Т. Н. Ер ме ко ва Ж. К. Отар бе ко ва Г. Б. Тоқтыбаева

8 8
§7. Алаш қай рат ке рі –
Мір жа қып Ду ла тұлы
1 .
Мә тін ді оқып, не гіз гі ой ды анық таң дар. Ауызекі сөйлеу стилінде 
мазмұндап, түпнұсқадан тілдік айырмашылығын ажы ра тың дар.
А
 
 
 
 
Мір жа қып Ду ла тұлы – ал ғаш қы Қа зақ Конс ти ту ция сы 
ав тор ла ры ның бі рі. Қа зақ тың тұң ғыш ма те ма ти гі. Ол ең бі-
рін ші бо лып ма те ма ти ка дан «Есеп құ ра лы» де ген 5 кі тап шы-
ғар ды. Түр кия ның тұң ғыш пре зи ден ті Мұс та фа Ке мал Ата-
тү рік М.Ду ла тұлын өзіне ұс таз тұт қан. Ол 1917–1918 жыл-
да ры би лік ке кел ген кез де про фес сор Та
йыр Ша ға тай ға тап-
сыр ма бе ріп, «Оян, қа зақ!» кі та бын тү рік ті лі не ау да рып шы-
ғар ды. Осы кі тап қа елік теп, «Оян, тү рік!» де ген кі тап тар да 
шық қан.
Мір жа қып тың бұл кі та бы әлем ел де рі не қат ты әсер ет-
ті. Олар дың қа та рын да Жа по ния елі де бар. Мір жа қыптың 
өзі де өлең де рін де жа пон ұл тын жыр ға қос қан. Со ған орай 
кей бір жапон аза мат тары Мір жа қып ты өздері не ру ха ни ұс-
таз сана ған, оған елік теп, «Оян, жа пон!» де ген кі тап шы-
ғар ған.
Мір жа қып Қо жа Ах мет Ясауи мен Абылай хан ту ра лы та-
ри хи мағ лұ мат тарды , ха лық аңыз да рын, ақын-жы рау лар-
дың толғауларын жақ сы біл ген. Мір жа қып тың Қо жа Ах мет 
Ясауи ке се несі нің тозбай, бұ зыл май сақ та лу ын, «мәң гі ге қа-
лу ын» қа жет деп са на ға ны, осы мә се ле ге ар найы тоқ та лып 
өт ке ні де бі лік ті лік тің, па ра сат ты лық тың бел гі сі.
(Ал тын бек Құ мыр зақұ лы)
1. Мір жа қып Ду ла тұлы ның «Оян, қа зақ» кі та бы не себепті тү рік 
ті лі не ау да рыл ды?
2. М.Ду ла тұлы ның ше тел дер ге та ны мал бо луы ның се бе бі не де?
3. Міржақыптың тағы қандай шығармаларымен таныссыңдар?
4. Мір жа қып Ду ла тұлымен бір кезеңде өмір сүрген қандай қоғам 
қай рат кер лерін білесіңдер?
2 .
Алаштың арысы М.Ду ла тұлы туралы сұх бат та сың дар. Сол заманда 
«Оян, қа зақ!» деп ұран салып, ел ді оя тып, жа ңа ша өмір ге, ер кін-
дік ке шақыруы қаншалықты маңызды еді?

жүктеу/скачать 4,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: