Тақырыбындағы халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары

а, 

вещи (разг.). * Добро пожаловать – приветствие гостю, участникам чего-н., прибывающим куда-н. Добро 

разрешение, согласие. Дать добро на вылет. От добра добра не ищут – посл.: нужно довольствоваться 

тем хорошим, что уже есть, и не искать лучшего». Зло лексемасының 3 мағынасы беріледі: «Зло, зла, мн. 

только  род.  п.  зол,  ср.  1.  ед.  Нечто  дурное,  вредное,  противоположное  добру;  злой  поступок.  2.  Беда, 

несчастье, неприятность. 3. ед. Досада, злость. Сделать что-н. со зла 3. берёт. Иметь (держать) з. на кого-н. 

Зла не хватает на кого-н. (очень зол на кого-н.; разг.)». 

Бұл сөздікте добро лексемасының жақсы, пайдалы, жағымды нәрсе және мүлік деген екі мағынасына 

добро  пожаловать  тіркесі  қоса  беріледі.  Ал  зло  лексемасының  жоғарыдағы  сөздіктердегідей  үш 

мағынасы тіркелген. 

Д.Н. Ушаковтың «Большой толковый словарь современного русского языка» атты сөздігінде добро 

сөзінің  5  мағынасы  көрсетілсе,  ал  зло  сөзінің  3  мағынасы  беріледі:  «Добро'

, 

а́,  мн.  нет,  ср.  1. 

дело,  добрые  поступки.  4.  Личное  имущество,  пожитки.  5.  Дрянь,  что-н.  негодное  (разг.  фам.  ирон.). 

Поминать добром (разг.) – вспоминать с благодарностью, хорошо отзываться о ком-н. Не к добру (разг.) – 

угрожает дурными последствиями. По добру, по здоро́ву» [10]. «Зло

, а, мн. только р. зол, ср. 1. Только ед. 

Дурное,  греховное,  вредное;  противоп.  добро.  Причинить  з.  Сделать  з.  Большое  з.  2.  Беда,  напасть, 

несчастье (книжн. устар.). 3. Только ед. Злость, злое чувство, досада, преимущ. в выражениях: со зла; зло 

Аталмыш  сөздіктің  алдыңғылардан  ерекшелігі  добро  сөзіне  бес  мағына  береді:  зло  лексемасына 

қарама-қарсы жағымды адамгершілік бастауы, қандай да бір жақсы, жағымды нәрсе, жақсы, ізгі іс-әрекет, 

жеке мүлік, қажетсіз жаман нәрсе, сондай-ақ поминать добром, не к добру тіркестерін қоса берілген. Ал 

ретінде түсіндірілген. 

Орыс тілі түсіндірме сөздіктерінің ерекшелігі добро және зло лексемаларын бір-біріне қарама-қарсы 

мәнде түсіндіреді (мысалы, добро –положительное начало в нравственности, противоп. зло). 

Сонымен  сөздіктердегі  берілген  мағыналарды  жинастырсақ,  орыс  тілінде  аталмыш  лексемалардың 

мынадай мағыналары тіркелген: 

64 

ДОБРО: 1. Положительное  начало  в нравственности,  благо,  благополучие  противоп. зло; 2. То, что 

хорошо, полезно, приятно; 3. Доброе дело, добрые поступки, доброе  отношение к кому-либо; 4. Личное 

имущество,  пожитки; 5.  Дрянь,  что-н.  негодное  (разг.  фам.  ирон.).  ЗЛО:  1. Дурное,  греховное,  вредное; 

противоп. добро; 2. Беда, напасть, несчастье (книжн. устар.); 3. Злость, злое чувство, досада, недовольство. 

Сонымен  қазіргі  орыс  тіліндегі  добро/зло  лексемаларының  лексикорафиялық  деректер  бойынша 

абстрактілі, рухани тұрғыдан бағалауыштық, заттық, ақпараттық, сезімдік компоненттерін байқаймыз.  

Сөз мағынасы – бұл сөздің дыбысталуы мен оның адам санасындағы бейнеленуі, көрінісі арасында 

тарихи  тұрғыдан  қалыптасқан,  пайда  болған  байланыс,  және  бұл  байланыс  әрбір  тілде  қайталанбас, 

ерекше.  Көпмағыналы  сөздер  мағыналарының  саны  және  олардың  сапалық  құрамы,  қандай  да  бір 

мағыналардың қолданылу дәрежесі тілдердің әрқайсысының даралығын көрсетеді, құрайды. Қазақ және 

орыс  тілдерінің  лексикографиялық  деректерінде  тіркелген  мағыналардың  ұқсастықтарымен  қатар 

бірқатар  алшақтықтары  да  байқалады.  Екі  тілдегі  лексемалар  мағыналарының  сан  жағынан  алшақты-

ғының өзі екі халықтың ұғымдық, дүниетанымдық ерекшеліктерін аңғартса керек.   

жүктеу/скачать 7,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: