СөЖ: 2 тақырып: Абайдың нәр алған рухани көздері Абайдың өзгеге берген нәрі

СӨЖ:2 тақырып: 1.Абайдың нәр алған рухани көздері 2. Абайдың өзгеге берген нәрі

Бимағанбет Нұршат

(МОК 231 )

Абайдың нәр алған рухани көздері

Абай ең алдымен қазақтың ұшан-теңіз ауыз әдебиетінен сусындап, батырлар жыры мен ғашықтық жырларын сүйіп окыды. Абай қазақ елін үлгісін жанаша турғыдан байта түсті. Сондыктан да Абайды қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаушы деп әбден айтуға болады. Ақын сүйіп оқыған үш улкен кайнар кез:

1. Халық ауыз әдебиеті. 2. Шығыс әдебиеті. 3. Орыс әдебиеті, оның арты жағында Батыс Еуропа әдебиеті. Абай жастайынан окудан қол үзбейді, қазақтын мәдениетін, араб, парсы, шағатай тілдерін үйренеді. Шығыс әдебиетінің альптары Низами, Хожа Хафиз, Науаи, Физули, т. б. ақындарының өлеңін жаттап өседі. Ойшыл-ақын ежелгі заман философтары Сократ, Платон,Аристотель, сонымен катар, Шығыстын ұлы ойшылы Әл-Фараби мұраларымен де жаксы таныс болды. Кейін ол орыс эдебиеті мен тілін өздігінен үйреніп, орыстын ұлы ойшылдары Пушкин, Гоголь, Лермонтов, Щедрин, Некрасов, т. б. шыгармаларымен танысады.

Абай Құнанбаев ойын дамыту барысында Батыс мәдениеті мен Шығыс мәдениетінің үш рухани қайнар көзінен нәр алған. М.Әуезов айтқандай, Абайды дүниетанымын қалыптастырған кезде өсірген рухани қазынаның қайнар көзі ретінде қарастырғандықтан, «...ақынның өз халқынан алған бастаулары үш үлкен тармақ екенін көреміз. адамзаттың өнері мен ойының байлығы». Олар:а) Қазақ елінің рухани қазынасыб) Шығыстың рухани қазынасының қайнар көздеріб) Батыстың классикалық әдеби-мәдени әлеміАқпарат дереккөзі

Абайдың өзгеге берген нәрі

Абай мектебі ақынның көзі тірісінде – аққызу дамытылып, Абай нұсқаған жолмен көптеген көркем туындыларжазылып та үлгергенін: “Бұл мағынада алғанда Абай шәкірттері: Мағауия, Ақылбай, Көкбай, Бейсембай, Әубәкір т.б. творчестволық мұраларының Абай шығармаларынан өзгешелігі поэзиядағы көлемді жанрды дамытумен, атап айтқанда, сюжетті поэмаларды, халықтық – тұрмыстық, әлеуметтік – тарихи, тарихи- тұрмыстық, Пушкин, Лермонтовтардан тарихи әрі таза романтикалық стильдегі оңтүстік поэмалары арқылы ерекшеленеді,” — деп нақтылы да атап өтеді.

Абай мектебі ақынның көзі тірісінде – аққызу дамытылып, Абай нұсқаған жолмен көптеген көркем туындыларжазылып та үлгергенін: “Бұл мағынада алғанда Абай шәкірттері: Мағауия, Ақылбай, Көкбай, Бейсембай, Әубәкір т.б. творчестволық мұраларының Абай шығармаларынан өзгешелігі поэзиядағы көлемді жанрды дамытумен, атап айтқанда, сюжетті поэмаларды, халықтық – тұрмыстық, әлеуметтік – тарихи, тарихи- тұрмыстық, Пушкин, Лермонтовтардан тарихи әрі таза романтикалық стильдегі оңтүстік поэмалары арқылы ерекшеленеді,” — деп нақтылы да атап өтеді.

Абай дәстүрі — біз сөз етіп отырған ақындық мектепті де ішіне сыйғызып жіберетін кең ұғым. Абай дәстүрі оның қасында жүрген шәкірттерімен шектелмейді. Қазақ әдебиетіндегі Абайдан кейінгі көрнекті тұлғалардың барлығы дәстүр жалғастырушылар десек, С.Торайғыров, М.Жұмабаев, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, С.Сейфуллин, І.Жансүгіров, Б.Майлин сынды әдебиет қайраткерлері осы легтің алдыңғы толқыны ғана. Демек, кең мағынада алғанда дәстүр жалғастырушылардың бәрі дерлік Абайдың ақындық мектебінің өкілдері болып табылады. Алайда, Абайдың ақындық мектебі деген ұғымды нақтылап, оның маңайындағы ақын шәкірттерімен байланысын алып қарастырғанда, ақындық дәстүрден де басқа, ұстаз бен шәкірт арасындағы күнделікті қарым-қатынастардың нақтылы көріністері бой көрсетеді. Яғни, Абай поэзиясының кейінгіге әсер-ықпалы деген мәселеден басқа, Абайдың тікелей тәрбиесі, ұстаздық ұлағаты, тіпті оның өлең жазуға баулу, үйрету қарекеттері айқындалды.

НАЗАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!!!!

жүктеу/скачать 155,3 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: