Тақырыбы: Рационалды тамақтану негіздері және дене салмағын бақылау. Тамақтану режимі, компоненттер және олардың өмірді қамтамасыз етудегі рөлі. Жоғары спорттық жүктемелермен тамақтану
Дене күніне қанша энергия жұмсайды
жүктеу/скачать 181,61 Kb.
|
| 2.2. Дене күніне қанша энергия жұмсайды
Академик А.А Покровский жасаған тепе-теңдірілген тағамның концепциясының негізінде рациондағы бөлшектелген тағам заттарының пропорциясы анықталды. Бұл пропорциялар ағзадағы ферментті жинақтарға сәйкес келеді, алмасу реакциясының жиынына және химизміне әсер етеді. Бұл концепцияның дұрыстығы объективті биологиялық заңдармен дәлелденеді, барлық тірі ағзалардың даму кезеңдеріндегі тағамының ассимиляциялық процестерімен анықталады.Тағамдағы ферменттердің химиялық құрылымындағы сәйкестігі бұзылса, онда ол нутриенттің бұзылуына әкеп соғады. Тағам заттарының ассимиляциясының белгілі бір құбылыстың әсерінен ферменттердің жұмсалуы балалардағы гидроксилаза фенилаланиннің биосинтезінің бұзылуына әкеп соғады, гидроксилаза және тағамның алмастырылмайтын факторларының қатарынан, қауіпті токсикалық қосылыстардан аминқышқылдарды тасымалдайды, олар баланың психологиялық және физиологиялық дамуының тоқтап қалуына әкеледі. Осы ауруларды емдейтін жалғыз ғана әдіс диетотерапия.Белгілі ферменттік жүйе эволюция процесіндегі жұмсалуы алмастырылмайтын тағам заттарының пайда болуымен түсіндіріледі (кейбір дәрумендер, амин қышқылдар, минералды заттар т.б). Бұл процесс өзінің өтуімен ерекшеленеді. Мысалы: адамдағы және кейбір жануарлардағы аскорбин қышқылы, алмастырылмайтын зат және басқа жануарларда болуы міндетті емес, өйткені олардың тіні С дәруменімен синтездейді.Тамақтану аумағындағы мәселелер, аурулардың таралуымен пайда болуы, тамақты жеткіліксіз қабылдау әсері көптеген жүйелердің пайда болуына әкеледі. Жаңа диеталық және теориялық тамақтану:Вегетариандық - тамақтану жүйесі, ет тағамдарын қабылдамау. Вегетариандықтың алғашқы бастаушысы ежелгі грек философы, математигі Пифагор (б.э.д VI ғ.). Көптеген атақты адамдар қатарында И.Репин және В.Н Толстой вегетариандықты ұстап көрген. Олар бұдан біріншіден этикалық және эстетикалық негізді, тірі ағзаның жоғалуын көрген, бірақ өсімдік ағзалар-осылар сияқты жердегі тірі тіршіліктер, сондықтан да олардың философиясы сын көтере алмайды. Емдік аштық - белгілі бір уақыт ішіндегі тамақтан бас тарту. Аштық уақыты әртүрлі - бір күннен бірнеше күнге дейін. Бұл жүйеде ағзаның мобилизациялық қорғау күші және олардың резервті күштерді қосу мәжбүрлігі ағзадағы түпкілікті тағам алмасуындағы тазаруына негізделген.Ата-бабаларымыздың тамақтану концепциясы. Бұл концепцияда ежелгі адамдардың тамақтану енгізіліп жатыр. Бұл бағыттың бастаушысы тағамды шикілей және құрғақтай қабылдау болып бөлінеді. Құрғақтай қабылдаушылар тағамды жылумен және басқалай өңдеуді қолданбаған, оған себеп өнімнің тағамдық құндылығы сау және ауру адамның организміндегі тамақтану әлдеқайда тиімді. 5. Бөлінген тағам концепциясы-ол өнім тағамдарының сәйкессіздігін және сәйкестігін қатаң қадағалайды. Мысалы: бұл концепцияға сай ақуыз және құрамында көмірсу қосылыстары бар тағамдарын қабылдауға болмайды (ет, балық, сүт, нан, ботқа және т.б). Бұның негізін салған американдық диетолог Герберд Шелтон (1895-1985), асқазандағы тағамды қорытылу ерекшелігімен түсіндіреді. Қарастыратын болсақ, ауыз асқазанның төменгі жағындағы қышқыл ортада ферменттердің әсерінен қортылады, ал крахмал ол үстіңгі жақта сілтілік ортада сілекей ферментінің әсерінен қортылады. Асқазандағы қышқыл ортада сілекей ферменттерінің активтігі жоғалады және крахмалды қорыту тоқталады.Тәулік ішінде тағамның өлшемділік ережесі: тамақтану арасындағы интервал 4-5 сағаттан аспау, ең қолайлы - күніне 4 рет тамақтану Тәулік ішінде қабылдау мөлшеріне сәйкес тамақ мөлшерін дұрыс бөлу: Күнделікті тамақтанудың энергетикалық құндылығының пайыздық үлестері келесідей: таңғы ас 25-30, түскі ас 35-40, кешкі ас 20-25, екінші кешкі ас 5-10 ДДҰ-ның дұрыс тамақтанудың он екі ұстанымы Тепе-теңдікте дұрыс тамақтану негізінен жануарлардан емес өсімдіктерден алынатын әртүрлі тағамдарға негізделген Нан, жарма және макарон өнімдерін, күріш пен картопты күніне бірнеше рет, әртамақта жеу керек Сүт пен сүт өнімдері күнделікті рационда өте маңызды Майлы ет пен ет өнімдерін бұршақ, балық, құс, жұмыртқа , майсыз етпен алмастыру Әр түрлі көкөністер мен жемістерді күніне бірнеше рет жеу керек Шектеулі қант: тәттілер, кондитерлік өнімдер, десерттер Дәнді дақылдар мен сэндвичтердегі «көрінетін» майды тұтынуды шектеу, ет және сүт өнімдерінің аз май сорттарын таңдау Ең алдымен өз аймағында өсірілетін түрлі өнімдерді (жаңа, мұздатылған, кептірілген) таңдау. Бумен пісірілген немесе микротолқынды пеште, қайнау, пісіру, яғни қуырмау. Дұрыс дене салмағы ұсынылған шектерде болуы керек Күніне екі порциядан артық алкогольді ішпеу (әр порцияда 10 г) Балаңыздың өмірінің алғашқы алты айында емізу Тұзды жалпы қабылдау күніне бір шай қасықтан (6 грамм) аспауы керек 8
жүктеу/скачать 181,61 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|