22.09.2022ж Тақырыбы: Басқару, өндіру және жобалаудағы заманауи ақпараттық жүйелер
Дәріс ақпараттық жүйелердің негізгі ұғымдарын, мақсаттарын және принциптерін қарастырады. Олардың құрылымы мен түрлері қарастырылады. Өндірістегі ақпараттық қолдау кезеңі автоматтандырылған басқару жүйесі(АБЖ) және автоматтандырылған процестерді басқару жүйелерімен (АПБЖ) жүзеге асырылады. АБЖ қатарына ERP (Enterprise Resource Planning) кәсіпорынды жоспарлау және басқару жүйелерін, өндірісті жоспарлауды және MRP-2 (Manufacturing Requirement Planning) материалдық талаптарын және жоғарыда аталған SCM жүйелерін қосуға болады.
Барынша даыған ERP жүйелері өндірісті жоспарлау, сатып алу, өнімнің маркетингі, маркетингтік перспективалық талдау, қаржылық менеджмент, қызметкерлерді сақтау, қоймалау, негізгі құралдарды есепке алу және т.б. байланысты әр түрлі бизнес функцияларын орындайды.
MRP-2 жүйесі негізінен өндірумен тікелей байланысты бизнес функцияларға бағытталған. Кейбір жағдайларда SCM және MRP-2 жүйелері ERP жүйесінде кіші жүйе ретінде енгізілген, соңғы уақыттарда оларға тәуелсіз жүйелер ретінде қарауға болады.
Автоматтандырылған басқару жүйесі мен автоматтандырылған технологиялық басқару жүйесі арасындағы аралық орынды жобалау, өндіру және маркетингті басқарудың жедел тапсырмаларын шешуге арналған MES (Manufacturing Execution Systems) өндіріс жүйесімен жүзеге асырады.
SCADA жүйесіндегі (Supervisory Control and Data Acquisition) диспетчерлік функцияларды орындайтын (жабдықтар мен технологиялық үдерістердің жай-күйі туралы деректерді жинау және өңдеу) және жабдықтарға арналған бағдарламалық жасақтама әзірлеуге көмектесетін процестер автоматтандырылған басқару жүйесінің бөлігі(АБЖ) болып табылады. Технологиялық жабдықтарды тікелей бағдарламалық бақылау үшін CNC (Computer Numerical Control) жүйесі орнатылған. Ол технологиялық жабдыққа салынған контроллерлер (өнеркәсіптік деп аталатын арнайы компьютерлер) негізінде қолданылады.
CNC жүйелері сондай-ақ енгізілген компьютерлік жүйелер депте аталады. Өнімдерді сату барысында тұтынушылармен және клиенттермен қарым-қатынастарды басқару функциялары орындалады, нарықтық жағдай талданады, жоспарланған өнімдерге сұраныс мөлшері анықталады. Бұл функциялар CRM жүйесіне жүктелген.
Қызмет көрсетушілердің функцияларын IETM(Interactive Electronic Technical Manuals) интерактивті электронды техникалық нұсқаулықтары жүзеге асырады. Олар диагностикалық операцияларды орындауға, бұзылған компоненттерді іздестіруге, жүйенің жұмыс кезеңінде қосымша қосалқы бөлшектер мен кейбір басқа операцияларды жасауға арналған.
Өнімнің өмірлік циклінің барлық сатыларында бірыңғай ақпарат кеңістігінде деректерді басқару PLM (Product Lifecycle Management) басқару жүйесіне тағайындалады. PLM-нің ерекшелігі көптеген кәсіпорындардың автоматтандырылған жүйелерінің өзара әрекеттесуін қамтамасыз ету болып табылады. PLM технологиялары (соның ішінде CPC технологиялары) -CAПР, ERP, PDM, SCM, CRM және т.б. автоматтандырылған жүйелердің жұмыс істейтін ақпараттық кеңістігін біріктіру үшін негіз болып табылады.
CALS-технологиялары өнеркәсіптік өнімдердің техникалық сипаттамаларын біріктіру және стандарттау мақсатында өндірістік циклдарды кешенді компьютерлендіру технологиясы ретінде анықталады. Негізгі техникалық сипаттамалар дизайн, технологиялық, өндірістік, маркетинг, операциялық құжаттама болып табылады. CALS жүйесі сақтауды, өңдеуді қамтамасыз етеді және ақпаратты компьютерлік ортаға беру, деректерді уақытында онлайн режимінде қол жеткізу, оларды дұрыс түсіндіру жұиыстарын реттейді. CALS технологияларын құру және енгізудегі басты міндеті - деректерді бірыңғай сипаттау мен интерпретациялау, жүйеге түсу орны мен уақытына қарамастан олардың жалпыға бірдей қолжетімді болуы.