Резюме
В этой статье рассматриваются методика обучения английскому языку студентам-юристам, как части про-
фессиональной подготовки специалиста по юриспруденции.
Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, № 2 (33), 2012 ж.
15
Resume
In this article considers the methods of teaching English language of law students, as a part of professional training
in jurisprudence.
КОНТРОЛЬНОЕ ЗАДАНИЕ ДЛЯ ОЦЕНКИ СПЕЦИАЛЬНОЙ
РАБОТОСПОСОБНОСТИ ФУТБОЛИСТОВ 16-18 ЛЕТ
Е.К. Адамбеков – к.п.н., доцент,
А.Соломеев – ст.преподаватель ОФК
Предлагаемое контрольное задание для оценивания специальной работоспособности футболистов
16-18 лет включает в себя ряд упражнений бегового характера и упражнений с мячом, выполняемых
в определенной последовательности
Задание представляет собой следующее.
После 10-минутной разминки, включающей в себя 10 гимнастических упражнений и несколько
беговых упражнений, футболисты в течение 5 минут произвольно взаимодействовали с мячом, а
затем у них регистрировалась частота сердечных сокращений (ЧСС).
В дальнейшем футболисты выполняли жонглирование мяча головой на месте с целью как можно
большего выполнения подбивании мяча (две попытки) и удары ногой на точность с расстояния 11 м в
мишень диаметром 1 м, расположенную горизонтально на высоте 0,3 м от поверхности поля (пять
ударов в течение 25-30 с).
После этого футболисты выполняли бег 5 раз по 30 м с возвращением на стартовую позицию за 25
с и фиксированием занятия исходного положения для начала следующей попытки бега, а затем
выполняли в течение 25-30 с пять ударов на точность с расстояния 11 м в мишень диаметром 1 м,
расположенную горизонтально на высоте 0,3 м от поверхности поля.
В заключение футболисты выполняли челночный бег 3 раза по 50 м (см. рисунок), затем жонгли-
рование мяча головой на месте с целью как можно большего выполнения подбивании мяча (две
попытки).
После этого у футболистов регистрировалась ЧСС и определялась длительность периода восста-
новления ЧСС до уровня, который имел место после разминки.
Определялись следующие показатели выполнения футболистами контрольного задания.
1. Суммарное время бега 5 раз по 30 м (с).
2. Суммарное время челночного бега 3 раза по 50 м (с).
3. Точность ударов ногой в мишень, выполняемых после разминки и после бега 5 раз по 30 м
(количество попаданий в мишень и процент неточных ударов).
4. Количество подбивании мяча при выполнении жонглирования головой после разминки и после
челночного бега 3 раза по 50 м (среднее значение по итогам двух попыток).
5. ЧСС футболистов после разминки и после выполнения контрольного задания.
6. Длительность периода восстановления ЧСС до уровня, имевшего место после разминки.
Обработка полученных в ходе исследования данных, характеризующих выполнение футболистами
вышеописанного контрольного задания, показала следующее.
Наблюдались случаи, когда после выполнения физической нагрузки у одних футболистов ухудша-
лось качество действий с мячом и период восстановления ЧСС до уровня, имевшего место после раз-
минки, был относительно длительным, а у других – наоборот, качество действий с мячом улучшалось
и период восстановления ЧСС до уровня, имевшего место после разминки, длился по времени мень-
ше, притом что эти футболисты показывали стабильные результаты в беге 5 раз по 30 м и в челноч-
ном беге 3 раза по 50 м.
Это позволяет говорить о том, что по характеру динамики изменений показателей выполнения
футболистами отдельных упражнений разработанного контрольного задания можно судить об уровне
их подготовленности на конкретный момент в плане специальной работоспособности.
Финиш
Старт
Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 2 (33), 2012 г.
16
10 м 5 м
Схема выполнения челночного бега на время 3 раза по 50 м
1. Аверьянов А. Контроль уровня подготовленности футболистов высокой квалификации // Теория и прак-
тика футбола. 1999. №3. – С. 2-4.
2. Басим ФадильАбас (Ирак). Контроль за технической подготовленностью юных футболистов. Дисс.
...канд. пед. наук. – М.: ГЦОЛИФК, 1984. – 141 с.
3. Баша Махмуд Хамида (Тунис). Надежность и информативность показателей текущего контроля сос-
тояния юных футболистов. Дисс. ...канд. пед. наук. – М.: ГЦОЛИФК, 1983. – 182 с.
4. Варюшин В.В., Лопачев Р.Ю. Комплексная оценка выносливости футболистов 16-18 лет // Теория и прак-
тика футбола. 1999. №3. – С. 21-22.
5. Гакаме Рауф Заурович. Функциональное состояние и физическое развитие футболистов 9-22 лет. Дисс.
... канд. пед. наук. – Краснодар: КГАФК, 1995.
6. Годик М.А. Контроль в процессе спортивной тренировки / В книге: Подготовка футболистов. – М., 1977.
7. Голомазов С., Чирва Б. Учет игровых режимов работы футболистов при построении тренировочных
занятий // Теория и практика футбола. 2000. №1. – С. 27-30.
8. Голомазов СВ., Чирва Б.Г. Футбол. Теоретические основы и методика контроля технического мастер-
ства. – М.: СпортАкадем- Пресс, 2000. – 80 с.
9. Ежов П.Ф. Комплексная оценка тренировочных нагрузок высококвалифицированных футболистов. Дисс.
... канд. пед. наук. – М.: ВНИИФК, 1988. – 168 с.
10. Зонин Г.С. Коэффициент брака // Футбол-хоккей. 1974. №6.
11. Зухейр Аль-Хашаб Касим Хамуди (Ирак). Особенности педагогического контроля специальной подго-
товленности юных футболистов. Дисс. ... канд. пед. наук. – М.: ГЦОЛИФК, 1984. – 134 с.
12. Кириллов А.А. Исследование физической работоспособности футболистов. Дисс.... канд. пед. наук. – М.:
ГЦОЛИФК, 1978. – 120 с.
13. Левин В.С. Комплексная характеристика динамики подготовленности футболистов высшей квалифи-
кации: Автореф. дисс.... канд. пед. наук. – Малаховка: МОГИФК, 1983. – 21 с.
14. Лопачев Ю.Н. Методика совершенствования выносливости футболистов 16-18 лет. Дисс. ... канд. пед.
наук. – М.: ГЦОЛИФК, 1981. – 193 с.
15. Морозов Ю.А. Оперативная оценка работоспособности футболистов // Теория и практика физической
культуры. 1974. №8.
16. Савин С.А. Еще раз о тестах // Футбол-хоккей. 1974. №42.
17. Скоморохов Е В. Комплексный контроль и методы совершенствования специальной подготовленности
высококвалифицированных футболистов. Дисс.... канд. пед. наук. – Малаховка: МОГИФК, 1980. – 135 с.
18. Спортивная метрология: Учебник для институтов физической культуры / Под ред. Зациорского В.М. –
М.: Физкультура и спорт, 1982. – 250 с.
19. Талипджанов А.И. Оперативный контроль и планирование подготовки футболистов высокой квалифи-
кации: Автореф. дисс.... канд. пед. наук. – М.: ГЦОЛИФК, 1984. – 20 с.
20. Теория и методика футбола / Под ред. Адамбекова К.И. – Алматы: из-во «Елнур», 2007. – 286 с.
Резюме
В работе представлены контрольные задания для оценки специальной работоспособности футболистов 16-18 лет.
БІЛІМ БЕРУДЕ ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУДЫҢ
ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҤЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ
С.М. Кеңесбаев – п.ғ.д., профессор, Абай атындағы ҚазҰПУ
Қоғам ӛмірінде соңғы уақытта ақпараттандырудың мәні, қажеттігі айрықша арта отырып ғарыш-
тық жылдамдықпен ӛсуін жалғастыруда. Адамзаттың ақпараттандыру дәуіріне аяқ басуынан бола-
шақта халықтың ҥлкен бӛлігі ақпарат және ақпараттық қызмет ӛнеркәсібі саласында жҧмыс істейтін
болады.
Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, № 2 (33), 2012 ж.
17
Информатика және ақпараттық технология практикалық тҧрғыда бҥгінгі оқушылардың болашақ
мамандықтарының 60%-ын қҧрайды. Сонымен қатар, оқушылар терең білім алулары ҥшін ақпаратты
алу және ӛңдеу қҧралы ретіндегі компьютердің мҥмкіндіктерімен мҥмкіндігінше ерте танысулары
қажет. Шындығында оқушылардан кӛп ерте компьютердің базалық программаларын, яғни мәтіндік
және графикалық редакторлар, сондай-ақ компьютерде сақталған ақпараттармен жҧмыс жасау жолда-
рын және т.б. меңгеру қажеттілігі туындайды.
Информатика курсын жоғарғы сыныптардан тӛменгі буынға кӛшіру қажеттілігін осы бағыттағы
жҥргізілген ғылыми зерттеулер кӛрсетті. Бҧған дәлел ретінде информатиканы тӛменгі сыныптарда
оқыту жӛнінде жҥргізіліп жатқан мҧғалімдердің эксперименттері мен жарияланып жатқан мақалала-
ры, сондай-ақ 1-4 сыныптар ҥшін информатикадан ҧйымдастырылған ҥйірме жҧмыстары мен факуль-
тативтік сабақтарды айтуға болады.
Информатика курсының бастауыш сыныптарда оқытылуы жӛнінде шетелдерде және тәуелсіз мем-
лекеттер достастығы (ТМД) елдерінде бірқатар жинақталған тәжірибелер бар.
Кӛптеген әдіскер-ғалымдар мен оқытушылар информатиканы пән ретінде жоғары сыныптарда
оқыту оқушылардың компьютерді пайдалану дағдысының қалыптасуын кешеуілдетеді, бҧл пәнді оқу
барысында қалыптасатын дағды бір ғана пәнге тән емес екенін, жалпы білім беретін мәні бар болып
есептелінетінін атап кӛрсетіп отыр.
Информатика пәнін жалпы білім беретін, дҥниетану потенциалы ретінде танып тереңдетуге байла-
нысты мектепте бҧл пәнді оқыту мақсатының жаңа тҥсініктерінің пайда болуы, информатика негізде-
рі курсын оқыту тәжірибесін талдау, информатика негіздерін меңгеру мен мектептегі оқу ҥдерісінде
ақпараттық мәдениеттің қалыптасуын бӛліп қарастыруды ҧсынуға болады.
Біріншіден 2-4 сыныптарда оқушылардың компьютермен алғашқы танысуы жҥреді. Оқу-ойындық
программаларды, қарапайым компьютерлік тренажерларды және т.б. қолдану ҥдерісінде ақпараттық
мәдениетін жетілдіру арқылы алғашқы элементтері қалыптасады.
Сондықтан да 12 жылдық мектептің бірінші сатысы бастауыш буынның оқу жоспарына 2 сынып-
тан бастап информатика пәні енгізіліп отыр. Информатикадан жалпы бастауыш білім беру стандарты
бойынша бастауыш мектепте информатиканы оқыту, келесі мақсатқа жетуге бағытталған:
-
оқушылардың ақпараттық мәдениеттілігін, сауаттылығын, алгоритмдік ойлауын қалыптастыру;
-
интеллектуалды тҧлғалық және эмоциялық-жігерлік сапаларын, қабылдау тҥрлерін және есте
сақтау қабілеттілігін дамыту /2/.
Бҧл бағыттағы білім беруде 2-4 сыныптардағы әрбір сабақ екі жарты бӛлікке (20-25 минуттан)
бӛлінген. Сабақтың бірінші бӛлігі алгоритмдік жҥйені (машинасыз әдіс), екінші бӛлігі ақпаратттық
технологиялар жҥйесін (компьютерді қолдану) оқып ҥйренуге арналған. Екі жҥйенің оқыту сабақта-
рының мазмҧны әрбір сабақта бір-бірімен байланыстырылып сабақтың ортақ тақырыбына айналады.
Логика және алгоритмдік жҥйенің материалдарын оқып ҥйренуден ақпараттық технологиялар
жҥйесінің материалдарын оқып ҥйренуге кӛшуді шеберлікпен байланыстыра білу қажет. Бастауыш
сыныптарда информатика пәнін осындай тҥрде оқыту кіші жастағы мектеп оқушыларына қойылатын
санитарлық-гигиеналық талаптардың орындалуын қамтамасыз етеді.
Бастауыш сыныптағы информатика пәнін оқытуды бастауыш сынып мҧғалімдері жҥргізуі тиіс.
Себебі, бастауыш сыныпта информатиканы оқытуды ҧйымдастырудың ӛзіндік ерекшеліктері бар
және кіші жастағы мектеп оқушыларының психологиялық ерекшеліктерін де ескеру қажет. Арнайы
және әдістемелік дайындықсыз бастауыш сынып мҧғалімдері информатика пәнін оқыту ҥдерісін
сапалы тҥрде ҧйымдастыра алмайды.
Бастауыш сыныпта информатиканы оқыту ҥшін тӛмендегідей ерекшеліктерді ескерген жӛн:
қабылдау мен алғашқы бекіту кезеңінде – сӛйлесу, әңгімелеу, тҥсіндіру, оқытушылық мультимедия-
лық программалар пайдалану; меңгеру мен қайталау кезеңінде – дәптермен жҧмыс, тренажерлар,
жаттығулар, тірек конспектілері, ойындар; шығармашылық жҧмыс кезеңінде – жобалар, ойындар
қолдану. Әрбір сабақтың жоспарын жасауда оқушылардың жеке қабілеттілігін есепке алып жоспар-
лау қажет /3/.
Оқушыларға мысал ретінде алгоритмдік курстағы «Ҧқсастық заңдылығы» тақырыбын оқытып-
ҥйретуге тоқталайық.
Тақырыбы: Ҧқсастық заңдылығы
Мақсаты: «ҧқсастық заңдылығы» ҧғымымен таныстыру; типтік емес есептерді шешу білігін
дамыту; ҧқсастық бойынша ойлауды жаттықтыру; заңдылықтарды табу білігін дамыту; ҧтымды стра-
Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 2 (33), 2012 г.
18
тегияны іздеуде ҧқсастық пен заңдылықтарды қолдануды ҥйрету; ойлау қабілетін, шығармашылығын
дамыту; топпен жҧмыс жасау іскерлігіне, эмпатия сезіміне тәрбиелеу.
Сабақ барысы:
Ҧйымдастыру кезеңі.
Білімді ізгілендіру. Сергіту сәті.
1. Сҧрақтар:
– «ақпар...» мҧнда қандай сӛз жазылған?
– ақпарат пен информатика арасындағы айырмашылық неде? (информатика – ақпаратпен жҧмыс
жасау тәсілдері туралы ғылым, ал ақпарат – қоршаған әлем туралы мәлімет)
2. Тапқышбектің толтырулары-жҧмбақтары. (Топпен жҧмыс)
Ойын барысы. Тапсырмаларды орындап, сіз бҧрын информатика ғылымы қалай аталғанын білесіз.
Сурет 1
1
2
3
4
5
ки
бер
не
ти
ка
Тапсырма №1
а) Жҧмбақты шеш және жауабының бірінші әріпін 1-дің астына жаз.
Қабат-қабат қаттама,
Ақылың болса, аттама. /кітап/
ә) Жҧмбақты шеш және жауабының алтыншы әріпін 1-дің астына жаз.
Ҥйреткен ілімді
Қырық екі білімді /Алфавит/ – 1 топ.
Тапсырма №2
а) Жҧмбақты шеш және жауабының бірінші және соңғы әріптерін 2-нің астына жаз.
Жазу жазып, жалықпаған
Жаза-жаза арықтаған /Бор/
ә) Жҧмбақты шеш және жауабының соңғы әріпін 2-нің астына жазылған екі әріптің ортасына қой.
Кезікті бір жануар,
Ҥстінде екі тауы бар. /Тҥйе/ – 2 топ.
Тапсырма №3
а) Жҧмбақты шеш және жауабының соңғы әріпін 3-тің астына жаз.
Ертемен кҥнде сен
Қолыңды сҥйкесең,
Кетіп кір, ласың,
Тап-таза боласың. /Сабын/ – 3 топ
ә) Жҧмбақты шеш және жауабының екінші әріпін 3-тің астына жаз.
Бір ҥйге кӛзсіз боп басыңды сҧғасың,
Бҧл ҥйден кӛреген болып шығасың. /Мектеп/
Тапсырма №4
а) Жҧмбақты шеш және жауабының соңғы әріпін 4-тің астына жаз.
Қандай аппақ
Балдай тәтті-ақ. /Қант/ – 4 топ
ә) Жҧмбақты шеш және жауабындағы екінші сӛздің тӛртінші әріпін 4-тің астына жаз.
Басқаға киін дейді,
Ал ӛзі киінбейді. /Тігін машинасы/
Тапсырма №5
а) Жҧмбақты шеш және жауабының бірінші әріпін 5-тің астына жаз.
Дегендей ешкім тимесің.
Алыпты қадап инесін. /Кірпі/
ә) Жҧмбақты шеш және жауабының бірінші әріпін 5-тің астына жаз.
Кӛше бойлап аяңдайды,
Адам тасып аялдайды. /Автобус/ – 5 топ
3. Ақпараттарды алу тәсілдері.
Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, № 2 (33), 2012 ж.
19
Мақсаты: Ақпараттарды алу тәсілдері туралы білімдерін бекіту және қайталау.
– Бізге ақпараттарды алу ҥшін не кӛмектеседі? (Сезім мҥшелері)
– Сезім мҥшелерінің қайсысы маңызды? (Барлығы маңызды, әрбір мҥше ӛзіне тән функцияларды
атқарады)
– Қандай қорытынды жасауға болады? (Ӛзінің денсаулығынды кҥте білуің қажет)
– Сіз қалай ойлайсыз, қандай адамды бай деп атауға болады? Адамның ақылын, білімін байлық
деп санауға бола ма?
– Қандай қасиеттер адамның білім алуына кӛмектеседі? (Ынта, байқағыштық, талдай білу.)
– Бҥгін сабақта осы қасиеттердің барлығы бізге қажет болады.
III. Оқушыларды жаңа материалды қабылдауға дайындау.
1. Назар аударуға жаттығу. Әлемді тҥспен қабылдау.
– Ілтипат, байқағыштық – жақсы қасиеттер, оларды жаттықтыруға болады және жаттықтыру
қажет. Кӛздеріңді жҧмындар. Кемпірқосақты елестетуге тырысыңдар. Ол сендерге ҧнай ма? Неге? Ол
қандай тҥстерден тҧрады?
– Балалар кемпірқосақ туралы жҧмбақты естеріне тҥсіріндер немесе ӛздерін жҧмбақ қҧрастырын-
дар. Сіздер қандай тҥстердің аттарын әлі білмейсіңдер?
Сурет 2.
– Суретте қандай тҥстер пайдаланылған?
– Бос терезе қандай тҥспен боялуы қажет етеді? Неге?
– Қандай ережені пайдаланған? (Заңдылық)
– Тҥстерді орналастыруда қандай ерекшелікті байқадық?
– Екінші жолды бірінші жолды «солға тасымалдау», ал ҥшінші жолды екіншіні «оңға тасымалдау»
арқылы алуға бола ма? /Жоқ, себебі бҧл жағдайда «тҥстердің қайталанбауы» талабы бҧзылады/
2. Заңдылықтарды қҧрастыру.
Мақсаты: ақпараттық технологиялар аймағындағы шығармашылық қабілеттерін дамыту.
– Ҧқсас заңдылық қҧрастырып кӛріңдер. Қандай шартты ҧмытуға болмайды? (Тҥстердің қайталан-
бауын)
Тапсырманың орындалуын тексеру (фронталдық).
– Қандай тәсіл қолдандық? (Ҧқсастық)
– Адамдар ҧқсастықты қайда пайдаланады? (Есептер шығаруда)
IV. Сергіту сәті
V. Сабақтың тақырыбын және міндеттерін анықтау
– Балалар, сабақтың тақырыбын тҧжырымдап кӛріңдер (Ҧқсастық. Заңдылық.).
– Заңдылық деген не? (Уақыт уақытымен қайталанып отыратын ереже)
– Аналогия деген не? (Қҧбылыстар, заттар, ҧғымдар арасындағы қандай да бір қатынастағы ҧқсастық)
– Осы сӛздерден тіркес қҧрастыруға бола ма? (Ҧқсастық заңдылығы)
– Сіз осы айтылуды қалай тҥсінесіз?
– Біз осы сабақта қандай есептерді шығарамыз? (Ҧқсастықты іздеу, заңдылықты орнату, ойлауды,
шығармашылықты дамыту)
VI. Жаңаны «ашу» және бірінші бекіту
1. Қатарды жалғастыр: 1, 11, 12, 22, 23, …
– Ҧқсастық заңдылығын тҧрғызуға бола ма? (Екі оқушы тақтада, ал қалғандары дәптерлерінде
жҧмыс жасайды)
2. Алгоритмді тҧрғызу.
– Ҧқсастық заңдылығын қалай тҧрғызуға болады?
а) қатарды қара;
б) заңдылықты орнат;
в) қатарды жалғастыр;
Қызыл
Қызғылтсары
Сары
Жасыл
Қызғылтсары
Сары
Жасыл
Қызыл
Сары
Жасыл
Қызыл
Қызғылтсары
Жасыл
Қызыл
Қызғылтсары
?
Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 2 (33), 2012 г.
20
г) ҧқсас қатар тҧрғыз;
д) тексер;
е) тоқта.
3. Алгоритм бойынша жҧмыс жасау. Заңдылық орнатуға және ҧқсастық тҧрғызуға берілген
№17, №18. тапсырмаларды орында.
Кілті бойынша тексеру. Әріптерді кері ретпен, «М» әріпін жазу қажет, сандарды да кері ретпен
жазу қажет: 15, 14, 13, 12, 11,…
VII. Топпен ӛзіндік жҧмыс орындау.
Ойын барысы. Суретші аққаланың суретін жасады және әрбір кезеңнен кейін алынған нәтижені
фотаға тҥсіріп отырды. Фоталарды дҧрыс тізбекпен орналастыр және суреттің атын анықта.
Мақсаты: тізбектік әрекеттегі заңдылықты табу дағдысын қалыптастыру, кӛрнекі-бейнелі ойлау
қабілетін дамыту.
Кілті. Аққала.
– Қандай ережені пайдаландық? (Заңдылық)
VIII. Тҥсініктеме және ҥй тапсырмасы.
– Балалар, сіздер ӛздерін ҥшін қандай да бір «жаңалық» жасадыңдар ма? Біз ҧқсастықты, заңды-
лықты, ҧқсастық заңдылығын қайда пайдаланамыз? Сізге қандай қасиеттер жҧмыстарды сәтті орын-
дауға кӛмектесті?
– Ҥй тапсырмасын таңдау бойынша орында: № 21-23.
1. Қазақстан Республикасының жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты.
Жалпы орта білім. – Алматы: РОНД, 2002. – 368 б.
2. 12 жылдық орта білім берудің мемлекеттік стандарты (бірінші саты). – Астана, 2004.
3. Кеңесбаев С.М. Студенттерді жаңа ақпараттық технологияны пайдалануға жүйелі деңгейде дайындау.
// Хабаршы, Абай атындағы ҚазҰПУ, №3, 2004 ж.
СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ СПЕЦИАЛЬНЫХ СКОРОСТНО-СИЛОВЫХ
КАЧЕСТВ ФУТБОЛИСТОВ (ОТ 14 ДО 17 ЛЕТ)
Э.К. Ахметова – к.п.н., ст.преподаватель,
О.В. Муртазина – преподаватель ОФК
Проведенные многолетние наблюдения и опыт педагогической работы выявили тенденции ухуд-
шения физической подготовленности, плохого состояния технико-тактического мастерства футбо-
листов. Наметившиеся противоречия вызывают необходимость научного решения данной проблемы
и теоретического обоснования оптимального двигательного режима для воспитания физических
качеств юных футболистов с использованием нетрадиционных педагогических методов, а также экс-
периментальной проверки эффективности этого режима. Причем, следует отметить явную взаимо-
связь и взаимозависимость физических качеств футболистов и рост спортивного мастерства в детско-
юношеском возрасте. Конечно, мы не утверждаем, что существует такая прямая зависимость, но диа-
лектическая зависимость отмечается многими специалистами /1, 2, 3, 4/.
Специфика воспитания физических качеств состоит в том, что осознанная информация становится
мотивированным побудителем к выполнению физических упражнений, которая способствует физи-
ческому совершенствованию и спортивному мастерству. Конечная цель воспитания высококвалифи-
цированных спортсменов социально детерминирована, определена интересами общества и государ-
ства. Поэтому подготовку и воспитание юных футболистов необходимо считать формой социального
Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, № 2 (33), 2012 ж.
21
воздействия на человека. Футбол, располагающий наибольшим воспитательным потенциалом, есте-
ственно может считаться особо значимой формой воспитательного воздействия на подрастающее
поколение.
Исследования Р.Р. Аманбаева /5/, Г.А. Амреновой /6/, С.И. Касымбековой /7/, Б.К. Каражанова /8/
посвящены вопросам теории и методики оптимизации учебно-тренировочного процесса с учетом воз-
растных особенностей и эффективности распределения соотношения физической и технической подго-
товки юных спортсменов, которое способствуют воспитанию физических и волевых качеств. В ряде
научных работ К.Д. Ордабаева /9/, С.Г. Нуржанова, Ж.М. Тулегенова, В.А. Парфенова, Г.А. Уманова
были рассмотрены вопросы формирования нравственных отношений в детском коллективе и воспи-
тания подростков как личностей посредством занятий спортом.
Таким образом, из вышеизложенного очевидна значительная степень разработки исследуемой
проблемы. Однако очевидно и то, что проведенные исследования посвящены, в основном, раскрытию
отдельных вопросов теории и практики спортивной тренировки юных спортсменов посредством уче-
та их возрастных психолого-физиологических особенностей, всемерного воспитания двигательных
навыков.
Перед данными исследованиями были поставлены следующие задачи:
1. Исследовать содержание учебно-тренировочного процесса и определить соотношение средств,
направленных на воспитание скоростно-силовых качеств у юных футболистов в процессе круглого-
дичной тренировки.
2. Определить динамику скоростно-силовых качеств у юных футболистов в годичном цикле тре-
нировки.
3. Установить взаимосвязь показателей физического развития и скоростно-силовых качеств у
юных футболистов. Экспериментально обосновать нетрадиционные методы воспитания специальных
скоростно-силовых качеств юных футболистов.
Силовые способности футболистов (по показателям силы кисти) в период с 14-15 лет также разви-
вались наиболее эффективно. Затем прирост резко замедлился.
Наблюдалось и снижение силы левой кисти в период с 15 до 16 лет, после чего темпы прироста
силовых показателей возрастали. В целом же в исследуемый период сила правой кисти возросла на
10 кг, левой – на 8,8 кг., становая – на 29,6 кг.
При сравнении показателей длины и веса тела юных футболистов с аналогичными показателями
сверстников, занимающихся другими видами спорта и юношами-неспортсменами (В.П. Филин,
1984), выяснилось, что юные футболисты 14 лет уступают в весе лишь легкоатлетам-метателям (72,8
кг). Легкоатлетов-прыгунов (45,7 кг), гимнастов (38,2 кг), а также неспортсменов (43,5 кг) они опере-
жают, и значительно. В показателях длины тела футболистов опережают только спортсмены-метате-
ли (170 см). При сравнении тотальных размеров тела футболистов с размерами тела пловцов обнару-
жилось полное преимущество детей, занимающихся спортивным плаванием (М.Я. Набатникова, 1982)
по всем показателям. Мальчики-пловцы имеют длинное тело, большой вес и обхват грудной клетки.
В сравнении показателей физического развития футболистов с аналогичными показателями
неспортсменов зафиксировано преимущество футболистов по всем исследуемым параметрам.
Таким образом, анализ показателей физического развития футболистов позволяет сделать предва-
рительные выводы:
– в исследуемый период физическое развитие изменяется гетерохронно в сторону увеличения с
достоверным приростом:
– наиболее интенсивный прирост показателей физического развития в первый год обучения, то
есть с 14 до 15 лет. Далее темпы прироста физического развития существенно замедляются;
– при сравнении показателей физического развития футболистов с аналогичными показателями
спортсменов других специализаций и неспортсменов выяснилось, что футболисты по большинству
показателей опережают гимнастов, легкоатлетов, бегунов, прыгунов, а также неспортсменов и лишь
незначительно уступают пловцам и легкоатлетам-метателям.
Анализ результатов тестирования специальных скоростно-силовых качеств выявил, что в исследу-
емый период результаты, показанные юными футболистами, достоверно повышаются.
Показатели специальных скоростно-силовых качеств у юных футболистов за год увеличились в
среднем на 12,7%. В 14 лет они имели результаты в прыжке в длину с места 212 см, в тройном прыж-
ке с места – 628 см, а в пятерном с места – 177 см. За год систематических занятий футболом произо-
Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 2 (33), 2012 г.
22
шел достоверный прирост указанных результатов, соответственно, на 4,7%, 9,8%, 15,3%. В
заключительном контрольном тестировании футболисты показали результаты, соответственно: 225,7
см; 702,2 см и 1293 см. Иначе говоря, за весь исследуемый период юноши увеличили результаты
прыжка в длину с места на 6,4%, тройного прыжка с места – на 11,8% и пятерного с места – на 20%.
Таким образом, анализ динамики специальных скоростно-силовых показателей выявил их интен-
сивный прирост за 10-12 месяцев систематических занятий футболом. Затем наступает значительный
спад в темпах их прироста (стабилизация), который продолжается аналогичный период времени (10-
12 месяцев), после чего они вновь возрастают. Полученные результаты нашего исследования под-
тверждаются данными Ю.В. Верхошанского (1986).
Способность юных футболистов противостоять утомлению в аэробном режиме изучалась по вре-
мени пробегания дистанции 1500 м (до 14 лет) и 3000 м (после 14 лет). В связи с несоответствием
дистанций не представляется возможным говорить о приросте показателей за два года. Однако, срав-
нивая их с имеющимися модельными показателями, можно дать характеристику развития общей
выносливости обследуемых спортсменов. Футболисты колледжа первого года обучения отстают в
развитии аэробных возможностей на 1,5-2 года от командных модельных характеристик, предложен-
ных лабораторией футбола РНИИФКА, но имеют их более высокие темпы прироста (по сравнению с
модельными).
В настоящее время продолжают активно проводиться исследования по обоснованию параметров
тренировочных нагрузок для спортсменов различного возраста и уровня подготовленности с учетом
индивидуального физического развития /1/.
Особенность скоростно-силовой подготовки на различных этапах круглогодичной тренировки
футболистов заключается в правильном выборе средств и методов развития специальных нормативов
по контролю за уровнем их развития. Кроме того, тренировочные нагрузки должны иметь тесную
взаимосвязь с соревновательной деятельностью спортсменов, так как соревновательная деятельность
является интегральным критерием их проявления. В связи с этим применялся вариативный метод в
специальной скоростно-силовой подготовке юных футболистов, рассматривались вопросы пригодно-
сти контрольных нормативов по определению уровня развития специальных скоростно-силовых
качеств и показатели проявления специальных скоростно-силовых качеств юных футболистов в
соревновательной деятельности.
Интегральным критерием подготовленности футболистов является показатель игровой деятельно-
сти, результат игры и экспертные оценки. По данным В.Д. Кудрявцева (1986) у игроков команд мас-
теров по футболу от 45 до 50% игровых действий носят скоростно-силовой характер. Показатели
соревновательной деятельности определялись количеством выполняемых технико-тактических дей-
ствий (ТТД), их точностью и надежностью (% брака), метражом скоростных перемещений спортсме-
на в матчах.
Для их учета использовались педагогические методы регистрации ТТД и скоростных перемеще-
ний футболистов. С помощью регистрации ТТД оценивались следующие показатели:
– общее количество выполненных ТТД (отдельно игроком и командой);
– количество точно и неточно выполненных приемов;
– процент брака, допущенного при выполнении технических приемов.
Регистрации в ТТД подлежали: подачи мяча (короткие, средние, длинные), ведение, обводка,
отбор, перехват, игра головой, прием мяча, удары по воротам, нарушение правил.
Регистрации в скоростных перемещениях подлежали рывки с мячом и без мяча, ускорения с
мячом и без мяча.
В течение трех лет нами осуществляется контроль за соревновательной деятельностью футболь-
ных команд колледжа спортивного профиля трех возрастных категорий: юноши 14-15 лет, 15-16 лет
и 16-17 лет. Наблюдения проводились в играх первенства города, в турнирах, на спартакиадах школь-
ников и в товарищеских матчах. Всего было проанализировано 90 матчей (30 матчей с участием юно-
шей 14-15 лет, 30 – 15-16 лет и 3 – 16-17 лет). Регистрация ТТД осуществлялась с помощью записи
действий на магнитофонную ленту с последующей расшифровкой (по методу Ю.Морозова), а также
стенографировалась с помощью знаков.
Скоростные перемещения регистрировались при помощи секундомера. Суммировалось время всех
прыжков, рывков и ускорений, затем высчитывался метраж (согласно методики И.Мэр). Считалось,
что за 17 секунд футболист пробегает 100 м, ускоряясь, и за 13 секунд 100 м, стартуя.
Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, № 2 (33), 2012 ж.
23
При исследовании соревновательной деятельности футболистов 14-15 лет мы руководствовались
следующим положением: игровая деятельность футболистов характеризуется выполнением опреде-
ленных действий, но соотношение их в общей деятельности у игроков 15-16 лет различно, а у игро-
ков 16-17 лет взаимодействие будет более организованным и целенаправленным.
Таблица 3.
Достарыңызбен бөлісу: |