жаңағы дәу сары ит үндемей келіп, 
күркенің алдына көлденеңдей жатты. Оңалбектің көзі 
бақш иы п, қүйры ғы м ен ысырыла-ы сырыла, күркенің 
төрінен шықты.
— Ой, су жүрегім-ай! — деймін мен, оның жотасынан 
қағып қалып. Күлкіге тығылам.
— Неменеге күлесің? — дейді Оңалбек жақтырмай.
— Әлгі қашқаның не, тырақайлап, — деймін мен оған. — 
Бақырған даусың да ащы екен өзіңнің.
— Ешқайда қашқам жоқ, — дейді Оңалбек міз бақпай. — 
Айғайлаған езіңсің!
43

— Мүмкін, жоғалтқан асығыңцы іздеген шығарсың? — 
деймін мен кекете.
— Іздедім. Сенбесең, міне! — дейді ол, қалтасынан көк 
сақасын шығарып. Беті бүлк етпейді.
Енді мен қызарақтаймын.
— Шын айтып түрмысың?
— Шыным, — дейді бедірейіп.
— Тфу! Безбүйрек те сендей болмас!
— Болмай-ақ қойсын.
— Оңбаған-ау. Қашқан мен бе, сен бе? Бақырған мен бе, 
сен бе?
— Мен қашқам жоқ. Бақырған мына сенсің.
— Ендеше, күркеден былай шығып көрші, батыр екенінді 
көрейін. Неғып тығылдың қазір?
— Тығылғам жоқ, отырмын. Ш ықсаң, өзің шық. Менің 
отырғым келеді.
— Тфу!
— Ш ықпайсың ба? — дейді ол енді маған мазақтағандай 
көзі ойнап. Әлгінде мен өктем болсам, енді тізгінді ол алған 
секілді. — Босқа кергілесіп қайтеміз. Батырлығынды көрсет.
Оңалбекке дәл бүлай ыза болмаған шығармын, сірә. 
Көзімді бақырайтып қойып, мені кеңкелес қылғанына жы- 
ным мүндай қозбас.
— Кәне, кәне. Бақырмасаң, сыртқа шық! — деп мені 
иығымнан итеріп, қозғалып-қозғалып қояды.
— Тфу! — Мен орнымнан түрмақ болып ем, ит тісін 
ақситып ырылдады. Сыртқа шығарар түрі жоқ.
Осы кезде үлкен торлама сары қауынды көтеріп Назым 
келді. Ит түрды да, күркені айналып жүре берді.
Назым төрге шыққан Оңалбекті көріп:
— Міне, енді дүрыс болған, — деді, қауынды алдымызға 
теңкитіп қоя беріп.
— Жігіт иттен қорықса... — дей бердім де, дымымды 
ішке тартып, аузымды жаба қойдым. Әлгінде өзімнің қорық- 
қаным қара басып, есімнен тарс шыгып кетіпті. Әй, аңқаулы- 
ғым қалмайды-ау!
Үялғаннан төмен қарай бердім. Назым сезбегенсіді. Оңал- 
бек сыр бермеді.
— Хм, — деп жөткірініп алды да, Назым үсынған пы- 
шақпен қауынның ішін қарс айырып жіберді.
М үның өзі мені жер қылғандай: “Жығылып жатып
44

сүрінгенге күлгенің не?” дегендей. Назымның ойында еш- 
теңе жоқ секілді.
— Ақтөс үш қасқыр алған ит. Бөтен жанды үй маңына 
жолатпайды. Қорқытқаны болмаса, жас балаларды қап- 
пайды,— деді.
“Қап, мына қызды-ай! Бізді көзіне ілмегені ғой бүл сөзі! 
Жас балаға санап, менсінбеуін!” — Here екені белгісіз, өлгі 
арада іштей шамданып, қыз сөзін көңіліме алдым. “Әдейі 
бізді мүқатқаны ғой. Сендей тәкаппар қызға пысқырғаным 
бар ма?” — деймін, ішім қыз-қыз қайнап, іштей кіжініп.
Алдына қауын келген Оңалбекте әлгі бір қысылу жоқ. 
Жайсаңың сүғынып кеткен. Төтті қауынның бал шырыны 
иегінен сорғалап, омырауына тамғанын да байқамайды. Екі 
танауы пысылдап, қарпып тістеп, қылғытып жүтуда. Назым 
оны үялтпайын деді ме, күркенің іргесінде жатқан бір газетті 
алды да, бетін қалқалап, оқи бастады. Анда-санда көзінің 
астымен бізге қарайды. Мен болсам, қыздың менсінбегені 
жаныма батқандай, сүлқ отырмын. Күркеден шығып кетер 
ем, әлгі иттен қорқамын. Өзі де бір рабайсыз дөңкиген неме 
екен. Көзінің аласы қып-қызыл. Сырт түрінің өзі кісі шо- 
шытарлық. “Баланы қаппайды, дегенмен, кім білсін қүрғыр- 
ды! Итке сенім бар ма! Адам екеш адамның өзі алдап соға- 
ды, орайы келсе”, — деймін іштей.
Оңалбектің ойында донеңе жоқ. Үлкен қауынның тең 
жарымын бітірді де, асқа тойған мешкейдей ыңыранды, қам- 
пиған қарнын қағып-қағып қойып (қыз отырғанын үмытса 
керек. Үят-ай! Осылар ғой беттің отын шығаратын. Тфу!), 
миығынан күлді. Жалаңаш қарнын керсетіп, жейдесінің 
етегімен аузын, қолын сүртті. Орнынан түрды.
— Кеттік, Ертай! — деді.
Нағыз кеңкелес деп осыны айтпай ма, ә? Назым лып 
етіп орнынан түрды.
— Асықсаңыздар, атамды оятайын.
Мен тоқтатпадым. Алғаш көргенде әсем әсер қалдырып, 
ыстық көрінгенмен, шай қайнатым ішінде арамыз салқын- 
даған сияқты.
Теке шалды кок есектің үстінде көп көргендіктен бе, 
оның бойы маған бір қарыс секілді болатын. Қазір көйлек- 
дамбалшаң күркенің алдына келгенде сүңғақтау сияқтанды.
— Е-е, ассалаумәликүм! Қал қалай, балалар? Үй іші...
Күрке алдына ш ы ққан біздің қолымызды қос қолдап
45

алып, сүрақты түйдектетті. Біз де төпелеп жауап қайы - 
рып жатырмыз.
— Е-е, жөн-жөн! — деп, қарт сүйір иегіндегі бір түтам 
сақалы н ш ошаңдатып, иегін шүлғығанда, біз де тоқта- 
дық-ау.
Мен Теке қартқа Шаншатайдың айтуымен келгенімді 
білдірдім.
— Е-е, ол бір айналайын жақсы бала ғой, — деді қарт, 
даусын көтере сөйлеп.— Ол сенің атыңа газет жаздырған. — 
Шал қасымызда түрған Назымға: — Қарағым, 
әлгі бала- 
лардың газетінің біреуін әкелші, — деді.
Жүрегім аттай тулады. Көңілімді ерекше бір қуаныш кер- 
неп кетгі. Дөл осы арада қарсы алдыма келе қалса, қас дүшпа- 
нымды да қүшағыма қысып сүйе берер ем, сүйе берер ем.
Назым секіре басып, газет өкелуге кетті.
Осы арада Теке қарт оқыс бір қылық шығарды.
Ол сүқ саусағымен ымдап, мені қасына шақырды. Қүла- 
ғыма сыбырлай сөйледі:
— Газетгің ақысын төлемейсің бе?
— Ақысын?! — дедім мен көзім бақжиып. — Тиын керегін 
білмедім. Әйтпесе әжемнен сүрап әкелер едім. Кешіріңіз.
Теке қарт басын шайқады. Қырқылдаған тауық қүсап үн 
шығарып күлді.
— Сен өлең айт. Болмаса мына тақы р басы ңнан 
ш ерткіз, — деді, тағы да көзін үй ж аққа тастап қойы п, 
үрлана сөйлеп.
Бақсыға үқсап, айдалада бақырып түру немесе тақыр 
басты шерткізіп ойбай салуды кім қалайды дейсің. Осын- 
дай бір амалсыздық басқа түскен соң, не шара. Қинала- 
қинала көнесің де.
— Бол! Бол! — деп, Теке шал асы қтырып, тақымдап 
барады.
Тыжырынып қойып, жалтыр басымды алдына тоса бердім 
де, қайтадан жүлып алдым. Теке қарттың сіңірі адырайған 
саусақтары маган ертегіде кәп еститін жез тырнақтың қолын- 
дай боп көрінді. Қазір шертсе, төбемді ойып, миымды аузы- 
ма лы қ еткізіп түсіретін сияқты.
— Өлең айтайын, — дедім, кеудемді кере дем алып.
Өлең айтып түрған мені көріп Назымның не ойлағанын
білмеймін. Оның қай кезде қасымызға келгенін де білмеймін. 
Себебі екі көзімді шарт жүмып алған ем. Кеңірдегімді со-
46

зып айғайға басқан мені сырттан көрген адамның: “Есуас” 
деуі сөзсіз.
Өленді айтып бітіп, енді көңілің тынды ма дегендей, Теке 
шалға адырая бір қарадым. Ол иегі шошаң қағып күліп 
қалыпты. Көзінен ш ыққан жасты тарбиған саусағымен 
сүртіп-сүртіп кояды.
— Әнді жақсы айтады екенсің, — деді.
Шын мақтауы ма, әлде кекеткені ме? Теке шалдың жыр- 
тылған жердің қыртысындай әжім басқан түрінен оны байқау 
қиын.
— Еңбегің сінді, енді ала ғой, — деді маған газетті беріп.
Газет қолыма тиюі мүң екен, алды-артыма қарамастан
бездім-ай келіп. Дәл бір дозақты ң отынан қүтылғандай 
күйде едім.
— Табаныңа біреу шоқ басты ма? Сонша жүгіріп саған не 
болды? — дейді соңымнан қуып жеткен Оңалбек ентіге 
дем алып.
Шынында да, мен неден қысылып, неден қаштым? Теке 
қарттың мүнысын біздің ауылда көрмеген бала қалды ма, 
сірә? Ешбір қысылмай-ақ топ баланың алдында өлең айтып, 
тәттісін алып жатады ғой.
Теке қартты қойш ы , оған ермек керек. Оңалбек бол- 
са, тонның ішкі бауындай, бір-бірімізді жақсы білмейміз 
бе? Жүртқа лақап етіп жаятын ол емес. Сонда мен мүнша- 
ма қара терге түсіп, неліктен қысылдым? Сол арадан түра 
қашуыма себеп не?
Көз алдыма Назым келді. Мөлдір кәзінің жанарында 
кекесін бар. Езуінде әлдебір мысқыл түр
Суық тер маңдайыма бүрқ етті.

жүктеу/скачать 2,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: