Таќырыбы: Люминесценция
жүктеу/скачать 311,15 Kb. Pdf көрінісі
|
11 Медицинадағы люминесценттік зерттеу әдістері
| МЕББМ ҚАЗАҚСТАН-
РЕСЕЙ МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ НУО КАЗАХСТАНСКО РОССИЙСКИЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ 1-ші сурет. Фотолюминесценция дегеніміз – заттардың ультракүлгін немесе оданда қысқа толқынды сәулелердің әсерінен екінші рет жарық шығаруын. Бұл жағдайда заттардың атомдары мен молекулалары оларға берілетін 1 толқын ұзындығындағы фотондарды жұтып, қозады да 2 толқын ұзындығындағы фотондарды сәуле түрінде шығарады 2-сурет. 2-сурет. Жұтылған фотондардың барлығы бірдей сәуле шығаруға жұмсалмайды. Олардың біразы молекулаішілік үрдістерге (жылулық эффект т.б.) жұмсалады. Бұлар сандық жағына люминасенциялық шығумен сипатталады. Оларды кванттық және энергетикалық деп бөлуге болады. Кванттық шығу жарық шығарушы кванттар санының жұтылған кванттар санына қатынасына тең. Бұл қатынас люминесценция шығарушы толқын аралығында қоздырушы толқын ұзындығына тәуелсіз, сондықтан тұрақты шама (Вавилов заңы). % 100 ) ( n B кв N N (1) Энергетикалық шығу екінші реттік сәуле шығару (энергия) қуатының жұтылған қуатқа қатынасымен өрнектеледі: 2 1 2 1 1 2 1 2 kB n B n B n B n B Э N N v N v N hv N hv N W W (2) Люминесценттік сәуле шығаруы кезіндегі спектрі бойынша заттардың табиғаты мен құрамын анықтауды люминесценттік анализ деп атайды. Ол макро және микро анализ болып екіге бөлінеді. Көптеген органикалық қосылыстар (қышқылдар, эфирлер, майлар, алкоголидтер, бояғыштар т.б.) ультракүлгінсәулелердің әсерінен екінші реттік сәуле шығарады. Олар азық-түліктің сапасы мен сортын анықтау үшін қолданылады. Оларға қолданылатын құрал флуорометр деп аталады. Люминесценттік анализ әдісі азық-түліктің алғашқы бұзылуын байқауда, дәрі-дәрмектердің сорттауда және кейбір аурулардың диагнозын анықтауға қолданылады. Мысалға шаштың бүлінуін оларға ультракүлгін сәуле түсіргенде ашық-жасыл люминесценттік жарықтың шығуынан білуге болады. Терінің капляларының өтімділігін тері астына бояғыш люминесценттік заттар енгізу арқылы анықтайды. Жақын жағдайларда бұл әдіспен массасы 10 -10 люминесценциялаушы заттарды анықтауға болады. Микроскопиялық объектілердің люминесценттік анализі арнайы люминесценттік микроскопия арқылы жүргізіледі. Бұл микроскоптың құрылысы және кәдімгі жарық көзінен айырмашылығы: арнайы «О» жарықтандырғыш сынапты лампадан; кварцтық призма П және конденсор (кварцтық) К-дан, тек ультракүлгін сәулелерді өткізуші «Ф» |