Судың ластануы негізінен адамдар ағындар, көлдер, жер асты сулары, шығанақтар немесе теңіздер сияқты су ортасын тірі заттарға зиянды қалдықтармен немесе заттармен шамадан тыс жүктеген кезде пайда болады
жүктеу/скачать 48,46 Kb.
|
|
Судың ластануы негізінен адамдар ағындар, көлдер, жер асты сулары, шығанақтар немесе теңіздер сияқты су ортасын тірі заттарға зиянды қалдықтармен немесе заттармен шамадан тыс жүктеген кезде пайда болады. Су өмір үшін өте маңызды. Барлық организмдерде бар, кейбіреулері оны ішеді, ал кейбіреулері өмір сүреді. Өсімдіктер мен жануарларға орташа таза су қажет, егер суда улы химикаттар немесе зиянды микроорганизмдер болса, олар өмір сүре алмайды. Судың ластануы көптеген балықтарды, құстарды және басқа жануарларды өлтіреді, ал кейбір жағдайларда зардап шеккен аймақтағы барлық нәрсені өлтіреді. Ластану ағындарды, көлдерді және жағалаудағы суларды шомылуға немесе демалуға жағымсыз етеді. Ластанған сулардан алынған балықтар мен ұлулар жеуге қауіпті болуы мүмкін. Суды ластаған адамдар ұзақ уақыт бойы ластанған суды ішсе, қатерлі ісік ауруына шалдығуы немесе болашақ балалары зардап шегуі мүмкін. Судың негізгі ластаушылары-судың сапасын нашарлататын химиялық, биологиялық және физикалық заттар. Ластаушы заттарды бірнеше түрлі кластарға бөлуге болады: Бірінші класс-мұнай өнімдері: май, отын, жағармай, пластмасса. Мұнай өнімдері кемелерден, автоцистерналардан кездейсоқ төгілген кезде және жерасты сақтау резервуарларынан ағып кеткен кезде суға түседі. Көптеген мұнай өнімдері жануарларға улы. Төгілген май құстардың қауырсындары мен жануарлардың жүнін зақымдайды, көбінесе өлімге әкеледі. Екінші класс-пестицидтер мен гербицидтер. Зиянды жануарлар мен өсімдіктерді жою үшін қолданылатын химиялық заттар бар. Егер олар ағындарға, өзендерге, көлдерге енсе, бұл химиялық заттар өте қауіпті болуы мүмкін. Химиялық заттар ұзақ уақыт бойы қауіпті болып қалуы мүмкін. Жануар өзі өңдеген өсімдікті жегенде ,ды жануарлардың тіндері мен мүшелеріне сіңеді. Басқа жануарлар жұқтырған жануармен қоректенсе, химиялық заттар оларға да беріледі. Азық-түлік тізбегіне көтерілу арқылы химиялық зат зиянды болады, сондықтан азық-түлік тізбегінің жоғарғы жағындағы Жануарлар қатерлі ісікке, репродуктивті проблемаларға және өлімге ұшырауы мүмкін. Судың ластануы-бұл су объектілерінің ластануы, әдетте адамның іс-әрекеті нәтижесінде, оларды пайдалануға теріс әсер етеді. Су объектілеріне көлдер, өзендер, мұхиттар, Сулы горизонттар, су қоймалары және жер асты сулары жатады. Судың ластануы ластаушы заттар осы су объектілерімен араласқан кезде пайда болады. Ластаушы заттар төрт негізгі көзден алынуы мүмкін: Ағынды суларды ағызу, өндірістік қызмет, ауылшаруашылық қызметі және қалалық ағынды сулар, соның ішінде жаңбыр суы.Судың ластануы-жер үсті суларының ластануы немесе жер асты суларының ластануы. Ластанудың бұл түрі су экожүйелерінің деградациясы немесе адамдар ластанған суды ішу немесе суару үшін пайдаланған кезде су арқылы таралатын аурулардың таралуы сияқты көптеген мәселелерге әкелуі мүмкін.Тағы бір мәселе, судың ластануы су ресурстары қамтамасыз ететін экожүйелік қызметтерді азайтады. Судың ластану көздері нүктелік көздер немесе нүктелік емес көздер болып табылады. Нүктелік көздердің бір анықталатын себебі бар, мысалы, нөсерлі кәріз, Ағынды суларды тазарту қондырғысы немесе мұнайдың төгілуі. Нүктелік көздер ауылшаруашылық ағындары сияқты шашыраңқы болып табылады.Ластану уақыт өте келе кумулятивті әсердің нәтижесі болып табылады. Ластану улы заттар, стресстік жағдайлар немесе патогендік организмдерді енгізу түрінде болуы мүмкін. Ластаушы заттарға органикалық және бейорганикалық заттар кіруі мүмкін. Жылу ластануының жалпы себебі-суды электр станциялары мен өнеркәсіптік өндірушілердің салқындатқыш ретінде пайдалануы. Судың ластануымен күресу үшін тиісті инфрақұрылым мен басқару жоспарлары, сондай-ақ заңнама қажет. Технологиялық шешімдерге санитарлық тазалықты жақсарту, Ағынды суларды тазарту, өндірістік ағынды суларды тазарту, ауылшаруашылық Ағынды суларды тазарту, эрозияны бақылау, шөгінділерді бақылау және қалалық ағынды бақылау кіруі мүмкін . Тіршілік аясының су әлемін былғанудан сақтауды қамтамасыз етудің кешенді шараларына төмендегідей әрекеттер кіреді: Суы аз немесе қалдықсыз, оқшауланған суайналымдық және аралық тазалау немесе суды салқындатып, қайтадан іске жарату жүйесі бар технологияларға көшу. Бұрынғы кеңес одағындағы барлық өндірістік кәсіпорындарды сумен қамтамасыз ету үшін табиғи су көздеріненжылына 100 млд. текше метрге жуық су алынатын және оның әртүрлі дәрежеде былғанған 90 %-ы айналып келіп су қоймаларына қайтарылатын. қалдық көлемін азайтып, сусызданған қалдықты немесе былғауыштардың қойырланған ерітіндісін жер қойнына көму технологиясын жетілдіру. Өндіріс және тұрмыс қалдықтармен былғанған сулардытазалау әдістерін жетілдіру. Өсімдіктерді аурудан және түрлі зиянкестерден, егістіктерді арам шөптерден қорғауды қамтамасыз етуші биологиялық және басқа да агротехникалық шаралардың пәрменділігі мен қолданыс аясын кеңейте отырып, ауыл шаруашылығы өндірісі мен орман шаруашылығын шектен тыс химияландыруға тоқтау салу. Су ластануының алдын алу: 1)Шаруашылық және ауыз су ретінде пайдаланатын су тоғандарына құятын ағындардағы суды былғаушы зиянды заттардың шептік мөлшері арнайы ережемен белгіленген және онда зиянды заттар тізімінде 400- ден аса атау тіркелген. 2)Өндірістік мақсатта пайдаланылатын судың өзі жұмыс істеушілерге зиянсыз, құрал-жабдықтардың жемірілуін, олардың түбіне тұз тұруын туғызбайтындар жәнеөнім сапасына кері әсер етпейтіндей болуы тиіс.ауыл шаруашылығы алқаптарын суғаруға жұмсалатын су өсімдікке зиянсыз және өнім,түсім мен топырақ сапасын нашарлатпайтын болуы тиіс. 3)Су қоймалары да әр түрлі мақсатта қолданылатындықтан, оларды былғанудан сақтау шараларын негіздеу үшін зияндылық дегеннің, өзі не екені, оның қандай дәрежелері, белгісі бар екенін анықтап алу керек болады. «Жерүсті суларын төгін сулармен былғанудан сақтауережелері» бойынша судың былғнубелгісіне оның дәм арқылыбілінетін қасиеттерінің өзгеруі құрамында адамға, жан-жануарларға, құсқа, балыққа, жемдік және кәсіптік ағзалар зиянды заттардың болуын жатқызады. Сондай-ақ су ағзаларының қалыпты өмір сүру жағдайын күрт өзгертуі мүмкіндіктен, судың қызуыда қалыпты өмір сүру жағдайын күрт өзгертуі мүмкіндіктен судың қызуыда бақылауда болуы тиіс. Соңғы жайт бүкіл әлемдік денсаулық сақтау ұйымының нұсқауында да арнайы көрсетіледі, онда «егер су, оның құрамын немесе түбінің бедерін өзгерту салдарынан су пайдаланудың кез келген түрінің бірі үшін жарамсыздық танытса, оны былғанған деп есептеу керек» деп жариялаған. Су сапасына қатысты жасалған «Тазалық ережесі және жерүсті суларын былғанудан сақтау ережесінің су бөгендерін, олардың тазалық дәрежесіне қарай екі топқа бөледі. Бірінші топқа ауызсу және мәдени-тұрмыстық мақсаттағы су бөгендерін, (олардың ) екінші топқа балық шаруашылығы мақсатындағы су тағамдары жатады. Ереже бойынша су бөгендеріндегі қалқып жүрген ермелер мен жүзгіндер мөлшері, судың иесі, дәмі, түсі, қызуы, РН мәні, құрамы және ондағы минералдық ермелердің,суда еріген оттектің қойырлығы, судың оттекке деген биологиялық сұранысы, улы және зиянды заттар мен ауру таратқаш бактериялардың құрамы мен шектік жіберімдік қойырлығы назарда ұсталып, тексерілуі тиіс. Төгін су мөлшері, соның ішінде құрамында зиянды органикалық қосылыстар бар төгін су мөлшері жылдан-жылға артып келеді. Сондықтан оларды тазартуға қоса басқа кешенді шаралар жүйесін қолдану қажеттігі туады. Мысалы: сұйық қалдықтарды сол өндірістің өзінде қандай да іске жарату, су пайдалануды азайт, өндіріс ішінде су айналымын қалыптастыру, яғни суды қата пайдалану, сусыз технологияларға көшу жолдарын ойластыру қажет. жүктеу/скачать 48,46 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|