Коррелляциялық-регрессиялық талдау

Корреляциялық-регрессиялық әдіс – әлеуметтік-экономикалық құбылыстар арасындағы байланыстарды зерттейтін негізгі әдіс. Бұл әдістің көмегімен байланыс бағытын, тығыздығын, аналитикалық формасын, сонымен қатар нәтижелік белгіге факторлардың тигізетін тура ықпалын, басқа факторлар арқылы тигізетін жанама ықпалын анықтауға болады. Бірақ корреляциялық регрессиялық әдісті кез-келген статистикалық мәліметтерге қолдана беруге болмайды. Корреляциялық-регрессиялық әдісті мынадай шарттар орындалғанда ғана қолданған жөн:

1. Негізгі жиынтықтан бақылауға алынатын бірліктер кездейсоқ іріктелуі қажет. Олай болмаған жағдайда бақылауға алынған бірліктер негізгі жиынтықты толық, дұрыс сипаттамайды, сондықтан корреляциялық регрессиялық талдау нәтижесі де дұрыс қорытынды бермейді;

2. Бақылауға алынатын жиынтықтағы бірліктер саны факторлар санынан ең кемінде 5-6 рет артық болуы керек (8-10 есе артық болғаны тіптен жақсы), себебі корреляциялық байланыс үлкен сандар заңына сәйкес бақылау саны көп болғанда ғана байқалады;

3. Зерттелетін жиынтық біртекті болуы қажет. Егер жиынтық біртекті болмаса, регрессия теңдеуінің параметрлері дәл есептелмейді;

4. Жиынтықта факторлық және нәтижелік белгілердің таралуы қарапайым таралу заңына бағынуы керек. Бұл шарт регрессия теңдеуінің параметрлерін анықтау үшін ең кіші квадраттар әдісін қолдануға байланысты қойылады. Ең кіші квадраттар әдісі қарапайым таралу заңы сақталғанда жақсы нәтиже береді. Бірақ іс жүзінде бұл заң толық орындалмаса да ең кіші квадраттар әдісін қолдана береді;

5. Факторлық белгілер арасында функционалды байланыс болмау керек. Егер факторлық белгілер арасында айтарлықтай байланыс болса, регрессиялық үлгі сенімсіз болады, яғни талдау нәтижесі бұрмаланады.

Корреляциялық-регрессиялық талдау әдісі екі бағыттан тұрады:

 корреляциялық талдау;

 регрессиялық талдау .