Балқаштың су деңгейінің өзгеруі

Балқаштың су деңгейінің өзгеруі

• 1880 1900 1920 1940 М г/л 1980 2000

Балқаш көлінен балық аулау көрсеткіші

• 1960 1970 1980 1990 2000

• Гидросфера, олардың классификациясы

• Гидросфера – табиғи су оймаларынан
• (мұхиттардан,теңіздерден,
• көлдерден, өзендерден) құралады,
• яғни тіршіліктің сұйықтық
• ортасы. Тіршілік алғаш рет ғалымдар
• судан пайда болған деген.
• Сондықтан да оны өмір бесігі
• деуге болады.

• Гидросфера жер бетінің 77,1 %-ын,
• яғни 3\4 бөлігін алып жатыр.
• Жер шарындағы су қоры 1386 млн км 3. Планетамыздың географиялық
• орналасқан орнына байланысты су мұз, қар, мұз таулары түрінде болады.

Су айналымы

• Күн сәулесінің жылу әсерінен және ауа массасының мұхит беті арқылы қозғалысы нәтижесінде, су буланып ұшады. Осы массаның 90% жаңбыр,қар т.б.түрде мұхитқа қайта оралады.

Су айналымының желісі

• Жауын-шашын

• Құрылық

• Теңіз

• Су буы

• Атмосфера

Халық шаруашылығына қажетті тұщы суды тек қана адамдар мен жануарлар емес, жер суаруда, өнеркәсіпте және барлық техникалық процестерде қолданылады. Мұхит және теңіз сулары 98%, тек 2% тұщы су қоры болып табылады. Жалпы су иісі жоқ,түссіз, сұйық зат. Ол жақсы ерітуші, айқын копелярлы қасиеті бар.

• Жалпы су өздігінен тазару
• процесіне қатысады.
• Мысалы өзендердің суы
• 3-12 күн сайын, теңіз,
• мұхиттар суы 300-3000 жылға
• дейін өзгеріп отырады.

• Су қорлары

• Өзен

• Көл

• Теңіз

• Мұхит

• СУ – тірі организмдердің тіршілік жасауында ең маңызды рольдердің бірін атқарады. Су мен минералды тұздардың қатысуында организмдегі тіршілікке қажетті процестер іске асады. Бұл биохимиялық реакциялар жүретін негізгі орта.Су,азық-түлікке жатпайды, энергия көзі де емес.Соған қарамастан ересек адамның денесінің 65 пайызы судан тұрады.

Су қорларын пайдаланудың түрлері:

• Ауыз су,
• тұрмыстық су,
• емдеу үшін

• Курорт сулары,
• сауықтыру сулары,
• ауыл шаруашылығы
• үшін

• Өндірістік сулар,
• энергия қуатын алу үшін,
• көлік қатынасы ушін,
• балық шаруашылығы ушін,
• басқа да мемлекеттік
• қажет ушін

Судың құрамында болатын барлық қоспаларды төрт топқа бөлеміз

• екеуі гетерогенді, бұл жағдайда судағы қоспаның бөлшектері онымен толық арласпаған;
• екеуі гомогенді, бұл кәдімгі таза ерітінділер.

Адамның қанындағы және әлемдік мұхит суларының салыстырмалы құрамы.

Судың классификацисы

• Табиғи суды, физика-химиялық қасиеттеріне қарап, әртүрлі нышандары негізінде бірнеше топтарға бөлуге болады.

• мысалы температурасына қарап:

• Суық температура

• аса суық
• 0-ден төмен

• өте суық
• 0 +10

• суық
• +10. 20

• Төменгі термальді

• жылы
• +20.37

• ыстық
• +37.50

• Жоғарғы термальді

• өте
• ыстық
• +50.100

• аса ыстық
• +100ден жоғары

Орналасқан орнына байланысты:

• Атмосфера
• (метеорлы)

• Жер қойнауында
• (жерасты)

• Мұхит,теңіз,өзен
• (жер беті)

Судың қолданылуына байланысты классификациясы.

• Су

• Энергетикалық

• Суытатын

• Технологиялық

Су экожүйелерінің ластануы

• Су объектілеріне зияны бар заттардың шығарылуы, жер бетілік сулардың сапасын төмендететін, пайдалануын шектейтін, сонымен қатар су объектілерінің түбі мен жағалауларының жағдайына әсер ететін объектілер ластаушы көздер болып саналады.

Жер беті суларының сапасының сипаттамасы

Судың сапалық класы	Жер беті суларының сапасының сипаттамасы	ИЗВ көрсеткіші
1	Өте таза	0,3 кем
2	Таза	0,3 ‹ ИЗВ ‹ 1,0
3	Орташа таза	1,0 ‹ ИЗВ ‹ 2,5
4	Шамалы ластанған	2,5 ‹ ИЗВ ‹ 4,0
5	Ластанған	4,0 ‹ ИЗВ ‹6,0
6	Өте ластанған	6,0 ‹ ИЗВ ‹ 10
7	Қауіпті ластанған	10 артық

Суды ластайтын заттардың классификациялары

• 2) Практикада қолданылып жүрген,әр түрлі қоспалардан суды тазалау әдістерін салыстыра отырып , олардағы фазалы-дисперсті Жағдайының бірдей болуы,суды тазалаудың технологиялық жолдарының және әдістерінің де ұқсас екендігін көрсетеді.

• 1) Судағы қоспалар қасиеті,өздерінің тек химиялық немесе
• биологиялық ерекшеліктерімен ғана емес, сол бөлшектің
• және сумен әрекеттесіп гомогенді немесе геторогенді қосылыс
• түзілуімен анықталады. Қоспалардың осы сыртқы қасиеті,
• олардың судағы фазалы-дисперсті сипаттамасын жасауға
• мүмкіншілік береді.

• 4) Әртүрлі факторлардың әсерінен көптеген заттар,сулы
• ортада өздерінің фазалы-дисперсті қалпын згертіп,басқа топқа өте алады. Ал бұл тазалау технологияларын түрлендіруге және суды өндеу әдістерін онтайлауға кең мүмкіншілік туғызады.

• 3) Табиғи және өндірістік суларды ластаған
• заттардың қалпына қарап, бірнеше топқа біріктіруге болады.
• Олардың қай топқа жатуы, тазалау
• технологиясын анықтауға мүмкіншілік берді.

Судың негізгі ластауыштары:

• Химиялық ластауыштар

• Биологиялық ластауыштар

• Физикалық ластауыштар

• қышқылдар

• вирустар

• Радиоактивті элементтер

• Сілтілер

• Бактериялар

• Ауыр бөлшектер

• Тұздар

• Басқа ауыртудырғыш организмдер

• Жылу

• Мұнай және мұнай өнімдері

• Балдырлар

• Оргонолептикалық заттар

• Пестицидтер

• Лигналар

• Шлам

• Диоксиндер

• саңырауқұлақтар

• Құм

• Ауыр металдар

• ил

• фенолдар

Өнеркәсіп салалары бойынша су экожүйелерінің ластаушылары:

Өндіріс саласы	Ластаушылар түрі
Мұнай-газды барлау, мұнайды өңдеу	Мұнай өнімдері, СПАВ, фенолдар, амиак;
Целлюлоза-қағаз комплексі, орман өндірісі	Сульфаттар, органикалық заттар, лигиналар, май заттары, азот;
Машина жасау, металл өңдеу, металлургия	Ауыр металдар, өлшенген заттар, фторидтер, цианидтер, аммоний;
Химия өндірісі	Фенолдар, мұнай өнімдері, СПАВ, ароматты көмірсутектер;
Көмір өнеркәсібі	Флотореагенты,неорганика, фенолы;
Жеңіл, текстильді, тамақ өндірісі	СПАВ, мұнай өнімдері, органикалық бояулар, басқа органикалық қосылыстар;

• Ақаба сулар - тұрмыстық, өндірістік
• және т.б қажеттіліктерде қолданылған
• және әр түрлі қосылыстармен, яғни
• химиялық құрамы және физикалық
• қасиеті өзгерген заттармен ластануы.

• Өндірістік
• ақаба сулар

• ластанған

• ластанбаған

• Ақаба сулар пайда болу түрлері
• мен құрамына байланысты
• үш негізгі категорияға бөлінеді:

• Атмосфералық (жауын-шашындар,
• фонтандар мен дернаждар)

• Тұрмыстық (дәретханалар ,
• больницалар, қоғамдық ғимараттар)

• Өндірістік (технологиялық
• процестерде
• пайдаланылған сулар)

жүктеу/скачать 5,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: