Тақырыбы: Ас қорыту жүйесінің маңызы. Ауыз қуысындағы, қарындағы, ішектегі астың қорытылуы

Қарын сөлі бөлінуінің реттелуі

• Қарын сөлі бөлінуінің реттелуі жүйкелік және гуморалдық механизмдермен жүзеге асады.
• Кезбе жүйке қарын қызметін ынталандырады. Симпатикалық жүйкелер тежеуші әсер көрсетеді.

• Гуморалдық факторлар:
• Гастрин.
• Гистамин.
• Бомбезин.
• Мотилин және басқа ГИГ.
• Белоктар, майлар ыдырауының өнімдері және т.б.

Қарын сөлі бөліну кезеңдері

• I. Күрделі рефлекстік – ми кезеңі

• III. Ішек кезеңі – ас ішекке өткенде.
• Қарын секрециясын ынталандырушылар: энтерогастрин, бомбезин, белок гидролизі өнімдері, экстрактивті заттар.

• Шартты рефлекстік

• Шартсыз рефлекстік

• II. Қарын (нейрогуморалдық) кезең

• Механикалық

• Гуморалдық (гастрин, гистамин, бомбезин)

• Қарынның сөл шығаруын тежейді:

• Гастрон, энтерогастрон.
• Соматостатин.
• ВИП – вазоактивті ішек пептиді.
• Холецистокинин-панкреозимин.
• ЖИП (желудочный ингибирующий пептид) –
• қарын-ішек пептид .
• 6. Глюкагон.
• 7. Май алмасу өнімдері.

Жіңішке ішектегі астың қорытылуы

• Жіңішке ішек адам бойынан 4-5 есе ұзын және 3 бөлімнен тұрады: 1) 12-елі ішек, 2) аш ішек, 3) мықын ішек.
• Астың ішектегі қорытылуы қуыстық және мембраналық қорыту түрінде өтеді.
• 12-елі ішектегі қоректік заттардың гидролизі ұйқы безі, ішек сөлдерінде болатын ферменттер мен өттің әсерінен жүреді.
• Химус ішекте 10-12 сағат кідіреді.

• Ұйқы безі сөлінің құрамы мен қасиеттері

• Ұйқы безі сөлі түссіз сұйықтық.
• Меншікті салмағы 1,007-1,009.
• рН – 7,8-8,4 (сілтілік реакция бикарбонаттардың болуына байланысты).
• Тәулігіне 1,5-2,0 л. сөл бөлінеді.

• Су – 99%

• Құрғақ зат – 1%

• Ұйқы безі сөлінің бөлінуі, оның кезеңдер

• Ұйқы безінің секрециясы ас қабылдаған соң 2-3 минуттан соң күшейеді және 6-14 сағатқа созылады.

• Ұйқы безі сөлінің бөлінуі 2 кезеңнен тұрады:

• I. Күрделі рефлекстік кезең

• Шартты рефлекстік

• Шартсыз рефлекстік

• II. Гуморалдық химиялық
• Гастроинтестиналдық гормондар әсерінен жүреді

• Сөл бөлінуін күшейтеді:
• Просекретин HCl секретин
• Панкреозимин-холецистокинин
• Бомбезин, гастрин, инсулин
• Сөл бөлінуін тежейді:
• Глюкагон, кальцитонин, ЖИП, ВИП, ПП, соматостатин.

• Өт, оның маңызы

• Өт бауырда үздіксіз түзіліп, 12-елі ішекке ас қорыту кезінде түседі. Ас қорытудан тыс уақытта өт қабында жиналады.
• Өт қабы және бауыр өтін ажыратады. Бауырдан шыққан өт өт қабында жиналған өттен 5 есе сұйық.

• Жіңішке ішектегі астың қорытылуы.
• Ішек сөлінің құрамы

• Ішек сөлі либеркюн бездерінде түзіледі, сарғыштау, өзіне тән иісі бар сұйықтық. рН – 7,2-7,5, 8,6-9,0-ға деін жетеді. Су – 98% . Құрғақ зат – 2%.

• Органикалық заттар: қоректік заттардың гидролизін аяқтайтын 20-дан астам ферменті бар.
• Протеазалар: энтерокиназа, полипептидаза, аминопептидаза, нуклеаза.
• Дисахаридтерді гидролиздейтін: мальтаза, лактаза, сахараза – тек жіңішке ішекте.
• Липаза, фосфолипаза, фосфатаза.
• Муцин.

• Бейорганикалық заттар:
• 1% минералдық тұздар : К+, Na+, Ca2+, хлоридтер, бикарбонаттар

• Ішек сөлінің бөлінуі
• Ішек сөлінің бөлінуі нейрогуморалдық жолмен өтеді.
• Ас механо- және хеморецепторларды тітіркендіріп, сөл бөлінуі интрамуралдық жүйке жүйесінің қатысуымен рефлекстік жолмен күшейеді