6.Қосымшаларды беретін мағынасына қарай топтастырыңыз.
Қосымша
Сөзжасам қосымшалары
Форма тудырушы қосымшалар
Функциялы қосымшалар
Жұрнақтар
Жалғаулар
Предикаттық
Модификациялық жұрнақтар
Грамматикалық жұрнақтар
Субстантивтік
Субстантивтік адвербиалдық
Зат есімнің реңдік мәнді жұрнақтары
Болымсыз етістік жұрнақтары
Сан есімнің шырай жұрнақтары
Есімше
Көсемше
Күшейтпелі етістік жұрнақтары
Рай жұрнақтары
Реттік сан есім жұрнақтары
Етіс жұрнақтары
Шақ жұрнақтары
Көптік жалғау
7.Грамматикалық категориялар мен лексика грамматикалық категориялардың айырмашылықтарын көрсетіңіз.
Грамматикалық категориялар
|
Лексика грамматикалық категориялар
|
Тілдегі негізгі грамматикалық ұғымның бірі – грамматикалық категория. Грамматикалық категория ұғымы, бір жағынан, грамматикалық мағынамен де, грамматикалық формамен де байланысты, екінші жағынан, олардан күрделі болып келеді.
Грамматикалық категориялардың өрісі біркелкі болмайды. Кейбір категориялар тым жалпы, әрі өрісті, әрі қарымды болса, кейбір категориялардың өрісі тар, қарымы аз, тіпті жалқы да бола береді.
|
Модификациялық жұрнақтар арқылы жасалатын категория лексика-грамматикалық категория деп аталады.
Морфологиялық сипаты жағынан грамматикалық категориялардың бір тобын, түбір семантикасына қандай да болсын әсер ететін түрлерін лексика-грамматикалық категория деп атап, екінші тобын, яғни түбір семантикасына ешбір әсер етпей, өзгертпей, оған қосымша мән үстейтін түрлерін таза грамматикалық категория деп бөліп көрсетудің осындай негізі бар. Осы тұрғыдан келгенде морфологиялық жағынан грамматикалық категориялардың күрделі екенін байқаймыз.
|
8. «Талаптыға нұр жауар». Сөйлемдегі сөздерді ГМ түрлеріне талдаңыз.
Талаптыға (Талапты-түбір, ға-барыс септігінің жалғауы )
Талапты- өнерлі (ЛМ)
ЖГМ- сынын білдіреді, қатыстық сын есім
КГМ- сынын білдіру
ҚГМ- жоқ
Нұр- сәуле, шуақ (ЛМ)
ЖГМ – заттық мән, деректі, жансыз, жалпы
КГМ- (атау септік) қимыл иесін білдіру
ҚГМ- бар (интонация арқылы айтылады)
Жауар (Жау-түбір, ар-есімше жұрнағы)
Жау- жауманың антонимі (ЛМ)
ЖГМ- қимыл мән, болымды, сабақты
КГМ- қимыл білдіру
ҚГМ- жоқ
Достарыңызбен бөлісу: |
