Қазақстан Республткасы Ғылым және жоғары білім министрлігі
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті
Тарих, экономика және құқық факультеті
ҚР тарихы кафедрасы
ЖОБА
Тақырыбы: «Сайрам қаласының тарихы»
Орындаған: Ист-33, Узбекова М.Н
Тексерген: магистр, аға оқытушы Ихсанова А.Б.
Орал, 2023ж.
МАЗМҰНЫ
1 САЙРАМ ҚАЛАСЫНЫҢ ТАРИХЫ...................................5 1.1 Ақ өзендегі қала ...........................5
1.2 Ерте заман «метролары»…..................................................7
2 САЙРАМ ҚАЛАСЫ ТУРАЛЫ ЗЕРТТЕУЛЕР.........12 2.1 Сайрамда бар сансыз баб..............................................................14
2.2 «Көне дүние күмбірі»............................................................18
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................18 ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБЕИТТЕР..............................................................19
КІРІСПЕ Тақырыптың өзектілігі: Ұлы Жібек жолының қазақстандық бөлігіндегі бірінші бірегей ірі қала Сайрам болды, ол оған осы облыстың барлық жер - суы - шығыста Талас - Шуға дейін, солтүстік - батыста Сырдарияның орта ағысына дейін ұласып жатты. Қазіргі кезде орналасқан жері Сайрам ауылының оңтүстік - батысында, Шымкент қаласынан 12 км жердеСайрамның XIV-XVII ғасырларда өмір сүрген кезеңінен хабар беретіндей деректер өте мардымсыз. Дегенмен, Сайрамның орта ғасырдың аяқ кезінде де Орта солтүстіктегі Орталық Қазақстан көшпенділеріне және шығыста Моғолстанға баратын жолдардың торабында жатқанының өзі осы бір қалалық және отырықшы өмір ауданының мән - маңызын көтеретін дерек. Сайрам тек сауда жолдарын ғана емес, сонымен бірге ортаазиялық иеліктерге және Қазақ даласына қарай оңтүстікке өтетін өткелдерді де бақылауға ұстаған маңызды стратегиялық орталық болды. Сондықтан болар, деректер көрсетіп отырғанындай, Сайрамды жеке иелену үшін, қазақ пен өзбек феодалдары өзара үздіксіз арпалысып келген. Испиджаб төңірегінде көптеген калалар мен қыстақтар болған, ол туралы X ғасырда ал - Истархи былай жазады: «Оның, құрылыстары саз балшықтан жасалған, оның базарлары жеміс-жидекке тұнып тұр, онда түрлі өнім көл-көсір және сан-алуан пайдалы заттар да көп. Оның айналасы толған қалалар мен қыстақтар». Жазба деректер олардың ішінде Манкет (Манкент), Джуми-шлаг, Газгерт, Харлуг атауларын атайды.
