Эритроциттердің функциялық маңызы 1. Эритроциттер тыныс алу процесіне катысады. Гемоглобин өкпеде
оксигемоглобинге айналып оттегін тасидьц Қан айналы-сының үлкен шеңберіндегі
капиллярларға жеткен соң оксигемо-глобин диссоциацияланып (ыдырап) оттегін бөліп
шығарады. Бо-саған оттегі тканьдерге өтеді. Белгілі бір тканьнен өткең көмір кышқылды
газдың (СО
2
) біразы гемоглобинмен әрекеттесіп кар-богсмоглобин түзсді. Газдыц қалганы
эрптроцитте көмір кышкылынын. калнйлі, ал плазмада натрийлі тұзын қүрып оларды
өкпеге жеткізеді. Өкпеде аталған қосылыстар ыдыраи көмір-қышқыл газы бөлініп сыртқа
ШЫРЗДЫ.
"2. Эритроциттегі гемоглобин молекулалары қан реакциясы-нық тұрақтылығын
қамтамасыз етедц Гемоглобин (ННв) әлсіз кышқыл, ал оксигемоглобин қышқылдығы одан
70 есе артық.
ННв ННв0
2
КНв+НгСО.,-^ КНС.О,-ННв кнв
;
кнвО, КНв0
2
+НСІ-
>КНвО,+КС1
Тканьнен қанға өткен көмір қышқылы гемоглобин мен оксиге-моглобиннің калий
тұздарының түзілуін үдетіп, қанда көмір кышқылын азайтады, қан қышқылданбайды.
~ 3. Эритроцит — осмостық буфер. Қанның осмостық кысымы күшейген кезде
(гипертониялық ерітінділер қүйылғанда) мұнда-ғы заттардың көбі эритроциттерге өтеді,
мұнымен қатар иондар плазмалық белоктармен әрекеттеседі, сөйтіп плазманың осмос-тық
қысымыи төмендетеді.
" 4. Эритроцит тканьдегі суды өкпеге тасиды. Венадағы қанда эритроцит көлемі 10%
артады, ал өкпеде веиа қаны артерия қа-нына айналған соң керісінше, 10% кішірейеді. ҚаІІ
плазмасының жалпы мөлшері 2500 мл, ал оның 10%-і 250 мл. Минут өткен сайын өкпе мен
тканьдер арқылы 5 литрдей қан өтеді, оның 2,5 л плазма. Демек, минут сайын эритроциттер
өкпеге 250 мл су әкеледі. Ол эритроциттерден айналасындағы плазмаға өтсді. Артық су
плазмадан өкпе арқылы сыртқа шығады.
5. Эритроцит қанның, қорғаныш қызметіне қатысады. Эритро-цйт теріс зарядталған
түйіршік, сондықтан оң зарядты улы зат-тарды өзіне тартып (адсорбция) олардың уытын
басады (қайта-рады).
-, 6. Эритроцит жарылысымен тіромопластин босап Ілығады да қанды тез ұйытады.
Қан ұюы да оның қорганыш қызметінін, бір тү^і.
7. Эритроцит макромолекуланы тасып клеткалар арасындағы
креаторлық байланыстарды қамтамасыз етеді.