мынадай сөздерде бар: нас-жас, насан-жасаң, наслах-жасау,
нөл-жалын, нудрага - жұдырық, нудраглах - жудырықтау, ну-
лимс - жылау, кез жасы, нуурмаг - жырма т. б.
ОИЫЛ - Ақтөбе, Гурьев облыстарында жатқан өзен аты.
Ақтөбе облысындағы аудан және село аты осыдан қойылған.
Ойыл өзенінің ұзындығы 628 км.
Гидроним аты біздіңше
ой+ыл элементтерінен жасалған.
Мұның бірінші ой бөлімінің көне заманнан бері омонимдік екі
мағынасы бар: I «яма, углубление», II. «долбить, делать углу
бление» (Древнетюркский словарь. Л., 1969, стр. 365).
Бірінші мағынадағы о й сөзі - географиялық термин. Қ ар а о й ,
С ар ы ой деген атауларға негіз болган. Бір ғана осы сөзден қазақ
тіл ін д е о й м а қ , о й м ы ш , о й п а ң , о й п а т, о й ы қ , о й ы с сияқты
сөз-терминдер жасалған.
Бұл термин басқа түркі тілдерінде де жаңа сөз жасаудың
ұйтқысы болды. Мысалы, о й ғ а ш - шор тілінде «котловина»
о й м а қ - сағай, койбол, кач тілдерінде «низменность, котлови
на, углубление», о й м а н - ұйғыр тілінде «углубление», о й м а т
Бараба татарлары тілінде «кішкене көл», о й а с - шор тілінде
«низменность, лог», алтай тілінде
ойалығаш - «маленькая
низменность, барабин тілінде о й ы қ «низменность», телеуіт
тілінде о й ы м - «низменность, долина» түрлерінде кездеседі
(В.В. Радлов. Опыт словаря тюркских наречий. Т. I, часть 2, стр.
969-1038).
О й ы л гидронимініңекінш і
-ыл элементі, біздіңшеетістіктен
зат есім жасайтын жұрнақ.
-Ыл, -іл. -л жұрнағы - қызметі кең,
өнімі мол қосымша. Бұл туралы проф. А. Ысқақов былай деп
жазды:
Достарыңызбен бөлісу: