Спортшылар мен спорт командаларының психологиялық дайындығЫ Қ.І. Адамбеков

Вестник КазНПУ имени Абая, серия «Начальная школа и физической культуры», № 3 (30), 2011 г. 
 
18 
УДК: 373.1.035. 
СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ СТРОЕВОЙ ВЫУЧКИ 
 
Ж.Н. Сартаев - д.м.н., профессор КазНПУ им. Абая, 
А.А. Загинайко - к.п.н., доцент КазНПУ им. Абая, 
К.А. Кулатаев - подполковник запаса, преподаватель  
кафедры теории и методики  НВП, КазНПУ им. Абая. 
 
Современный бой требует от всех командиров твердого и гибкого управления подразделениями, а 
это  возможно  лишь  при  высокой  организованности  и  слаженности  подразделений,  способных  решать 
любые задачи в самой сложной обстановке. Без правильно поставленного строевого обучения невозможно 
подготовить воина к успешным действиям на поле боя. Поэтому постоянное совершенствование строевой 
выучки – одна из важнейших задач командиров. Опыт передовых частей и подразделений показывает, что 
для  тренировки  в  выполнении  строевых  приемов  имеется  достаточно  времени.  Все  зависит  от  умелого 
использования  офицерами,  сержантами  всех  возможностей,  имеющихся  в  любом  подразделении.  Весь 
распорядок  дня,  все  условия  воинской  службы  построены  таким  образом,  чтобы  прививать  солдатам  и 
курсантам  необходимые  им  строевые  навыки.  Нужна  только  постоянная  высокая  требовательность  к 
выполнению строевых приемов. 
Солдатская  мудрость  гласит:  «Хорош  в  строю  –  силен  в  бою»,  а  это  значит,  что  если  каждый 
солдат  в  отделении,  расчете,  экипаже  станет  отличным  строевиком,  то  и  подразделение  будет  хорошо 
слаженным, способным успешно решать любые задачи[1]. 
Занятия  по  многим  предметам  боевой  подготовки,  непосредственно,  связаны  с  действиями 
личного  состава в строю: построение,  движение  и различные  перестроения.  Качество  любых  занятий во 
многом зависит и от того, как командиры сами выполняют требования Строевого устава. Устав обязывает 
командиров перед построением указать место, время, порядок построения, форму одежды и снаряжение, а 
также какое иметь вооружение, боевую и другую технику. Это требование вносит, прежде всего, четкость, 
ясность и организованность перед выходом личного состава на любые занятия. 
Сначала необходимо проверить в строю подчиненных своего подразделения, вооружения, боевой 
и  другой  техники,  боеприпасов,  средств  защиты  и  шанцевого  инструмента.  У  военнослужащих  в  строю 
следует  проверить  заправку  обмундирования,  наличие  и  правильность  пригонки  снаряжения,  а  также 
аккуратность  стрижки  волос.  Такая  систематическая  проверка  способствует  приобретению 
военнослужащими  необходимых  навыков,  приучает  их  к  точному  выполнению  уставных  требований  и 
приказов, вырабатывает умение правильно носить военную форму одежды. 
В  строю  командиры  должны  постоянно  поддерживать  дисциплину  и  следить  за  точным 
выполнением  подразделениями  команд  и  сигналов  и  за  выполнением  военнослужащими  своих 
обязанностей.  При  подаче  команд  в  пешем  строю  на  месте  командиры  должны  принимать  положение 
«смирно». Это указывает на высокую культуру командира и положительно воздействует на подчиненных. 
При  построении  подразделений  с  боевой  и  другой  техникой  командиры  обязаны  произвести 
внешний  ее  осмотр,  проверить  наличие  и  исправность  оборудования  для  перевозки  личного  состава,  а 
также правильность крепления перевозимой (буксируемой) материальной части и укладки имущества. В 
движении  соблюдать  установленные  правила,  дистанцию  и  скорость.  Командир  должен  понимать,  что 
любое  построение  и  передвижение  подразделения  в  строю  является  уроком  по  строевой  подготовке, 
следовательно,  к  нему  необходимо  предъявить  такие  же  требования,  как  и  к  строевым  занятиям.  Это 
способствует  совершенствованию  строевой  выучки,  развитию  сознательной  дисциплины  у  всех 
военнослужащих.  Повседневное  внимание  к  строю  вырабатывает  у  личного  состава  потребность 
производить все передвижения в строю и становится естественной необходимостью жизни и деятельности 
подразделений[2]. 
На занятиях по тактической подготовке командирам подразделений предоставляется возможность 
совершенствовать  выполнение  таких  приемов,  как    «ложись»  («к  бою»),  «встать»,  перебежки  и 
переползания. При проведении занятий на машинах необходимо строго руководствоваться требованиями 
Строевого устава, добиться от личного состава выполнения нормативов при действиях на машинах. 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене тәрбиесі» сериясы, №3 (30), 2011ж. 
19 
На  занятиях  по  огневой  подготовке  многие  действия  военнослужащих  связаны  с  выполнением 
строевых  приемов:  различные  приемы  с  оружием,  «ложись»  («к  бою»),  «встать»,  перебежки, 
переползания, доклады о результатах стрельбы и т.д. 
Каждый выход на полевые занятия рекомендуется использовать для выработки у личного состава 
навыков в быстром и четком выполнении команд и сигналов. 
Для управления строем и машиной нужно руководствоваться таблицей сигналов Строевого устава. 
При  необходимости командиры подразделений для  управления  строем  могут  назначать дополнительные 
сигналы. 
Команды  должны  подаваться  громким,  командным  голосом  с  отчетливым  произношением 
каждого  слова  и  в  уставной  последовательности.  Голос  при  подаче  команд  должен  соразмериться  с 
протяжением  строя  и  удалением  от  него  командира,  а  рапорт  отдаваться  четко,  без  резкого  повышения 
голоса.  Четкая  подача  команд  вырабатывается  только  систематической  тренировкой.  Каждый  командир 
должен знать, что правильно поданная команда обеспечивает и четкость ее выполнения. 
Многие  действия  по  выполнению  требований  Строевого  устава  применяются  на  занятиях  по 
физической  подготовке.  Это  способствует  формированию  у  военнослужащих  правильной  осанки, 
строевой выправки и подтянутости. Каждый военнослужащий одновременно с отработкой упражнений на 
спортивных снарядах совершенствует строевую стойку, строевой шаг, повороты на месте и в движении и 
другие действия[3]. 
На  утренней  физической  зарядке  и  на  уроке  по  физической  подготовке  выполняются  такие 
действия, как размыкание и смыкание, различные перестроения, движение стоевым шагом, переход с шага 
на бег и др. Нагрузка на организм в подготовительной части урока должна все время возрастать, поэтому 
после  выполнения  нескольких  строевых  приемов  следует  сразу  же  подавать  команду  для  движения 
строевым  шагом  с  последующим  переходом  на  учащенный  шаг,  а  затем  бегом.  Командиры,  помимо 
выполнения  требований  Методическое  пособие  по  физической  подготовке  и  спорту  в  Вооруженных 
Силах  Республики  Казахстан  (МПФП  –  2001)  должны  строго  руководствоваться  требованиями 
соответствующих статей Строевого устава[4].  
Большие 
возможности 
для 
совершенствования 
строевой 
выучки 
военнослужащих 
предоставляются командирам на занятиях по изучению уставов Вооруженных Сил РК. Опыт передовых 
частей  и  подразделений  показывает,  что  строевое  обучение  включает  в  себе  комплекс  всех  учебных 
занятий, различных мероприятий и тренировок. 
Строевая  подготовка  является  составной  частью  многих  предметов  обучения,  прививающей 
воинам  такие  необходимые  качества,  как  согласованность  действий,  четкость,  подтянутость, 
исполнительность и дисциплинированность. Ее надо совершенстовать не только на занятиях, но и в ходе 
всей  повседневной  жизни.  Поэтому  выполнение  всего  распорядка  дня  части  необходимо  умело 
использовать  для  совершенствования  строевой  выучки  военнослужащих  и  строевой  слаженности 
подразделений. 
Для  поднятия  строевой выучки  немаловажную  роль играют  состязания  на  лучший взвод  и роту, 
выступления подразделений с исполнением строевых приемов на спортивных праздниках. 
Большое  значение  в  повседневной  жизни  части  и  за  ее  пределами  приобретает  поведение 
военнослужащих.  Одним  из  проявлений  воинской  вежливости  является  обязательное  взаимное  отдание 
воинской чести. 
Устав  внутренней  службы  обязывает  всех  военнослужащих  при  встрече  (обгоне)  отдавать  друг 
другу честь, строго соблюдая правила, установленные Строевым уставом. Этим подчеркивается, что в ВС 
РК отношения военнослужащих построены на взаимном уважении. Отдание воинской чести не является 
формальностью,  оно  показывает,  что  военнослужащие  находятся  на  самом  ответственном  посту  – 
защищают нашу Родину и чувствуют постоянную потребность во взаимной связи друг с другом. 
Помимо  формирования  строевых  навыков  все  командиры  должны  вырабатывать  у 
военнослужащих  умение  носить  военную  форму  одежды.  Форма  одежды  военнослужащих  должна 
отвечать правилам ее ношения и быть всегда чистой и опрятной. 
Красивая форма одежды казахстанского воина придает человеку стройность, дисциплинирует его, 
вызывает  невольное  уважение  окружающих.  Она  подчеркивает  внутреннюю  и  внешнюю  собранность  и 
дисциплину военнослужащих. 

Вестник КазНПУ имени Абая, серия «Начальная школа и физической культуры», № 3 (30), 2011 г. 
 
20 
Многие  военачальники  Советских  Вооруженных  Сил  и  Республики  Казахстан  всегда  придавали 
особое внимание внешнему виду наших воинов, воспитывали их в духе уважения к своей военной форме. 
Это  требование  воплотилось  и  в  наших  уставах.  Так,  в  статьях  Устава  внутренней  службы  ВС  РК 
обязывает военнослужащих «...оказывать уважение командирам (начальникам) и старшим, содействовать 
им  в  поддержании  порядка  и  дисциплины,  строго  соблюдать  правила  воинской  вежливости  и  отдания 
чести, всегда быть по форме, чисто и аккуратно одетым...» 
Наша  военная  форма  освящена  подвигами  и  поэтому  к  ней  все  должны  относиться  с  великим 
уважением  и  любовью.  Постоянная  забота  о  своем  внешнем  виде  –  первый  признак  стремления 
военнослужащего  к  порядку,  организованности,  признак  высокой    воинской  культуры.  В  целях 
поддержания надлежащего внешнего вида военнослужащих необходимо, в первую очередь, поднять роль 
утренних осмотров, проводимых ежедневно в каждом подразделении. 
В повышении строевой выучки и подтянутости важную роль играют прохождения подразделений 
и  частей  по  городу  с  песней  или  с  оркестром  и  проведение  воинских  ритуалов.  В  воинских  ритуалах 
заложен  большой  патриотический  смысл  и  они  обладают  огромной  воспитательной  и  мобилизующий 
силой. Все ритуалы должны проводиться с высокой торжественностью и приподнятостью[5]. 
Принятие военной присяги, вручение знамен и орденов воинским частям, проведение праздников 
частей  и  соединений,  парады  войск,  участие  в  демонстрациях  и  митингах,  развод  и  смена  караулов, 
строевые  смотры,  общие  батольонные  и  полковые  вечерние  поверки,  возложение  венков  на  братские 
могилы  воинов,  павших  в  боях  за  свободу  и  независимость  нашей  Родины  и  другие  ритуалы  –  все  это 
является важным средством воздействия на сознание военнослужащих и их строевую выучку. 
Целеустремленная  и  конкретная  работа  командиров,  штабов  и  руководящие  структура, 
методистов  строевой  подготовки  по  пропаганде  положений  Строевого  устава  и  требований  Министра 
обороны РК помогут значительно улучшить выучку войск[6].  
 
1.
 
Методика строевой подготовки. Изд. Второе. - М.: Воениздат, 1979. 
2.
 
Назимка  И.Г.,  Штыкало  Ф.С.  Методика  начального  военного  обучения.  –  М.:  Просвещение, 
1980. 
3.
 
Строевой устав ВС РК. – Астана, 2004. 
4.
 
Методическое пособие по физической подготовке и спорту в Вооруженных Силах Республики 
Казахстан (МПФП – 2001). - Алматы: Учреждение «АУМЦ», 2001. 
5.
 
Начальная  военная  подготовка  /  Под  общей  редакцией  А.М.Попова.  –  М.:  Ордена  «Знак 
почета» издательство ДОСААФ СССР, 1978. 
6.
 
Брысин  М.П.,  Калинин  П.М.  Проведение  занятий  по  начальной  военной  подготовке.  –  М.:  
Воениздат, 1990. 
  
Түйін. 
Мақалада  саптық  дайындықтың  жалпы  әскери  адамға  қандай  маңызды  екендігі  және  оның 
тактикалык шеберлігіне, педагогикалық және мәдени деңгейіне әскери жарғылардың талаптарымен тығыз 
байланыстылығын кӛрсетеді.  
    
Summary. 
 
Without it is correct put delivered drill education impossible to prepare the warrior to successful action on 
battlefield. So constant improvement drill learnone of the most important problems commander.   
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене тәрбиесі» сериясы, №3 (30), 2011ж. 
21 
ӘӚЖ 796. 351. 855.3 (574) 
 
СПОРТ  ОЙЫНДАРЫ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫ  ІЗГІЛІККЕ ТӘРБИЕЛЕУ 
 
Ә.Ж. Тастанов - пед.ғыл.к., дене мәдениеті және бастапқы әскери дайындық факультетінің  доценті,  
Абай атындағы ҚазҰПУ 
 
Жеке адамды жан-жақты дамытуда дене тәрбиесінің маңызы ӛте зор. Оқушыларға арналған дене 
тәрбиесінің  кейбір  мәселелерін  қарастырайық.  Оқушылар  денесінің  дұрыс  дамуы,  денсаулығының 
нығаюы,  жұмыс  қабілетінің  артуы  сыртқы  ортаның  қолайсыз  жағдайларына  қарсы  тұрады.  Жақсы 
денсаулық адамның еңбек және қоғамның іс-әрекетіне қатысуының маңызды кепілі.  
Оқушылардың  денсаулығына  қамқорлық  жасауға  біздің  қоғамымыз  мейлінше  мүдделі. 
Оқушылардың  сабақтарда,  сабақтан  тыс  уақытта,  спорт  ұйымдарында  дене  тәрбиесін  күн  сайын 
ұйымдастырып қолайлы жағдайлар жасау қажет. Әрбір мектепте, кәсіптік-техникалық училищеде, барлық 
оқу-тәрбие  мекемелерінде  жабдықтармен  және  құралдарымен  жақсы  жасақталған  спорт  залдары  мен 
алаңдары  болуы  тиіс.  Оқушыларға  дене  тәрбиесін  беру  үшін  спорт  ұйымдары  мен  клубтардың, 
кәсіпорындар мен мекемелердің базасы кеңінен пайдалануы керек. 
Ӛмірге  қажетті  дағды  және  іскерлік  –  табиғи  қозғалыстың  барысында  қалыптасады.  Табиғи 
қозғалыстың барысындағы қозғалыстың түрлері: жүгіру, жүзу, коньки, велосипед, акробатика т.б. 
Жас  адамның  денесі  түрлі  жаттығулар  кӛмегімен  ширап,  дамиды.  Сондықтан  күш,  жылдамдық, 
тӛзімділік,  икемділік  сияқты  адам  қалбілеттерін  дамыту  –  оқушылардың  қозғалтқыш  тәжірибесін 
байытады,  дене  қозғалысын  үйлестіреді.  Мысалы:  жылдамдық  ең  қысқа  мерзімде  қимылды  орындау 
қабілеті,  ал  ептілік,  адамның  жаңа  қимылдары  тез  игеру  және  жағдайдың  ӛзгеруіне  байланысты  нақты 
шешім  қабылдау  қабілеті.  Дене  тәрбиесі  ең  басты  күн  ырғағын,  яғни,  еңбек,  демалыс,  тамақтану,  ұйқы, 
бос  уақыт  ырғақтары  дұрыс  ұйымдастыруды  талап  етеді.  Дене  тәрбиесі  саласында  ырғақ  және  тазалық, 
саяхат,  спорт  ерекше  орын  алады.  Негізігі  ырғақтар  қатарына  әртүрлі  іс-әрекеттер  түрлерінің    ұзақтығы 
және олардың кезектесуі, белсенді демалыс, тамақтануды реттеу, ұйқының ұзақтық мерзімі жатады. Оқу, 
еңбек  және  демалыс  ырғағы  тазалық  талаптар  негізі  оқушылардың  әрбір  жастық  топтары  еске  алынып 
жасалады.  Мектепте  дене  тәрбиесін  –  мұғалім,  сынып  жетекшісі,  тәрбиеші  басқарады.  Олардың 
жұмыстарының құрамына кіретін негізігі мәселелер: 
1.  Шәкірттерге  оқу,  еңбек  және  демалыс  ырғағын  ұтымды  пайдалануды  үйрету,  оқушылардың 
денсаулығын үнемі бақылау, жұмыс қабілетін жақсарту, оларға жағдай туғызып, қамқорлық жасау. 
2. Мектеп ғимаратына, жұмыс жабдықтарына , спорт ӛткізілетін орындарға қойылатын, дәрігерлік-
тазалық талаптарын орындау, жеке және қоғамдық тазалыққа дағдыландыру. 
3.  Оқу  күні  және  оқу  жылы  бойында  қозғалыс  жасау,  қозғалтқыш  әрекетке  үйрету  және 
қозғалтқыш сапаларын дамыту дене шынықтыру және сауықтыру жұмыстарын тиімді ӛткізу.  
 
Дене  тәрбиесін  мектепке  және  мектептен  тыс оқу  орындарында  спорттық  базарларда  іске  асыру 
үшін тӛмендегі талаптарды, міндеттерді еске алған жӛн: 
1. Оқушылардың бойында жоғары адамгершілік сапаларын тәрбиелеу. 
2.  Шәкірттердің денсаулығын нығайту, жұмыс қабілетін кӛтеру. 
3. Спортпен шұғылдануға оқушылардың тұрақты қызығуын және қабілетін кӛтеру. 
4.  Негізгі қозғалтқыш сапаларын дамыту. 
Мектепте  дене  тәрбиесін  ұйымдастыру  түрлеріне  дене  шынықтыру  сабақтары,  сыныптан  және 
мектептен тыс жаппай спорт жұмыстары жатады. Сабақ  – дене тәрбиесін ұйымдастырудың негізігі түрі. 
Дене шынықтыру  сабақтары  мемлекеттік  оқу  бағдарламасына  сәйкес  жүргізіледі. Онда    жаттығулардың  
тізімдері,  түрлері,  сонымен    бірге  сабақта  болжамдық    білімді   менгерудің  мазмұны берілген. Сабақтың  
нәтижелі  болуы  түрлі  жаттығулардың  дұрыстап  іріктеп  ала  білуге,  олардың  кезектесіп  ӛтуіне    және 
тазалық жағдайды  сақтауға байланысты. 
Дене  тәрбиесі сабақтары тұтас педагогикалық кӛзқарастары  мен заңдылықтарының талаптарына 
сәйкес  құрылады.  Сыныптан  тыс  жаппай  спорт  жұмыстарында  шәкірттер  сабақта  алған  болжамдық 
білімдерін  жалғастырады  және  толықтырады.  Сыныптан  тыс  жұмыстардың  барысында  оқушылардың 
жалпы  дене  спорттық  дайындығын  жақсарту,  спортқа  ықыласын  дамыту,  ӛз  бетімен  түрлі  дене 

Вестник КазНПУ имени Абая, серия «Начальная школа и физической культуры», № 3 (30), 2011 г. 
 
22 
жаттығуларымен  айналасу  міндеттері  шешіледі.  Мектеп  ұжымында  спорт  ұйымдары  жұмыс  істейді, 
спорттың  түрлерінен  жаппай  жұмыстар  ӛткізіледі,  қоғамдық  нұсқаушылар  мен  тӛрешілер  дайындауға 
жоспарлы  түрде  жұмыс  ұйымдастырылады,  оқушылар  спорт  жұмысының  кӛптеген  түрлеріне  қатысады. 
Мысалы:  жеңіл  атлетика,  гимнастика,  жүзу,  шаңғы,  осы  сияқты  спорт  ойындарының  басқа  түрлері  де 
пайдаланылады. Мектептен тыс жаппай спорт жұмыстары оқушылардың тұрған жерлерінде, балалар және 
жасӛспірім  спорт  мектептерінде,  балалардың  саяхат  орындарында,  мәдениет  саябақтарының  балаларға 
бӛлінген  орындарында,  спорт  кешендерінде,  (стадион,  жүзу  тоғандары,  мұз  айдыны  т.б.)  ерікті  спорт 
қоғамдарында,  қала  және  қаладан  тыс  лагерьлерде  ӛткізіледі.  Барлық  мектептен  тыс  мекемелер 
оқушылардың таңдап алған спорт түрлерінен ӛзінің іскерлігін, дағдысын жетілдіруге мүмкіндік туғызады. 
Спорттың кейбір түрлеріне  қызығушылығын, бейімділігін,  қабілетін  кӛрсете білген  оқушыларға  балалар 
және  жасӛспірімдердің  спорт  мектебіне  жолдама  берілуі  мүмкін.  Ал  спорт  мектебін  бітіргеннен  кейін 
оларды дене тәрбиесі университеттеріне түсуге даярлау керек.  
Дене  тәрбиесінің  мазмұны,  міндеттері  және  сауықтыру  жұмыстарының  жүйесін  жасауды  қажет 
етеді.  
Дене  тәрбиесінің  негізгі  құрамына  дене  жаттығулары,  гимнастика,  ойын,  саяхат,  спорт,  табиғи 
әсерлер жатады.  
Дене  шынықтыру  жаттығулары  –  бұл  саналы  түрде  орындалтын  қимылдар  және  қозғалтқыш 
әрекеттер.  Дене  шынықтыру  жаттығулары    бұлшық  ет  жүйесін,  қан  айналымын  және  тыныс  алу 
мүшелерін  дамытады,  буын  сүйектерін  қозғалмалы  етеді,  жалпы  жұмыс  қабілетін  жақсартады.  Дене 
шынықтыру жаттығуларды бүкіл дененің дамуына, жетілуіне қолайлы ықпал жасайды.  
Гимнастика. Мұның бірнеше түрлері бар: негізгі және тазалық гимнастика, спорттық гимнастика,  
кӛркемдік гимнастика, ӛндірістік және емдік гимнастика. 
Оқушылардың  дене  тәрбиесінде  негізгі  гимнастика  үлкен  қызмет  атқарады.  Осы  гимнастика 
бойынша  дене  жаттығуларды  дене  шынықтыру  бағдарламасының  басты  бӛлімдерін    құрайды.  Негізгі 
гимнастика құрастыратын жаттығулар: саптағы қозғалыс, жалпы дамыту жаттығулары (әртүрлі бұлшық ет 
топтары  мен  буындар  қимылы);  ән  ырғағы  арқылы  орындалатын  ерікті  жаттығулар,  қимылдың  тұтас 
табиғи  түрлері  (жүру,  жүргізу,  қарғу,  ӛрмелеу,  т.б.)  негізгі  гимнастика  кӛбінесе  дене  шынықтыру 
сабақтарында пайдаланылады. 
Ойын  –  балалар  ӛмірінде  үлкен  орын  алады.  Дене  тәрбиесінде  қозғалыс  ойындары 
пайдаланылады.  Қозғалыс  ойындары  оқушылардың  ептілігін,  тапқырлығын,  ӛзін-ӛзі  билеушілігін 
дамытады,  қозғалтқыш  дағдыларын  жетілдіреді.  Мұндай  ойындар  оқушыларды  жылдамдыққа, 
тӛзімділікке  тәрбиелейді.  Дене  тәрбиесінде  оқу  бағдарламасына  сәйкес  спорттық  ойындар:  футбол, 
баскетбол,  волейбол,  қол  добы,  стол  теннисі  пайдаланылады.  Оқушылар  әрбір  ойынның  тәсілдерін 
зерттеп, үйренеді. 
Саяхат  –  дене  тәрбиесінде  серуен,  саяхат,  саяхаттық  жорық,  түрінде  пайдаланылады.  Саяхатқа 
оқушылардың  барлығын  қатыстыруға  болады.  Саяхат  оқушыларды  тӛзімділікке,  ұйымшылдыққа,  еңбек 
сүйгіштікке және қолайсыз сыртқы жағдайларда кездесетін қиыншылықтырды жеңуге тәрбиелейді.  
Спорт  –  біздің  елімізде  бірыңғай  бағдарламада  және  ережелер  бойынша  ӛткізіледі.  Спорттың 
кӛптеген  түрлерін  атауға  болады.    Олар  –  жеңіл  атлетика,  гимнастика,  шаңғы  спорты,  жүзу,  саяхаттың 
спорттық түрлері т.б. 
Спорттық  іс-әрекеті  жаттығу  сабақтарында  және  спорттық  жарыстарда  іске  асырылады.  Спорт 
оқулары  мектептің  спорттық  ұйымдарда,  мектептен  тыс  мекемелерде  (балалардың  спорт  мектептері, 
зауыттардың  мәдениет  үйлері,  ерікті  спорт  қоғамдарының  балалар  және  жасӛспірімдер  ұйымдары  т.б.) 
тӛселген мамандар арқылы ӛткізіледі. Спорт оқушылардың денсаулығын нығайтатын, дене күшін, қозғалу 
дағдыларын    және  адамгершілік  қасиеттерін  дамытатын  дене  тәрбиесінің  құралы.  Дене  тәрбиесіндегі 
маңызды құралдардың бірі – табиғат әсерлері. Күн кӛз, ауа, суға шомылу, жылы су қабылдау, сауықтыру 
ретінде пайдаланады. Табиғат әсерлерін балалардың сауықтыру жұмысы кезеңінде пайдалану ӛте  тиімді 
болады.  
Қала  жағдайында  балалар  үшін  алаңдар,  саябақтар,  жүзу  тоғандары  және  спорт  кешендері 
пайдаланылады.  Қала  сыртында  балардың  жақсы  демалуы  және  денсаулығын  нығайту  үшін  кәсіподақ,  
спорттық,  саяхаттық,  жас  табиғат  сүюшілердің  лагерьлері  ұйымдастырылады.  Оларға  табиғаты  қолайлы 
жерлерге орналастырылады. Балалардың сауықтыру жұмыстарын қоғамдық пайдалы еңбекпен үйлестіріп 
жүргізудің  үлкен  тәрбиелік  мәні  бар.  Мысалы:  туған  ӛлкенің  табиғи  байлығымен  танысу,  орман 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене тәрбиесі» сериясы, №3 (30), 2011ж. 
23 
шаруашылығын,  қорықтарды,  тоғандарды  қорғау,  кейбір  жеңіл-желпі  ауылшаруашылық  жұмыстарымен 
айналасу т.б. 
Сонымен    мектепке  дене  тәрбиесі  жұмыстарының  сыныптан  тыс  барлық  түрлері  оқушылардың 
жас  ерекшеліктеріне,  ал  оқыту  әдістемесін  жүргізуде  әр  сыныпқа  арналған  оқыту  бағдарламаларына 
сәйкес жүргізіледі.  
 
 
1.  Танекеев М.Т. Қазақтың ұлттық спорт ойындары. - Алматы, 1957. 
2.
 
Портных Ю.И. Спорт ойындары және оқыту әдістемесі. – М.: ДЖС, 1986. 
3.
 
Сапарбаев М.Б. Спорт терминдерінің түсіндірме сӛздігі. - Ташкент, 1991. 
4.
 
Тастанов Ә.Ж., Әбілдабеков С.Ә., Рысқұлов Ӛ.Ӛ. Жеңіл атлетика: Оқу - әдістемелік құрал. –
Алматы: Полиграфия  Сервис и К, 2009. – 92 б. 
 
 
Резюме 
В работе всесторонне описываются рекомендации и методы проведений занятий на весь учебный 
год    с  распределением  средств  и  видов  занятий.  Широкий  выбор  видов  спорта  в  проведений  занятий 
способствует качественному проведению занятий.    

жүктеу/скачать 1,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: